Toon items op tag: Politie

Een brede coalitie van organisaties en ondernemingen start een kort geding tegen de Staat. Onder meer Stichting Privacy First, internetprovider BIT, de Nederlandse Vereniging van Journalisten en de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten eisen dat de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie wordt afgeschaft. De wet is in strijd met fundamentele grondrechten die privéleven, communicatie en persoonsgegevens beschermen, zo oordeelden zowel de Raad van State als het Europees Hof van Justitie eerder. De Nederlandse regering weigert niettemin de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie buiten werking te stellen.

Op 8 april 2014 heeft het Europees Hof van Justitie de Europese Dataretentierichtlijn 2006/24/EG in zijn geheel en met terugwerkende kracht ongeldig verklaard. Volgens het Hof is het lange tijd vastleggen van communicatiegegevens van iedereen, zonder concrete verdenking, in strijd met het fundamentele recht op privacy. Er moeten volgens het Hof objectieve criteria worden toegepast om de noodzaak van verzamelen en opslaan vast te stellen, en er moet voorafgaande controle zijn door een onafhankelijke instantie of rechter. Het onbeperkt ongericht verzamelen van metadata (verkeersgegevens) in het kader van zogenaamde 'mass surveillance' is volgens het Hof niet toegestaan.

In Nederland is regelgeving op dit gebied vastgelegd in de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie, die grotendeels overeenkomt met de Dataretentierichtlijn. De wet houdt in dat telecombedrijven en internetproviders diverse gegevens over internet- en telefoniegebruik zes tot twaalf maanden moeten bewaren zodat Justitie die kan gebruiken voor opsporing en vervolging. De Raad van State oordeelde onlangs dat de wet in strijd is met de grondrechten die privéleven, communicatie en persoonsgegevens beschermen. De Nederlandse regering legt het advies van de Raad van State echter naast zich neer en weigert de wet buiten werking te stellen. Naleving van de wet zal worden gehandhaafd.

Vincent Böhre van Privacy First: "Door deze mass surveillance worden de privacyrechten van burgers massaal geschonden. Het is onacceptabel dat de Nederlandse regering hier aan vast blijft houden nadat de hoogste Europese rechter al in april duidelijk heeft gezegd dat deze privacyschending niet is toegestaan."

Thomas Bruning, secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten: "Telecombedrijven en internetproviders zijn nu verplicht een grote hoeveelheid gegevens over de communicatie van alle burgers te bewaren. Ook van journalisten. En ze moeten die gegevens op verzoek aan de overheid verstrekken. Er is geen enkele waarborg voor bronbescherming."

"De Nederlandse regelgeving is in strijd is met de geldende Europese fundamentele grondrechten", zo stelt Fulco Blokhuis, partner bij Boekx Advocaten, die inmiddels een dagvaarding heeft opgesteld. "Dat is even verontrustend als onwenselijk. Het handhaven van deze wet is onrechtmatig, zowel richting burgers als richting bedrijven die verkeersgegevens onder zich hebben en moeten houden."

Alex Bik van internetprovider BIT: "Bij de invoering van de wet verschool de Nederlandse regering zich achter het argument dat dat nu eenmaal moest van Europa, maar nu de Europese regeling met terugwerkende kracht is afgeschaft geldt dat argument plotseling niet meer. Dat klopt niet."

Otto Volgenant van Boekx Advocaten: "Nu minister Opstelten van Veiligheid en Justitie de Nederlandse wet voor de bewaarplicht van telecomgegevens niet wil afschaffen, gaan we de rechter verzoeken de wet buiten werking te stellen, dan wel te verbieden dat deze wet nog wordt toegepast. We zullen zeer binnenkort een kort geding aanhangig maken."

Update 12 januari 2015: het kort geding tegen de Staat over de bewaarplicht van telecomgegevens zal plaatsvinden in een openbare rechtszitting op woensdag 18 februari 2015 om 11.00 uur bij de Rechtbank Den Haag. Inmiddels heeft ook het gerenommeerde Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) zich bij de coalitie van eisende organisaties aangesloten. Klik HIER voor de dagvaarding (pdf), klik HIER voor het persbericht van Boekx Advocaten en HIER voor het bericht dat vanochtend bij de Telegraaf verscheen.

Update 30 januari 2015: gisteren vond in de Tweede Kamer een hoorzitting ("rondetafelgesprek") plaats over de bewaarplicht van telecomgegevens. Klik HIER voor het schema van de hoorzitting (pdf) en HIER voor de voorafgaande gespreksnotitie van Privacy First aan de Tweede Kamer (pdf). Tijdens de hoorzitting kwamen voornamelijk het gebrek aan noodzakelijkheid en proportionaliteit van de huidige bewaarplicht aan bod. Andere aspecten die door Privacy First werden ingebracht hadden betrekking op het maatschappelijke chilling effect en mogelijke function creep (doelverschuiving) van de bewaarplicht.

Update 13 februari 2015: vandaag diende de landsadvocaat namens de Staat een Conclusie van Antwoord tegen de dagvaarding in; klik HIER (pdf, 9 MB). De ontvankelijkheid van de eisende organisaties zal niet door de Staat worden aangevochten, zo heeft de landsadvocaat telefonisch aan onze advocaten meegedeeld. Het geding zal zich daardoor meteen op de inhoud i.p.v. de procedurele vereisten van de zaak kunnen toespitsen. Dit is een baanbrekende ontwikkeling: in vergelijkbare rechtszaken werd de ontvankelijkheid van eisende partijen vrijwel altijd aangevochten door de Staat. Een cruciale rechtszaak over dergelijke ontvankelijkheid (Paspoortproces tegen de opslag van vingerafdrukken) wordt momenteel door Privacy First tegen de Staat gevoerd bij de Hoge Raad. Privacy First beschouwt de erkenning van ontvankelijkheid door de landsadvocaat in het kort geding over de telecom-bewaarplicht als sterke ondersteuning voor deze en toekomstige rechtszaken rond het recht op privacy. In een tijd waarin de toegang tot de rechter voor individuele burgers in toenemende mate onder financiële druk staat, vormt de ontvankelijkheid van maatschappelijke organisaties als Privacy First bovendien een belangrijke waarborg voor een functionerende democratische rechtsstaat.

Update 18 februari 2015: voor een volle zaal (veel ambtenaren, burgers, studenten en journalisten) kruisten Privacy First c.s. en de Staat vandaag de juridische degens; klik HIER voor het pleidooi van onze advocaten (pdf) en HIER voor de pleitnota van de landsadvocaat (pdf). De rechter luisterde aandachtig en stelde geen vragen. De datum van het vonnis is vooralsnog bepaald op woensdag 11 maart 2015.

Update 11 maart 2015: in een baanbrekend vonnis heeft de rechter vandaag de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie buiten werking gesteld! Lees HIER ons nieuwsbericht.

Van tijd tot tijd laait de discussie weer op: zou ieders DNA in een databank moeten worden opgeslagen om de opsporing van misdrijven te vergemakkelijken? Of is dit in strijd met het recht op privacy? Deze week besteedde de Amsterdamse televisiezender AT5 aandacht aan deze vraag in het programma De Stelling van Amsterdam. Klik HIER voor de hele uitzending of bekijk hem hieronder:

Onlangs werd bekend dat de Belastingdienst massaal politiedata van ANPR-camera's (Automatic Number Plate Recognition) boven snelwegen gebruikt om belastingfraudeurs te kunnen detecteren. De Belastingdienst heeft daartoe een geheim convenant (overeenkomst) met de politie gesloten. Iedere automobilist komt hierdoor automatisch in het vizier bij de Belastingdienst. De ANPR-data kunnen door de Belastingdienst jarenlang worden bewaard, veel langer dan bij de politie wettelijk mogelijk is. ANPR-data die zij zelf allang hadden moeten wissen kunnen daardoor door de politie bij de Belastingdienst worden opgevraagd. Bekijk hieronder het interview met Privacy First voorzitter Bas Filippini over deze kwestie en lees HIER het bijbehorende artikel op onze website:

"De afspraak tussen bouwmarkten en politie in de Vallei over de uitwisseling van beelden waarop te zien is dat klanten bepaalde gereedschappen kopen, zorgt voor veel, veelal negatieve reacties. Vier visies op een rij:

Stafrechtadvocaat Willem Jan Ausma, Utrecht:

"Ik vind de maatregel heel ver gaan. De aversie tegen de politie wordt er een stuk groter van. Je wordt gestigmatiseerd en als bekende van de politie kun je dus niet meer normaal een stuk gereedschap kopen zonder dat je lastiggevallen wordt.

En wat nu als je op een crimineel lijkt? Bovendien is het een nepmaatregel. We kunnen rustig gaan slapen, lijkt de politie te zeggen. Maar de maatregel is makkelijk te omzeilen."

Peter Veldman, fractievoorzitter D66 Wageningen:

"Wij zijn hier niet blij mee. We vinden dat als je in een winkel bent om boodschappen te doen, de politie niet mee hoeft te kijken. De privacy staat voorop. Natuurlijk hangen er nu ook camera's, maar die worden alleen bekeken als er iets gebeurt. Binnenkort zijn we met raadsleden op bezoek bij de politie in Wageningen. Dan gaan we hier wel vragen over stellen."

Vincent Böhre, stichting Privacy First:

"Wij hebben hier moeite mee. Natuurlijk, we snappen dat de politie inbraken tegen wil gaan. Want juist ook misdrijven zoals inbraken zijn een grote inbreuk op de privacy. Maar wij denken niet dat de private sector een verlengstuk van de politie moet worden. De vraag is of dit geen precedent schept voor allerlei andere winkels waar klanten in de gaten gehouden worden. En waar vroeger je alleen een crimineel was als je ook echt iets gedaan had, lijkt nu iedere klant behandeld te worden als potentiële crimineel."

René de Leeuw, assistent-bedrijfsleider Praxis Ede.

"Wij hadden die negatieve reacties niet verwacht. Ik vind het ook een beetje overtrokken.

Mensen die niets te verbergen hebben, hoeven echt niet bang te zijn. En overal hangen toch camera's? Als we dit van tevoren hadden geweten hadden we alsnog meegedaan. Alles wat we kunnen doen tegen inbraken is meegenomen. De impact van een inbraak is vaak enorm. Mensen moeten soms compleet nieuw hang- en sluitwerk kopen. Zoiets heeft écht impact.""

Bron: De Gelderlander, 21 november 2014.

"De politie in de regio Ede gaat via camerabeelden van bouwmarkten klanten bekijken die breekijzers en grote schroevendraaiers aanschaffen. Op die manier denken de agenten inbrekers te kunnen opsporen en zelfs te weerhouden van nieuwe misdaden. De Edense politie hoopt hiermee landelijk navolging te krijgen. Privacybeschermers zijn kritisch over de maatregel.

Veertien bouwmarkten in Ede, Wageningen, Barneveld en Veenendaal willen meewerken met de politie, en leveren beelden aan van personen die verdacht gereedschap als schroevendraaiers, mokers en beitels kopen. Als de politie op de camerabeelden personen ziet die zij kent van eerdere inbraken, zal zij de criminelen aanspreken. Op die manier laat de politie hen weten dat zij in de gaten worden gehouden, in de hoop daarmee nieuwe inbraken te voorkomen.

Vraagtekens
Privacy-expert Vincent Böhre van stichting Privacy First plaatst zijn vraagtekens bij de maatregelen. 'Inbraken kun je natuurlijk ook zien als een grove vorm van privacy-schendingen, dus het is goed als de politie dat tegengaat', vindt Böhre. 'Ik vraag me echter af of dit de beste manier is om dat te doen. De meeste mensen die bij de bouwmarkt komen zijn immers geen inbrekers, en ook hun beelden worden opgeslagen.'

'Wie niet bekendstaat als crimineel heeft niets te vrezen', vindt de politie. 'Uiteraard mag iedereen gereedschap kopen. Van kopers die niet bij ons bekend zijn, hebben we ook geen naam en toenaam. We kijken alleen of we bekende inbrekers of ramkrakers zien.'

'Dat verhaal vertelt justitie nu altijd', zegt advocaat Bart Nooitgedagt, 'maar het betekent wel dat de overheid beelden van gewone burgers opslaat alleen omdat ze boodschappen doen.' Nooitgedagt maakt zich ernstige zorgen over de privacy-aspecten van de nieuwe maatregel 'Op deze manier worden de grenzen van de wet opnieuw opgerekt. Ik zou alle burgers oproepen om bij deze bouwmarkten niets meer te kopen.'

(...) Zowel Böhre als Nooitgedagt zijn zeer benieuwd of het College Bescherming Persoonsgegevens de maatregel rechtmatig vindt. Het CBP laat desgevraagd weten dat het nog geen uitspraken over de kwestie wil doen."

Bron: http://www.volkskrant.nl/binnenland/privacybeschermers-kritisch-over-koevoetcontrole-bouwmarkten~a3793794/, 19 november 2014.

Deze week werd bekend dat een aantal bouwmarkten in Gelderland met de politie gaat samenwerken in de strijd tegen inbrekers. Wie voortaan "inbrekers-gereedschap" (koevoeten, beitels, mokers etc.) koopt wordt extra in de gaten gehouden. Op Radio Gelderland werd Vincent Böhre van Privacy First om een eerste reactie gevraagd:

Vorig jaar werd bekend dat de Belastingdienst massaal politiedata van ANPR-camera's (Automatic Number Plate Recognition) boven snelwegen gebruikt om belastingfraudeurs te kunnen detecteren. De Belastingdienst had daartoe een geheim convenant (overeenkomst) met de politie gesloten. Dit convenant blijkt inmiddels te zijn vernieuwd en uitgebreid. Iedere automobilist komt hierdoor automatisch in het vizier bij de Belastingdienst.

Onder de huidige wetgeving mogen door de politie alleen verdachte kentekens ("hits") worden bewaard. Alle niet-verdachte kentekens ("no-hits", oftewel het gros van alle automobilisten) dienen meteen te worden gewist. Onder het geheime convenant liet de politie echter wekelijks per koerier een harde schijf met àlle ANPR-data (hits en no-hits) bij de Belastingdienst bezorgen. De Belastingdienst heeft sindsdien inzage in het dagelijkse reisgedrag van miljoenen automobilisten. Nadat het convenant door een Wob-verzoek (Wet openbaarheid van bestuur) boven water was gekomen besteedde o.a. NRC Handelsblad er vorig jaar aandacht aan. Vervolgens bleef het echter stil... totdat recentelijk een nieuwe versie van het convenant opdook. Niet door actieve openbaarmaking vanuit de overheid, maar pas nadat dit opnieuw door een burger middels een Wob-verzoek was opgevraagd.

In het nieuwe convenant worden de ANPR-data niet langer wekelijks in pakketjes bij de Belastingdienst bezorgd, maar gaan alle data rechtstreeks, continu naar de Belastingdienst. De Belastingdienst krijgt daardoor real-time zicht op het reisgedrag van alle automobilisten die door honderden (in de toekomst duizenden) ANPR-camera's boven Nederlandse snelwegen worden gefilmd.

Dit is precies het doemscenario waar Privacy First al jaren voor waarschuwt: totale controle van ieders reisgedrag middels real-time monitoring en profiling. Massale opslag van ieders gegevens voor latere opsporing en vervolging is echter onrechtmatig, zo oordeelde het Europees Hof van Justitie eerder dit jaar in een baanbrekende uitspraak over dataretentie (bewaarplicht telecomgegevens). Dit vormt immers een omkering van het klassieke principe in een democratische rechtsstaat: de overheid mag pas inbreuk maken op iemands privacy bij een redelijke verdenking van een concreet strafbaar feit. Door het convenant tussen de politie en de Belastingdienst wordt dit principe omgedraaid en wordt iedere automobilist een potentiële verdachte. De bevoegdheden van de Belastingdienst worden hierdoor enorm opgerekt: waar de Belastingdienst voorheen individuele ANPR-data bij de politie kon opvragen gebeurt dat nu continu massaal, zónder voorafgaande verdenking. De ANPR-data kunnen vervolgens jarenlang door de Belastingdienst worden gebruikt.

De politie zou dit convenant niet gesloten hebben als dat niet ook in haar eigen belang zou zijn: hierdoor wordt immers een enorme berg aan ANPR-data gecreëerd waar de politie (en OM, AIVD etc.) jarenlang uit kan putten middels informatieverzoeken aan de Belastingdienst. Met dit convenant creëert de politie dus een U-bochtconstructie om haar eigen bevoegdheden en bewaartermijnen te kunnen omzeilen. Het huidige controversiële wetsvoorstel van minister Opstelten om de ANPR-bewaartermijn voor de politie (hits én no-hits) naar 4 weken op te rekken is daarbij vergeleken peanuts.

Het convenant is bovendien ronduit ondemocratisch: hier had op zijn minst parlementair debat aan vooraf moeten gaan. Dat het convenant pas bekend werd na een individueel Wob-verzoek vormt een klap in het gezicht van de Tweede Kamer.

Hoog tijd dus voor een principiële discussie en inperking van dit soort praktijken. Vast beleid van Privacy First is om collectieve privacyschendingen aan de rechter voor te leggen. Zolang het College bescherming persoonsgegevens (CBP) en de Tweede Kamer niet ingrijpen behoudt Privacy First zich dat recht ook in dit geval voor.

Gisteravond besteedde EenVandaag uitgebreid aandacht aan het convenant. Bekijk hieronder de hele reportage, inclusief een interview met Privacy First:

"De Belastingdienst mag vrijwel onbeperkt meekijken met kentekencamera's langs de weg. Die waren ooit neergezet met de bedoeling alleen zware criminelen, zoals mensenhandelaren, op te sporen, maar inmiddels worden de camera's ook ingezet voor mensen die wat extra privékilometers maken met een lease-auto.

Het gaat om de zogeheten ANPR-camera's: Automatic Number Plate Recognition-cams. Die werden aanvankelijk door de politie neergezet langs de grenzen, om alle passerende voertuigen te scannen. Mogelijk zaten daar criminelen bij, waarbij de ANPR-camera's konden worden ingezet om vluchtende criminelen te pakken.

Convenant

De politie heeft sinds kort echter ook een convenant gesloten met de Belastingdienst. Dat betekent dat de fiscus nu mag meekijken met die cameragegevens. Die gegevens worden ongeveer 8 weken bewaard. Critici vragen zich af of die bewaartermijn wel proportioneel is.

Kleine overtredinkjes

De Belastingdienst wil de camera's nu gebruiken om ook kleine overtredinkjes aan te pakken. Iemand die bijvoorbeeld privé rijdt met zijn lease-auto wordt nu door de camera's in de gaten gehouden, en de camera's worden gebruikt om te kijken welke auto's hun wegenbelasting hebben betaald.

Critici

De ANPR-camera's zijn privacyvoorvechters al jaren een doorn in het oog. Burgerrechtenactivist Rejo Zenger protesteert al jaren tegen de camera's en ook Privacy First is tegen de camera's.

Function creep

Een situatie als deze noemen de critici 'function creep'. Dat betekent dat een middel als de camera's wordt ingezet voor één doel, maar later door oprekking van de wet voor heel andere doeleinden wordt gebruikt."

Bron: http://www.pcmweb.nl/nieuws/belastingdienst-kijkt-op-grote-schaal-mee-met-politiecameras.html, 22 oktober 2014.

Vandaag werd bekend dat op Schiphol een schimmig project met "slimme camera's" van start is gegaan. Hoe slim zijn die camera's eigenlijk? Beluister hieronder het item op BNR Nieuwsradio:

"Burgers mogen meer met een drone dan bedrijven. Er is behoefte aan nieuwe regels. Soepeler of strenger?

(...) [W]ie in Nederland beroepsmatig met een drone wil fotograferen, moet volgens de Luchtvaartwet eerst een basistraining volgen. Die kost (...) 3.000 tot 4.000 euro en wordt alleen door een Engels opleidingsinstituut gegeven. "Verder ben je 2.000 euro kwijt aan de registratie van je toestel." Het grootste obstakel voor de profs: ze moeten een paar weken van tevoren een tijdelijke ontheffing aanvragen bij de provincie om ergens te mogen opstijgen en landen.

Dit werkt niet voor persfotografen die in vliegende vaart naar een brand of ongeval moeten.

Hoe gemakkelijk is daarmee vergeleken het leven van de hobbyist die bij de Mediamarkt voor pakweg 100 euro een speelgoeddrone kan kopen. Hij heeft geen opleiding, ontheffing, registratie of luchtvaartverzekering nodig. Hij kan zo met zijn drone de lucht in. De hobbyist mag zelfs hoger vliegen (300 meter) dan de professional (120 meter). (...)

Commercieel gebruik van drones is in Nederland vrijwel onmogelijk, klagen bedrijven die met de luchtopnames geld willen verdienen. Maar het ministerie van Infrastructuur en Milieu werkt aan eenvoudigere regels.

Waarschijnlijk treden die op 1 juli 2015 in werking. Vermoedelijk is het straks zo dat de vlieger die een brevet heeft gehaald en kan aantonen dat zijn toestel veilig is, een bedrijfserkenning krijgt. Hij hoeft dan niet per opname ontheffing te vragen.

Voor hobbyisten verandert er aan de regelgeving in Nederland voorlopig niets. Maar de Europese Commissie zit niet stil. Drones hebben steeds meer technische mogelijkheden, worden goedkoper en compacter. Ze zijn al in gebruik in de landbouw om gewassen preciezer te besproeien of om wegen, spoorbruggen en pijpleidingen te inspecteren. De politie gebruikt ze ook, bijvoorbeeld voor het volgen van toeschouwersstromen. Je kunt met drones zelfs pizza's of boeken bezorgen.

Maar hoe zit het met de privacy van mensen die ongemerkt met een drone in hun tuin of op hun dakterras worden gefilmd? Het kleine luchtverkeer kan ook gevaarlijk zijn. Deze week stortte een drone neer in een woonwijk in Culemborg. De politie heeft nog geen meldingen over gewonden of schade.

Vincent Böhre van Privacy First rekent erop dat Europa de teugels zal aantrekken. Hij vreest anders een 'jungle aan vliegende camera's van burgers en bedrijven boven steden en in wijken'.

"Nu hoor je alleen de kritiek van de drone-industrie. Maar die wil zijn eigen marktpositie verbeteren en denkt niet aan het belang van de burger. Er zijn al mini-drones die zo door je open raam naar binnen kunnen vliegen."

Controle door de politie is er volgens hem niet en wie zich wil verzetten wegens privacyschending, moet volgens Böhre 'juridisch expert' zijn. "De regels zijn nu veel te algemeen en er zijn wel vier verschillende wetten van toepassing. Daar kan de gemiddelde burger geen wijs uit."

Neem de regel dat je met een drone niet over aaneengesloten bebouwing mag vliegen, zegt hij. "Hoe interpreteer je dat? Mag het dan wel tussen huizenblokken door of boven een vrijstaand huis? Of boven een voetbalveld in een woonwijk? De drone komt uit het militaire domein en ligt nu in de speelgoedwinkel, het is te gek voor woorden.""

Bron: BN/DeStem, Brabants Dagblad, De Gelderlander, De Stentor, Apeldoornse Courant, Deventer Dagblad, Dagblad Flevoland, Gelders Dagblad, Nieuw Kamper Dagblad, Sallands Dagblad, Zutphens Dagblad, Veluws Dagblad, Zwolse Courant, Twentsche Courant Tubantia, Eindhovens Dagblad, Provinciale Zeeuwse Courant, 15 augustus 2014.