Toon items op tag: Politiek

"Het hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) is geen voorstander van Big Brother, zo liet hij tijdens een lezing bij Stichting Privacy First weten. Rob Bertholee was door de privacybeschermer uitgenodigd om over de AIVD te komen spreken en het recht op privacy. Zo ging hij in op verschillende taken waar de dienst zich mee bezighoudt, de bevoegdheden die het heeft en wat voor invloed dit op de maatschappij of privacy van burgers kan hebben.

Zo stelt Bertholee dat de koppeling en internationale uitwisseling van gegevens door de burger ervaren kan worden als 'Big Brother' en dat men zich hier zorgen over maakt. Iets waar Bertholee als burger zegt zich ook zorgen over te maken.

Big Brother
Geconfronteerd met een vraag vanuit het publiek over nieuwe, voorspellende technieken en het effect dat dit kan hebben op maatschappelijk gedrag stelt Bertholee "geen voorstander te zijn van Big Brother. Er zijn grenzen aan wat je wel en niet kunt doen. Dat heeft ook te maken met de risico’s die je bereid bent te lopen als maatschappij."

Bertholee eindigt zijn lezing door nog eens te benadrukken dat de AIVD geen dossiers van iedereen bijhoudt, niet iedereen onder de tap houdt, niemand neerschiet, niemand arresteert, niemand klemrijdt, niemand martelt, niet elke computer hackt, geen handhavende bevoegdheden heeft, geen druk op mensen uitoefent en geen journalisten ronselt. Mythes die de AIVD ook op de eigen website probeert te ontzenuwen."

Bron: Security.nl, 21 september 2012.

Gistermiddag verzond het Platform Bescherming Burgerrechten een brief met aanbevelingen aan informateurs Wouter Bos en Henk Kamp op het terrein van 1) privacy, 2) democratie & rechtsstaat en 3) nieuwe technologieën. De brief is mede-opgesteld en ondertekend door Stichting Privacy First. Speerpunten van Privacy First in de brief zijn de verplichte uitvoering van Privacy Impact Assessments, strikte toetsing van wetgeving en beleid aan nationale en Europese privacywetgeving, de ontwikkeling van privacy by design en privacy enhancing technologies, de instelling van een Constitutioneel Hof en opheffing van het verbod op constitutionele toetsing, actieve openbaarheid van bestuur, vrijwillige i.p.v. verplichte toepassing van biometrie en een verbod op de invoering van mobiele vingerscanners bij de politie. Hieronder volgt de volledige tekst van de brief:

Tweede Kamer der Staten-Generaal
T.a.v. de informateurs
Dhr. drs. W.J. Bos en dhr. H.G.J. Kamp
Postbus 20018
2500 EA Den Haag

Afschrift aan: fractievoorzitters Tweede Kamer

Amsterdam, 20 september 2012
Betreft: aanbevelingen van het Platform Bescherming Burgerrechten t.b.v. kabinetsformatie

Geachte heren,

Graag willen wij u als Platform Bescherming Burgerrechten een aantal aanbevelingen voorleggen die drie terreinen bestrijken, namelijk 1) privacybeschermende wetgeving en maatregelen, 2) onderwerpen die de democratische rechtsstaat betreffen en ons aller persoonlijke vrijheid en burgerrechten raken en 3) nieuwe technologieën en daaraan verbonden risico’s voor de privacy.

De laatste jaren is in Nederland een tendens te bespeuren waarbij ieder maatschappelijk probleem met een standaard-recept lijkt te worden benaderd, namelijk meer digitale registratie, meer koppeling van bestanden en centrale ontsluiting van systemen en databanken die voor steeds meer functionarissen en derde partijen toegankelijk worden, inperking van professionele autonomie, preventieve controle en profiling.

Het lijkt erop of men, vooral in de politiek, gevoed door media en de vox populi voorzover ook weer beïnvloed door de media, in deze instrumenten een beheersing van de samenleving ziet die tot meer orde en rust en veiligheid zou moeten leiden.

Naar onze mening is het omgekeerde nu steeds vaker het geval.

Digitalisering brengt namelijk met zich mee dat de hoeveelheid gegevens die over iedere burger wordt opgeslagen steeds groter, onoverzichtelijker en onbeheersbaarder wordt. Dit geldt des te meer voor gegevens die foutief zijn ingevoerd, verkeerd gekoppeld of verouderd zijn.

Met de exponentiële toename van digitale registraties nemen de risico’s van datalekken navenant toe en ontstaan nieuwe vormen van identiteitsfraude en -diefstal. Daarmee wordt de onveiligheid van digitale systemen een onveiligheid die burgers direct bedreigt. Daarnaast is er een risico dat burgers door digitale profilering verworden tot hun digitale ‘dubbelgangers’. De autonomie van de vrije en participerende burger die zo belangrijk is in een democratische rechtsstaat komt daarmee ernstig in gevaar.

Terug naar een maatschappij zonder internet of digitale bestanden is echter iets wat wij geenszins voorstaan en is inhoudelijk onmogelijk.

Echter een verstandig gebruik van technische middelen, waaronder dataopslag en biometrie en andere technische verworvenheden, zal noodzakelijk zijn willen wij onze democratische rechtsstaat met de bijbehorende grondrechten overeind houden.

Juist in deze tijd van onvoorziene technische mogelijkheden moeten wij ons eens temeer realiseren hoe belangrijk de grondbeginselen van onze samenleving zijn. Iedere keer zal dan ook een afweging moeten plaatsvinden waar de grenzen van het toelaatbare liggen en hoe eventuele alternatieven in de menselijke sfeer zoals meer persoonlijke controles maar ook hulp en dienstverlening wenselijk dan wel noodzakelijk zijn.

Daartoe hebben wij de volgende aanbevelingen geformuleerd:

PRIVACY

1. De principes van noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit dienen een bepalende rol te spelen bij de opstelling van alle wetgeving en beleid die een inbreuk maakt op de persoonlijke levenssfeer.
2. Bij alle wetgeving en beleid die de persoonlijke levenssfeer kan aantasten dient een onafhankelijke Privacy Impact Assessment (PIA) te worden uitgevoerd.
3. Privacy by design moet als uitgangspunt gelden bij alle ICT-projecten die betrekking hebben op de verwerking van persoonsgegevens en in het verlengde daarvan de persoonlijke levenssfeer van burgers. De ontwikkeling van privacy enhancing technologies (PET) krijgt hoge prioriteit.
4. De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) en relevante bepalingen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens alsmede het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie dienen strenger te worden gehandhaafd.
5. Er dient een universele opt-out mogelijkheid te zijn bij de verwerking en koppeling van persoonsgegevens en biometrie, noodzakelijke uitzonderingen daargelaten.[1]
6. Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) dient meer middelen en bevoegdheden te krijgen, waaronder een boetebevoegdheid. Burgers dienen een klachtrecht bij het CBP te krijgen.
7. Het DDJGZ (Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg, voormalig EKD) blijft uitsluitend een medisch dossier met de daaraan verbonden privacy-eisen.

DEMOCRATIE & RECHTSSTAAT

8. Er dient een Constitutioneel Hof te komen. Tevens dient het verbod op constitutionele toetsing en het verbod van direct beroep tegen algemeen verbindende voorschriften (art. 8:2 Awb) te worden afgeschaft.
9. Er dient een publiek debat te komen over de noodzaak van beperking van grondrechten.[2]
10. De overheid dient vier algemene mensenrechtelijke plichten opnieuw in acht te nemen, te weten het Naleven, Beschermen, Verwezenlijken en Promoten van alle mensenrechten, inclusief de burgerrechten.
11. Het primaat van de formele wetgever dient in ere te worden hersteld. Er moet zeer voorzichtig worden omgesprongen met holle kaderwetgeving die middels AMvB’s en ministeriële regelingen moet worden ingevuld en waarbij in de praktijk van de uitvoering de privacy in het geding kan raken.[3]
12. Bij alle wetgeving en beleid dienen de onschuldpresumptie en het verbod op zelfincriminatie (nemo tenetur) weer als uitgangspunt te gelden.
13. Er wordt een onderzoek of parlementaire enquête naar de kosten van de controlestaat ingesteld. Naar aanleiding van dat onderzoek zouden de kosten naar verhouding beperkt moeten worden.[4]
14. Het College voor de Rechten van de Mens dient meer financiële middelen en volledige procesbevoegdheid te krijgen.
15. De overheid dient transparanter te worden door modernisering en versterking van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De Wob krijgt als uitgangspunt actieve openbaarheid van bestuur in plaats van de huidige passieve openbaarheid.
16. Er dient meer transparantie te komen bij de Raadsgroepen en werkgroepen van de Europese Unie.
17. Er dient een openbaar overzicht te komen van het stemgedrag van ieder Kamerlid gedurende zijn/haar gehele politieke loopbaan.
18. Er dient meer aandacht te worden besteed aan mensenrechteneducatie, waaronder voorlichting over de risico’s van het afstaan van je persoonsgegevens aan derde partijen.

NIEUWE TECHNOLOGIEËN

19. Niet alles wat technisch mogelijk is, dient ook te worden toegepast. Er dienen heldere grenzen te worden gesteld aan de inzet van nieuwe controle-technologieën. Technologie behoort de vrije mens en de vrije samenleving te dienen in plaats van andersom.
20. Van biometrische registratie mag slechts sprake zijn op vrijwillige basis.
21. Openbaar cameratoezicht met gezichtsherkenning, geluidsopnamen op gespreksniveau en automatische gedragsprofilering dienen te worden verboden.
22. Er worden geen mobiele vingerscanners bij de politie ingevoerd.

Wij hopen u met deze aanbevelingen van dienst te zijn en zijn graag tot een nadere toelichting bereid.

Namens het Platform Bescherming Burgerrechten, verblijf ik,
Hoogachtend,

Vincent Böhre
voorzitter Platform Bescherming Burgerrechten

Namens de volgende Platformdeelnemers:
Humanistisch Verbond
Stichting KDVP
Stichting Meldpunt Misbruik ID-plicht
Ouders Online
Stichting Privacy First
Burgerrechtenvereniging Vrijbit
Jacques Barth (vanuit Stichting Brein & Hart i.o.)
Joyce Hes (adviseur Platform Bescherming Burgerrechten)
Kaspar Mengelberg (vanuit DeVrijePsych)

[1] Opt-out mogelijkheden zouden onder meer mogelijk moeten zijn bij: a) DBC-systematiek in de GGZ, b) alle vormen van centrale registratie en c) alle vormen van gebruik van biometrie. Als aantekening hierbij willen we stellen dat we als eerste prioriteit hebben om überhaupt voorzichtig te zijn met koppeling van bestanden en het gebruik van biometrie en centrale registraties, waar alternatieven zouden moeten worden overwogen.
[2] Op dit moment wordt de aantasting van grondrechten bijna als vanzelfsprekendheid doorgevoerd in het kader van bijvoorbeeld fraudebestrijding (sociale zekerheid) of kostenreductie (GGZ) waarbij de professionele autonomie en het vertrouwensbeginsel tussen behandelaar en patiënt worden aangetast, of bij “gewone” bureaucratische controle (onderwijs, politie e.d.). Naar onze mening wordt het tijd hierover een publiek debat te voeren waarin een bureaucratisch centralisme in combinatie met de zogenaamde marktwerking en instrumentalisme wordt gelegd naast een type benadering waarin professionele autonomie en grondrechten weer centraal staan.
[3] Nu zien we meer dan eens dat er sprake is van “vermijding” van formele wetgeving. De Tweede en Eerste Kamer moeten genoegen nemen met vage beloftes van een minister ‘dat het allemaal wel goed komt’ of zelfs soms aantoonbare onjuistheden. Dat wreekt zich met name op het terrein van de privacy. Als namelijk in de praktijk van de uitvoering een spanning gaat optreden met de Wbp kan de wetgever niet meer zo makkelijk en zeker niet met terugwerkende kracht alsnog gaan ingrijpen. Ook in dit verband kan een Privacy Impact Assessment nuttig zijn.
[4] Bart de Koning geeft een schatting van deze kosten in 2008 van 3,5 miljard euro in zijn boek Alles onder controle. Als we echter ook de immateriële kosten zouden berekenen van alle (eerstelijns) professionals die gedwongen worden een groot deel van hun tijd aan administratieve en inefficiënte controle-eisen te besteden wordt de rekensom veel groter.

"De grensbewakingscamera's die sinds een maand in werking zijn gesteld langs de Nederlandse grenzen, zijn omstreden. @migoBoras is bedoeld om criminelen op de korrel te nemen, maar de angst bestaat dat de onschuldige automobilist het slachtoffer wordt van het Big Brother-systeem.

Het camerasysteem heeft een flinke hap genomen uit de privacy van automobilisten langs de Nederlandse grens. @migoBoras kan iedere verdachte auto door de marechaussee aan de kant laten zetten, zonder dat er sprake hoeft te zijn van enige vorm van verdenking. @migoBoras (Border Observation, Registration and Analysis System) is bedoeld om criminelen aan de Nederlandse grens sneller te kunnen oppakken, maar het gevaar bestaat dat juist de onschuldige weggebruiker de dupe wordt. De Piratenpartij vreest ervoor dat criminelen de mazen in het net snel zullen ontdekken, terwijl de nietsvermoedende automobilisten zonder enige verdenking van de weg geplukt zullen worden.

Het systeem herkent verdachte auto's die aan de grens Nederland in of uit willen rijden. Welke auto verdacht is, wordt vooraf ingegeven in een datasysteem. De camera 'ziet' een vergelijkbare auto met een kenteken uit een vooraf ingegeven land en alarmeert dan. Motoragenten kunnen de gesignaleerde auto vervolgens aanhouden en controleren. Er wordt niet gecontroleerd op het kenteken als zodanig, maar op land van herkomst. @migoBoras, dat ook in de VS en Groot-Brittannië gebruikt wordt, lijkt vooral geschikt om mensen te betrappen die hun boetes of verzekeringen te laat betalen.

Het systeem kostte de Nederlandse overheid 20 miljoen en moet dag en nacht bemand worden. Gegevens over de effectiviteit ontbreken echter. Ook is niet bekend hoeveel tijd de marechaussee kwijt is aan automatisch gegeneerde meldingen door @migoBoras. Cijfers over het aantal veroordeelde misdadigers, het aantal voorkomen misdrijven en het aantal valse verdenkingen zijn niet beschikbaar.

Dat @migoBoras omstreden is, mag duidelijk zijn. Het systeem (en het gebrek aan wetgeving eromheen) wordt onderzocht door de Europese Commissie, vooral op aanwijzen van de Duitse regering. De oosterburen zijn veel kritischer op de privacyschending. De Nederlandse overheid kan voor de rechter worden gedaagd wegens schending van het recht op privacy en de schending van het Verdrag van Schengen. Dat overweegt Stichting Privacy First. "Het systeem heeft nog steeds geen voldoende wettelijke basis en is niet noodzakelijk", laat Vincent Böhre weten. @migoBoras dreigt bovendien binnenkort te worden uitgebreid met vier weken opslag van ieders reisbewegingen middels automatische nummerplaatherkenning.

Onlangs heeft de Europese Commissie groen licht gegeven voor de operationalisering van een afgeslankte versie van het systeem. Het Europese Hof van Justitie heeft echter nog geen groen licht gegeven. Wel werd het reeds bestaande Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV) van de Koninklijke Marechaussee (KMar) op Nederlandse grenswegen goedgekeurd."

Bron: Telegraaf online (Binnenland), 10 september 2012. Saillant detail: dit artikel is 24 uur offline geweest n.a.v. "klachten vanuit een ministerie" bij de Telegraafredactie. Op dinsdagmiddag 11 september 2012 werd het door de Telegraaf in ietwat gecorrigeerde, geactualiseerde vorm opnieuw online gezet. Tevens zijn alle 335 reacties onder het (oorspronkelijke) artikel gewist; deze reacties zijn HIER echter nog te lezen.

"Stichting Privacy First stapt mogelijk naar de rechter om het inzetten van camera's aan de grens te verbieden. Volgens de club is het systeem ondanks goedkeuring van de Europese Commissie in strijd met de privacywetgeving.

De camera's werden eerder deze maand ingevoerd op vijftien plaatsen langs de Nederlandse grens. De marechaussee kan zo effectiever optreden tegen bijvoorbeeld mensenhandel of illegale migratie. Verdachte auto's die vallen onder een risicoprofiel worden er tussenuit gepikt en gecontroleerd.

Volgens Privacy First is er nog steeds geen specifieke wettelijke basis voor het systeem dat de naam @migoboras draagt en wordt iedereen op de grenswegen zo 'een potentiële verdachte'. De club noemt de maatregel verder onnodig en disproportioneel.

De camera's waren bij aankondiging al omstreden vanwege de inbreuk op de privacy. De controles waren mogelijk in strijd met het Schengen-akkoord over het vrije verkeer van personen en goederen binnen Europa, maar volgens de Europese Commissie is daar geen sprake van. Er is nog geen gerechtelijk oordeel over het camerasysteem." (Bron)

"Stichting Privacy First stapt mogelijk naar de rechter om het inzetten van camera's aan de grens te verbieden. Volgens de club is het systeem ondanks goedkeuring van de Europese Commissie in strijd met de privacywetgeving.

De camera's werden eerder deze maand ingevoerd op vijftien plaatsen langs de Nederlandse grens. De marechaussee kan zo effectiever optreden tegen bijvoorbeeld mensenhandel of illegale migratie. Verdachte auto's die vallen onder een risicoprofiel worden er tussenuit gepikt en gecontroleerd.

Volgens Privacy First is er nog steeds geen specifieke wettelijke basis voor het systeem dat de naam @migoboras draagt en wordt iedereen op de grenswegen zo 'een potentiële verdachte'. De club noemt de maatregel verder onnodig en disproportioneel.

De camera's waren bij aankondiging al omstreden vanwege de inbreuk op de privacy. De controles waren mogelijk in strijd met het Schengen-akkoord over het vrije verkeer van personen en goederen binnen Europa, maar volgens het Europees Hof [sic] is daar geen sprake van." (Bron)

Naschrift Privacy First: onlangs heeft de Europese Commissie (na oppervlakkig onderzoek) groen licht gegeven voor de operationalisering van een afgeslankte "light-versie" van @migo-Boras. In tegenstelling tot bovenstaand bericht is echter géén sprake van groen licht door het Europese Hof van Justitie: dit Hof keurde onlangs slechts het reeds bestaande Mobiel Toezicht Veiligheid van de KMar op Nederlandse grenswegen goed. Over @migo-Boras heeft het Hof zich niet uitgelaten; dat zal alsnog gebeuren zodra een Nederlandse rechter er een zogeheten 'prejudiciële vraag' over stelt aan het Hof, of zodra Nederland voor het Hof wordt gedaagd.

"Stichting Privacy First stapt mogelijk naar de rechter om het inzetten van camera's aan de grens te verbieden. Volgens de club is het systeem ondanks goedkeuring van de Europese Commissie in strijd met de privacywetgeving. De camera's werden eerder deze maand ingevoerd op vijftien plaatsen langs de Nederlandse grens. De marechaussee kan zo effectiever optreden tegen bijvoorbeeld mensenhandel of illegale migratie. Verdachte auto's die vallen onder een risicoprofiel worden er tussenuit gepikt en gecontroleerd.

Volgens Privacy First is er nog steeds geen specifieke wettelijke basis voor het systeem dat de naam @migoboras draagt en wordt iedereen op de grenswegen zo 'een potentiële verdachte'. De club noemt de maatregel verder onnodig en disproportioneel.

De camera's waren bij aankondiging al omstreden vanwege de inbreuk op de privacy. De controles waren mogelijk in strijd met het Schengen-akkoord over het vrije verkeer van personen en goederen binnen Europa, maar volgens de Europese Commissie is daar geen sprake van. Er is nog geen gerechtelijk oordeel over het camerasysteem." (Bron)

Op donderdagochtend 23 augustus jl. presenteerde de Koninklijke Marechaussee (KMar) het inmiddels beruchte Nederlandse camerasysteem @migo-Boras aan de internationale pers. Diezelfde middag kreeg Stichting Privacy First in Amsterdam bezoek van een cameraploeg van Associated Press (AP). Om redenen van auteursrecht kunnen wij het videomateriaal van AP helaas niet publiceren. Vincent Böhre (Privacy First) verklaarde tegenover AP onder meer het volgende:

"Our main concerns are about privacy, because this system is based on profiling and total surveillance of everybody driving on the highway. Our second objection is of course the Schengen agreement: this system really comes down to border control, even though they don't want to call it that way. But if you look at the capabilities of the system and the intentions behind it, it's pretty clear that it comes down to border control, and that's also what most lawyers say."

Hieronder volgt het nieuwsbericht dat AP vervolgens de hele wereld rondstuurde:

"Amid privacy concerns, Dutch immigration minister shows off new border cameras targeting crime

THE HAGUE, Netherlands (AP) — The Dutch immigration minister has shown off the government's new system of cameras posted at border crossings with Germany and Belgium that he says will help clamp down on crime like drug and people smuggling and illegal immigration.

However the new surveillance system has raised concerns among privacy activists.

The European Commission says that, based on information provided by Dutch authorities, the surveillance does not appear to breach the Schengen agreement governing freedom of movement within the 27-nation bloc and does not amount to a reintroduction of border controls.

However, the Commission says it will monitor the use of the cameras, which are posted at 15 highway border crossings. Immigration Minister Gerd Leers said Thursday the cameras are intended to help police target suspicious vehicles."
(Voorbeeld: Montreal Gazette, via AP Worldstream)

Stichting Privacy First overweegt inmiddels om alsnog juridische stappen tegen @migo-Boras te nemen. Dit aangezien het systeem 1) nog steeds geen specifieke wettelijke basis heeft, 2) niet noodzakelijk is, want slechts "ondersteunend" aan het Mobiel Toezicht Veiligheid van de KMar, 3) disproportioneel is, want bedoeld ter detectie van enkelen ten koste van de privacy en reisvrijheid van allen, 4) personen door de KMar worden aangehouden op basis van het onwettelijke criterium "interessant" i.p.v. het wettelijke criterium "redelijke verdenking van een strafbaar feit", 5) de effectiviteit van het systeem tot op heden niet is aangetoond, 6) iedereen op de grenswegen door dit systeem als een potentiële verdachte wordt beschouwd, 7) e.e.a. in de praktijk een discriminatoire werking heeft, 8) het systeem binnenkort dreigt te worden uitgebreid met 4 weken opslag van ieders reisbewegingen middels automatische nummerplaatherkenning (ANPR), 9) er in het systeemontwerp sprake is van "function creep (doelverschuiving) by design" i.p.v. "privacy by design" en 10) e.e.a. ondanks het oordeel van de Europese Commissie neerkomt op massale elektronische grenscontroles die verboden zijn onder het verdrag van Schengen.

Zie verder de volgende items:

Big Brother-systeem zet privacy automobilist aan kant (Telegraaf.nl, 10 sept. 2012) 

Interview met Privacy First over camerasysteem @migo-Boras (BNR Nieuwsradio, 1 aug. 2012)

Met @migo-Boras maak je geen vrienden (Privacy First, 5 januari 2012)

Interview met Privacy First over nieuw grenscontrolesysteem @migo-boras (NOS Radio 1, 30 nov. 2011)

Interview met Privacy First over nieuw grenscontrolesysteem @migo-Boras (ZDF Journaal, 25 nov. 2011)

Klik HIER voor meer nieuwsberichten over @migo-Boras.

Per 2 oktober as. zal het nieuwe College voor de Rechten van de Mens (CRM) zijn deuren openen. Onlangs stelde het College i.o. haar speerpunten voor de komende jaren vast, te weten 1) ouderenzorg, 2) vreemdelingen en 3) discriminatie op de arbeidsmarkt. Van alle mensenrechten is het in Nederland de laatste jaren echter het slechtst gesteld met het recht op privacy. In tegenstelling tot bovenstaande speerpunten (waarbij het om kwetsbare groepen burgers gaat), raakt dit iedereen die zich op Nederlands grondgebied bevindt. In wezen is de hele Nederlandse bevolking daardoor een kwetsbare groep geworden, zeker in vergelijking met andere landen waar de privacybescherming veel beter geregeld is. Enkele jaren geleden dreigde het recht op privacy in Nederland zelfs geheel illusoir te worden. In mei 2009 leidde deze constatering tot de oprichting van het Platform Bescherming Burgerrechten waarbij sindsdien diverse maatschappelijke organisaties zijn aangesloten. Deze week verstuurde het Platform onderstaande (door Privacy First mede-opgestelde en ondertekende) oproep aan de voorzitter van het toekomstige College voor de Rechten van de Mens, mw. mr. Laurien Koster:

Geachte mevrouw Koster,

Van alle mensenrechten staat het recht op privacy in deze tijd het meest onder druk. Het is dan ook met zorg dat het Platform Bescherming Burgerrechten onlangs kennisnam van de drie speerpunten van het College voor de Rechten van de Mens voor de komende jaren, te weten 1) ouderenzorg, 2) vreemdelingen en 3) discriminatie op de arbeidsmarkt. Zonder te willen afdoen aan het maatschappelijke belang van deze drie speerpunten, willen wij u middels deze brief in overweging geven om het thema privacy alsnog tot speerpunt van uw College te maken.

De laatste jaren is in Nederland een tendens te bespeuren waarbij ieder maatschappelijk probleem met een standaard-recept lijkt te worden benaderd, namelijk meer digitale registratie, meer koppeling van bestanden en centrale ontsluiting van systemen en databanken die voor steeds meer functionarissen en derde partijen toegankelijk worden, inperking van professionele autonomie, preventieve controle en profiling. Het lijkt erop of men, vooral in de politiek, gevoed door media en de vox populi – voor zover ook weer beïnvloed door de media – in deze instrumenten een beheersing van de samenleving ziet die tot meer orde en rust en veiligheid zou moeten leiden. Naar onze mening is het omgekeerde nu steeds vaker het geval. Digitalisering brengt namelijk met zich mee dat de hoeveelheid gegevens die over iedere burger wordt opgeslagen steeds groter, onoverzichtelijker en onbeheersbaarder wordt. Dit geldt des te meer voor gegevens die foutief zijn ingevoerd, verkeerd gekoppeld of verouderd zijn. Met de exponentiële toename van digitale registraties nemen de risico's van datalekken navenant toe en ontstaan nieuwe vormen van identiteitsfraude en -diefstal. Daarmee wordt de onveiligheid van digitale systemen een onveiligheid die burgers direct bedreigt. Daarnaast is er een risico dat burgers door digitale profilering verworden tot hun digitale 'dubbelgangers'. De autonomie van de vrije en participerende burger die zo belangrijk is in een democratische rechtsstaat komt daarmee ernstig in gevaar.

Terug naar een maatschappij zonder internet of digitale bestanden is iets wat wij geenszins voorstaan (zo dat al mogelijk zou zijn). Echter een verstandig gebruik van technische middelen, waaronder dataopslag en biometrie en andere technische verworvenheden, zal noodzakelijk zijn willen wij onze democratische rechtsstaat met de bijbehorende grondrechten overeind houden. Juist in deze tijd van onvoorziene technische mogelijkheden moeten wij ons eens temeer realiseren hoe belangrijk de grondbeginselen van onze samenleving zijn. Iedere keer zal dan ook een afweging moeten plaatsvinden waar de grenzen van het toelaatbare liggen en hoe eventuele alternatieven in de menselijke sfeer zoals meer persoonlijk contact maar ook hulp en dienstverlening wenselijk dan wel noodzakelijk zijn.

Privacy vormt de basis van onze democratische rechtsstaat. Zonder privacy raken talloze andere mensenrechten in het geding, waaronder het recht op vertrouwelijke communicatie en vrije meningsuiting, non-discriminatie, vrijheid van beweging, vereniging en vergadering, demonstratie, cultuur en religie, persvrijheid en het recht op een eerlijk proces. Daarnaast constateren wij dat het recht op privacy in Nederland slechts fragmentarische bescherming door overheidstoezicht geniet, namelijk voor zover het de bescherming van persoonsgegevens betreft. Van overheidstoezicht op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de bredere zin des woords (inclusief het huisrecht en het recht op lichamelijke integriteit) is nauwelijks sprake. Overheidstoezicht op de naleving, bescherming, verwezenlijking en promotie van het recht op privacy in samenhang met andere mensenrechten ontbreekt bovendien geheel. Juist op deze terreinen heeft uw College toegevoegde waarde en kan het 'mensenrechtelijke gat' dat de laatste decennia in Nederland is ontstaan, worden gedicht.

Wij hopen dat uw College het recht op privacy alsnog tot speerpunt zal maken. Desgewenst zullen de organisaties die tezamen het Platform Bescherming Burgerrechten vormen u daarbij graag van informatie en advies voorzien.

Namens de deelnemers aan het Platform Bescherming Burgerrechten verblijf ik,
hoogachtend,

Vincent Böhre
voorzitter Platform Bescherming Burgerrechten

Namens de volgende Platform-deelnemers:
Humanistisch Verbond
Stichting KDVP
Stichting Meldpunt Misbruik ID-plicht
Ouders Online
Stichting Privacy First
Burgerrechtenvereniging Vrijbit
Jacques Barth (vanuit Stichting Brein en Hart i.o.)
Joyce Hes (adviseur Platform Bescherming Burgerrechten)
Kaspar Mengelberg (vanuit DeVrijePsych)

Een pdf-versie van deze brief staat HIER online.

Update: in een schriftelijke reactie laat het College i.o. weten dat er in Nederland inderdaad "nog veel te doen is op het terrein van het beschermen van het recht op privacy." Tevens erkent het College het beperkte mandaat van het College Bescherming Persoonsgegevens. Vooralsnog houdt het College voor de Rechten van de Mens echter vast aan zijn voorgenomen strategische agenda. Desalniettemin "kan en zal" het College "in de toekomst (ook de komende drie jaar) niet wegblijven van problemen bij het realiseren van het recht op privacy." Privacy First zal het College daar in urgente gevallen graag aan herinneren.

Op de laatste dag voor het zomerreces (13 juli 2012) stemde de ministerraad in met een wetsvoorstel van staatssecretaris Teeven (Veiligheid & Justitie) om de beelden van private bewakingscamera's voortaan sneller openbaar te kunnen maken. In het programma Juridische Zaken (BNR Nieuwsradio) werd voorzitter Bas Filippini van Stichting Privacy First om een reactie gevraagd. In principe staat Privacy First negatief tegenover het publiceren van beelden van bewakingscamera's, tenzij er sprake is van een redelijke verdenking van een ernstig misdrijf, bijvoorbeeld een gewapende overval waarbij de daders vol in beeld staan. Het is echter niet aan de burger zelf, maar aan de officier van justitie om te bepalen of de beelden van een dergelijk misdrijf gepubliceerd mogen worden. Daarbij dient strikt te worden getoetst aan de beginselen van noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit. Beluister hieronder het volledige interview met Bas Filippini:

"De gemeente Amsterdam bekijkt de mogelijkheid om bodyscanners met röntgenstraling in te zetten op straat. Burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA) geeft vandaag in de gemeenteraad uitleg over het onderzoek van de Amsterdamse politie naar de mogelijkheden tot het inzetten van zogeheten 'scanpalen' als aanvulling op het preventief fouilleren. De Amsterdamse D66-fractie wil dat de gemeente direct stopt met het onderzoek. D66 vindt de aantasting van de privacy te groot. Ze vindt preventief fouilleren al een zwaar middel en noemt de bodyscanner die met straling door kleding heen kan kijken 'echt een aantal stappen te ver'. Volgens de burgemeester maakt het onderzoek naar de 'naaktscans' deel uit van een bredere, landelijke discussie over de inzet van wapencontroles. 'In Amsterdam willen we voorkomen dat onschuldigen worden gefouilleerd en tegelijkertijd de pakkans vergroten van mensen die wel wapens bij zich dragen.' De Stichting Privacy First heeft aangekondigd naar de rechter te stappen, als de Amsterdamse politie besluit bodyscanners in te zetten op straat."

Bron: Nederlands Dagblad 28 juni 2012.