In de late avond van donderdag 10 maart 2011 heeft de Utrechtse gemeenteraad met overweldigende meerderheid een motie aangenomen ter stopzetting van de gemeentelijke opslag van biometrische gegevens (vingerafdrukken en gezichtsscans) bij de aanvraag van een nieuw paspoort of identiteitskaart. Op initiatief van D66 Utrecht en gesteund door vrijwel alle andere lokale fracties (behalve het CDA) roept de motie zowel de Tweede Kamer als de Minister van Binnenlandse Zaken op om de huidige opslag van biometrie stop te zetten en daartoe de Paspoortwet aan te passen.

De opslag van vingerafdrukken is verplicht onder de nieuwe Paspoortwet van juni 2009 en ligt sindsdien in toenemende mate onder vuur. Reeds enkele weken nadat de nieuwe Paspoortwet was aangenomen werden er door het VN-Mensenrechtencomité in Genève kritische vragen over gesteld. Sindsdien is er sprake van toenemend maatschappelijk verzet en kritiek op lokaal, nationaal en Europees niveau. Op gemeentelijk niveau gebeurde dit allereerst in de Zaanstreek in februari 2010, gevolgd door kritiek vanuit de gemeenteraden van onder meer Purmerend, Amsterdam, Huizen, Nijmegen, Oldenzaal en Amersfoort. Deze ontwikkeling bereikt nu een hoogtepunt met de oproep van de Utrechtse gemeenteraad aan de Tweede Kamer en de verantwoordelijke Minister om de gemeentelijke opslag van vingerafdrukken en gezichtsscans stop te zetten en de Paspoortwet op dit punt te wijzigen. Een audio-opname van dit historische moment vindt u HIER.

Stichting Privacy First juicht deze Utrechtse motie van harte toe en hoopt dat de Tweede Kamer de motie spoedig zal overnemen. In de optiek van Privacy First zijn gemeenten overigens ook nu reeds bevoegd om (in afwijking van de Paspoortwet) de huidige opslag van vingerafdrukken zelfstandig stop te zetten. Dit gezien het feit dat gemeenten als overheidsorganen rechtstreeks gebonden zijn aan (en derhalve zelfstandig uitvoering dienen te geven aan) hoger internationaal en Europees recht terzake, waaronder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en vergelijkbare bepalingen van EU-recht. Indien gemeenten niet een dergelijke eigen verantwoordelijkheid en bevoegdheid zouden hebben, zou mensenrechtenbescherming op gemeentelijk niveau in feite illusoir worden. Gemeenten kunnen zich hierbij beroepen op 1) het recht op privacy en bescherming van persoonsgegevens, 2) het recht op lichamelijke integriteit, 3) het beginsel van ‘nemo tenetur’ en 4) het recht op individuele eigendom van de biometrische gegevens van hun inwoners.

Privacy First en 21 mede-eisers hebben in mei 2010 de Nederlandse Staat gedagvaard wegens schending van de mensenrechten door de nieuwe Paspoortwet. Momenteel werkt Privacy First aan de voorbereiding van het hoger beroep in deze rechtszaak bij het Hof Den Haag.

Meer over de Utrechtse motie leest u in Binnenlands Bestuur en Webwereld.