Toon items op tag: Biometrie

Stichting Privacy First organiseert regelmatig borrels annex thema-avonden voor onze vrijwilligers, donateurs en experts uit ons netwerk van journalisten, wetenschappers, ICT’ers en juristen. Sinds juni 2011 vinden deze avonden gemiddeld eens per kwartaal plaats ten kantore van Privacy First in het voormalige Volkskrantgebouw in Amsterdam. Thema’s waren tot nu toe o.a. privacy in Nederland (spreker: Bart de Koning), biometrie (Max Snijder) en profiling door de overheid (Quirine Eijkman en André Hoogstrate). Ook waren er boekpresentaties door Dimitri Tokmetzis (De digitale schaduw) en Adriaan Bos (Advocaat van de waarheid). Op donderdagavond 13 september jl. was er sprake van een heuse primeur: een lezing over de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en het recht op privacy door niemand minder dan het Hoofd van de AIVD zelf, de heer Rob Bertholee. (Klik HIER voor onze eerdere uitnodiging aan relaties. Wilt u voortaan ook een uitnodiging ontvangen? Mail ons!) De essentie van de lezing van de heer Bertholee verscheen de volgende ochtend op de website van de AIVD; klik HIER. Naar aanleiding van de lezing verscheen vandaag tevens een artikel in de Telegraaf. Hieronder volgt onze verkorte weergave van de (ruim twee uur durende) lezing en discussie door Bertholee met het publiek.

Gemeenschappelijk doel: vrijheid in een open democratische samenleving

De avond begint met een korte introductie door Privacy First voorzitter Bas Filippini. In de optiek van Filippini strijden Privacy First en de AIVD eigenlijk voor hetzelfde doel, namelijk vrijheid in een open democratische samenleving, weliswaar vanuit verschillend perspectief. Rob Bertholee beaamt dit en zegt dat hij zich hier vanavond, in tegenstelling tot wat sommige mensen misschien denken, niet in het hol van de leeuw waant. Na een lange carrière in de landstrijdkrachten is Bertholee inmiddels 9 maanden werkzaam als Hoofd van de AIVD. Het beeld dat hij al snel van de AIVD kreeg was dat van een professionele organisatie met mensen die worden gedreven door idealen, zo vertelt hij. Zowel de AIVD als de MIVD hebben dagelijks te maken met risico’s en bedreigingen van de nationale veiligheid en de democratische rechtsorde, oftewel met bedreigingen van de manier waarop wij gewend zijn te leven met alle borgingen voor onze vrijheden van dien. Als gevolg van internationalisering en technologisering nemen die dreigingen en risico’s toe in aantal, impact en bereik. Een voorbeeld is het internet dat zowel een positieve kant als een schaduwzijde heeft.

Veiligheid is geen grondrecht

De AIVD heeft twee hoofdtaken: inlichtingen en veiligheid. Veiligheid is formeel echter geen grondrecht, zo merkt Bertholee terecht op. Wel heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in haar jurisprudentie aangegeven dat Staten verplicht zijn alle redelijke maatregelen te nemen tegen levensbedreigende situaties, aldus Bertholee. De Raad van Europa heeft dit vervolgens bevestigd met de zogeheten Guidelines on human rights and the fight against terrorism. Waar de focus van Privacy First ligt op de bescherming van het individu, zo ligt de focus van de AIVD op de bescherming van de gemeenschap van individuen. Daartussen zit een trade-off: ter bescherming van de gemeenschap dient soms een inbreuk op de rechten van een individu te worden gemaakt. Bertholee noemt vervolgens enkele taken van de AIVD waarbij geen sprake is van inbreuk op de privacy, namelijk 1) bij persoonlijk veiligheidsonderzoek en 2) bij het bevorderen van beschermingsmaatregelen bij personen, organisaties en bedrijven, bijvoorbeeld i.v.m. spionage. Bij de uitvoering van persoonlijke veiligheidsonderzoeken en bij de taak onder (2) mag de AIVD immers geen bijzondere inlichtingenmiddelen inzetten (volgens de wet). En juist bij die inzet is er sprake van inbreuk op de privacy.

Een relevant onderdeel van de AIVD is het Nationaal Bureau voor Verbindingsbeveiliging (NBV), dat de Rijksoverheid ondersteunt bij de beveiliging van bijzondere informatie. Het NBV evalueert beveiligingsproducten en speelt ook een rol in de ontwikkeling ervan. Hier worden bijvoorbeeld USB-sticks voor de overheid getest tegen datalekken. Verder is er de politieke inlichtingentaak van de AIVD in het buitenland, “die weliswaar de privacy van mensen aantast, maar niet hier te lande”. En tenslotte is er nog de taak van het maken van dreigingsanalyses voor personen (bijvoorbeeld politici), organisaties of evenementen. Een taak van de AIVD waarbij de privacy in Nederland wél in het geding komt betreft het onderzoek naar “bedreigingen van de nationale veiligheid, het voortbestaan van de democratische rechtsorde en andere, gewichtige belangen van de Staat”. Dit onderzoek vindt allereerst plaats middels open bronnen (media, internet etc.), maar kan (vervolgens) ook geschieden door het volgen, observeren of afluisteren van mensen of het binnendringen van virtuele of fysieke ruimtes. Bertholee benadrukt in dit verband de hoge mate waarin elke medewerker van de AIVD doordrongen is van “het wezen” van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv2002). “Als burger voelde ik mij redelijk gerustgesteld vanaf het moment dat ik inzicht kreeg in wat de dienst eigenlijk deed en kon en mocht doen, en hoe de overheid controle uit kon blijven oefenen op een dienst als de AIVD,” zegt Bertholee. “U hoeft mij niet te geloven, maar ik wilde dit toch even met u delen,” grapt hij. Dan stellig: “onze taken en bevoegdheden zijn allemaal strak omschreven in de wet.”

Wettelijk kader

Op het vlak van terrorismebestrijding gaat de aandacht van de AIVD momenteel vooral uit naar (potentiële) jihadisten en radicale eenlingen zoals Breivik. Bertholee vindt het zorgwekkend dat dergelijke eenlingen lastig op te sporen zijn, hoewel relevante informatie soms wel voorhanden is, bijvoorbeeld bij zorginstellingen of de politie. Een lastig dilemma is dan of zaken voorkomen hadden kunnen worden door informatie nationaal en internationaal te “correleren”, en welke risico’s je als maatschappij wilt aanvaarden met behoud van de privacy, aldus Bertholee. Hij kan zich echter ook voorstellen dat correlatie (koppeling) en internationale uitwisseling van gegevens door de burger ervaren wordt als “Big Brother” en dat men zich daar zorgen om maakt. Als burger maakt Bertholee zich daar zelf ook zorgen over. Waar ligt de balans tussen de bescherming van het individu en de bescherming van de gemeenschap? Elke bijzondere bevoegdheid van de AIVD is verankerd in de Wiv2002. En elke bijzondere bevoegdheid maakt een inbreuk op de privacy. De meest simpele bijzondere bevoegdheid is het praten met mensen (art. 17 Wiv2002). Voor elke bijzondere bevoegdheid in de Wiv2002 gelden de eisen van 1) noodzakelijkheid, 2) proportionaliteit en 3) subsidiariteit. Bijzondere bevoegdheden kunnen dan ook pas worden ingezet indien open bronnen (internet etc.) ontoereikend zijn. De AIVD dient zich telkens af te vragen: is het per se noodzakelijk? En weten we heel zeker dat er geen lichter middel is? De uitoefening van die bevoegdheden is achteraf controleerbaar. Op het openen van brieven na (dat valt onder de Postwet) komt er echter geen rechter-commissaris aan te pas. Voor de inzet van ieder bijzonder inlichtingenmiddel is wel toestemming nodig. Die wordt verleend door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) of namens de minister door het Hoofd van de AIVD. Iedere nieuwe medewerker van de AIVD krijgt bovendien een basisopleiding, waarbij men onder meer goed in de Wiv2002 raakt ingevoerd. Bertholee vertelt in dit verband een interessante anekdote: eens in de zoveel tijd nodigt de AIVD een aantal journalisten, parlementariërs of juristen uit om samen een casus te behandelen. Daarbij blijken de niet-AIVD’ers meestal eerder geneigd tot het inzetten van bijzondere bevoegdheden dan de medewerkers van de AIVD zelf. Desgevraagd antwoordt Bertholee overigens dat hij de Wiv2002 persoonlijk aan minister Spies (BZK) heeft toegelicht, reeds anderhalf uur nadat zij door Koningin Beatrix was beëdigd. “Geen eigen spelregels, maar alleen datgene wat er in de wet staat,” aldus Bertholee. Hij vertelt verder over het proces waarlangs een bijzondere bevoegdheid wordt ingezet: dat begint met de medewerker die voor een AIVD-onderzoek een bijzondere bevoegdheid wil inzetten. Die medewerker dient dat schriftelijk te motiveren. Daar kijkt een operationeel AIVD-jurist naar. Vervolgens gaat het naar de leidinggevende. Daarna komt het bij Bertholee. En daarna komt het bij de Minister. Zo gaat het geval voor geval, telkens met inachtneming van de vereisten van de Wiv2002. Bij het vragen om informatie door de AIVD aan burgers mag overigens geen sprake zijn van enige vorm van druk. Hetzelfde geldt voor het vragen van informatie aan journalisten: journalisten zijn geheel vrij om daar wel of niet aan mee te werken. “Als een journalist er niet aan wil meewerken, dan is dat jammer voor de AIVD, maar daar houdt het mee op,” stelt Bertholee. E.e.a. wordt echter wel vastgelegd in een gespreksnotitie, aangezien voor de AIVD alles controleerbaar moet zijn.

Toezichtsmechanismen

Bertholee vertelt over het stelsel van controle op de AIVD waarin een aantal instanties ieder hun eigen rol spelen. Allereerst is er de parlementaire commissie voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (“commissie Stiekem”), bestaande uit alle fractievoorzitters. Daarnaast is er de (openbare) Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken. Ter controle van de rechtmatigheid van de taakuitvoering van de AIVD is er bovendien de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD); dit onafhankelijke toezichtsorgaan bestaat voornamelijk uit juristen. Volgens Bertholee was de beoordeling van de AIVD door de CTIVD de laatste jaren overwegend positief. Daarnaast is er ook nog een rol voor de Algemene Rekenkamer ter controle van de (geheime) begroting van de AIVD. Zowel de CTIVD als de Algemene Rekenkamer krijgen overal toegang toe.

Herziening Wiv2002

Wat eventuele herziening van de Wiv2002 betreft merkt Bertholee op dat de huidige wettelijke ruimte voor de AIVD voldoende is en dat hij niet meer bevoegdheden nodig heeft. Wel vindt hij het “bijzonder” dat de Wiv2002 in sommige aspecten gerelateerd is aan de Postwet en aan de Telecomwet, waardoor voor het openen van een brief door de AIVD toestemming van de rechter-commissaris nodig is terwijl diezelfde toestemming niet nodig is voor het onderscheppen en openen van een email. De wetgeving is dus technologie-afhankelijk en “daar moet je iets aan doen”, meent Bertholee. Op het terrein van SIGINT (Signals Intelligence) heeft de CTIVD overigens voorgesteld om de wetgeving aan te passen. Verder zou het parlement binnenkort de Wiv2002 kunnen gaan evalueren. Hete hangijzers lijken momenteel een mogelijk verbod van het inzetten van journalisten als informanten en meer controle op de doelmatigheid (effectiviteit) van de AIVD. Lastig aan dit laatste aspect is echter dat de effectiviteit van een organisatie als de AIVD zich soms moeilijk laat meten; dit hangt samen met de aard van het werk en het type dreigingen dat afgewend wordt. Bertholee: “Ik accepteer dat het leven bepaalde risico’s heeft. De vraag is echter of de maatschappij het wil. Hoeveel doden per jaar vindt u acceptabel?”

Geen Big Brother

Geconfronteerd met een vraag vanuit het publiek over nieuwe, voorspellende technieken en het effect dat dit kan hebben op maatschappelijk gedrag stelt Bertholee “geen voorstander te zijn van Big Brother. Er zijn grenzen aan wat je wel en niet kunt doen. Dat heeft ook te maken met de risico’s die je bereid bent te lopen als maatschappij.” Op een andere vraag vanuit het publiek antwoordt Bertholee dat een bijzondere bevoegdheid slechts mag worden toegepast zolang er een noodzaak toe is. Vervalt de noodzaak (c.q. de aanleiding of dreiging), dan vervalt ook de bevoegdheid. De CTIVD let daar ook op. Vervolgens geldt er 5 jaar na dato een notificatieplicht aan de betreffende burger, tenzij dit relevante bronnen of een huidige modus operandi zou kunnen onthullen. Tot op heden is deze notificatieplicht echter nog niet gebruikt. Bertholee vraagt zich bovendien af of een dergelijke notificatie niet juist een aanslag op iemands privéleven zou kunnen vormen indien er bij de betreffende persoon helemaal niets aan de hand was.

Internationale uitwisseling

Op internationale uitwisseling van inlichtingen tussen de AIVD en buitenlandse diensten blijft de Wiv2002 van toepassing, antwoordt Bertholee desgevraagd. Daarnaast geldt er ook een internationale code of conduct. Uitwisseling wordt van geval tot geval en van land tot land beoordeeld. Tevens wordt bij uitwisseling aangegeven wat er met de betreffende inlichtingen mag gebeuren. In het internationale verkeer houdt men zich daar redelijk goed aan, aldus Bertholee. In sommige gevallen (lees: landen) kan uitwisseling echter een dilemma vormen…

Grens ligt bij geweld

Op een vraag in hoeverre activisten in AIVD-dossiers voorkomen antwoordt Bertholee dat de AIVD in principe geen onderzoek doet naar activisten. Bertholee: “Wat iemand denkt maakt ons niets uit. Wij zijn niet de moraalridders van Nederland. Pas op het moment dat er geweld aan te pas komt, oproepen tot geweld, duidelijke intenties tot geweld, radicalisering, dan voelen wij ons betrokken.”

Actuele risico’s

Bertholee benadrukt tijdens de discussie met het publiek tevens dat het doel van de AIVD niet is om zoveel mogelijk informatie te verzamelen. Het doel is om de juiste informatie te verzamelen om een dreiging te kunnen afwenden. Niet de AIVD, maar de industrie vormt daarbij een drijvende kracht achter de ontwikkeling van nieuwe informatietechnologie die helaas ook in minder democratische landen wordt ingezet. Desgevraagd erkent Bertholee tevens het risico van een overvloed aan data waarin een dienst als de AIVD kan ‘verzuipen’. Biometrie is zo'n ontwikkeling van nieuwe technologie. Hierdoor wordt het lastiger om een valse identiteit aan te meten, zowel voor mensen die kwaad willen als voor agenten van de AIVD zelf. Verder is privatisering van inlichtingenwerk riskant, met name door het ontbreken van wettelijke checks & balances.

Tenslotte

Bertholee eindigt zijn lezing door nog eens te benadrukken dat de AIVD 1) geen dossiers van iedereen bijhoudt, 2) niet iedereen onder de tap houdt, 3) niemand neerschiet, 4) niemand arresteert, 5) niemand klemrijdt, 6) niemand martelt, 7) niet elke computer hackt, 8) geen handhavende bevoegdheden heeft, 9) geen druk op mensen uitoefent en 10) geen journalisten ronselt. Hierna sluit Privacy First voorzitter Filippini de avond af en nodigt alle aanwezigen uit voor de borrel met muziek.

Naschrift Privacy First: zoals internationale vrede en veiligheid vaak gebaat zijn bij dialoog tussen “opponenten”, zo geldt dit in eigen land ook voor een goede verstandhouding tussen de overheid en burgerrechtenorganisaties als Privacy First. In die zin hebben wij deze avond als zeer waardevol beschouwd en hopen wij dat ook de AIVD het voor herhaling vatbaar acht!

Update 27 september 2012: naar aanleiding van bovenstaande lezing verscheen vandaag een tweede artikel in de Telegraaf.

"De hoogste bestuursrechter trekt voorlopig een streep door alle biometrische gewetensbezwaren tegen de vingerafdrukken in het paspoort. Weigeraars krijgen geen paspoort of tijdelijke ID-kaart.

Een nieuwe tegenslag voor de vechters tegen opnemen van biometrische gegevens in het paspoort. De Raad van State geeft in een voorlopig oordeel klaagster Myrthe Roest ongelijk. Die weigerde principieel bij aanvraag van haar paspoort haar vingerafdrukken te geven, omdat dit in strijd was met haar recht op privacy.

Geen vingerafdruk, geen ID-kaart

De gemeente Amsterdam nam daarop haar aanvraag niet in behandeling. Ook een tijdelijke identiteitskaart zonder vingerafdrukken behoorde niet tot de mogelijkheden.

Roest stapte naar de bestuursrechter. De Raad oordeelt nu dat ambtenaren geen paspoort mogen uitgeven zonder digitale vingerafdrukken op de chip, omdat dit Europees is geregeld.

"Het afgeven van een paspoort zonder vingerafdrukken zou betekenen dat de Europese regels buiten toepassing moeten worden gelaten. Dat kan alleen als er ernstige twijfel bestaat of die regels in overeenstemming zijn met het recht op privacy. Naar het voorlopig oordeel van de Raad van State 'bestaat er onvoldoende grond voor die ernstige twijfel'" schrijft de hoogste bestuursrechter.

Bodemprocedures lopen

Het betreft echter een kort geding, en er lopen enkele bodemprocedures, waar de zaak grondig zal worden uitgezocht.

Burgerrechtenbeweging Privacy First is teleurgesteld in het vonnis. Volgens woordvoerder Vincent Böhre had de gemeente zeker een tijdelijke ID-kaart moeten afgeven, omdat dit niet onder de EU-regels valt. Bovendien wil de Tweede Kamer af van het biometrisch paspoort. "Daarnaast is er feitelijk sprake van een biometrisch foutenpercentage van 21-25 procent en worden de in het document opgeslagen vingerafdrukken (mede om die reden) in het geheel niet gebruikt", aldus Böhre.

Lakei van de EC

"Met dit vonnis toont deze rechter zich in deze zaak vooral een lakei van de Europese Commissie i.p.v. een dienaar van de mensenrechten in eigen land. Het is te hopen dat de Raad van State bij de uitspraak in een drietal vergelijkbare bodemprocedures alsnog juridische ruggengraat zal tonen."

Dit bodemvonnis wordt medio september verwacht."

Bron: Webwereld

"De gemeente Amsterdam hoeft een inwoonster voorlopig geen paspoort zonder haar vingerafdrukken af te geven. Volgens de Raad van State is niet aangetoond dat de privacy van de vrouw wordt geschaad.

De vrouw weigert haar vingerafdrukken op te laten nemen in de chip op het paspoort, omdat dit in strijd zou zijn met haar recht op privacy. De vrouw spande daarom een spoedprocedure aan bij de Raad van State, waarin ze stelde dat Amsterdam haar een paspoort zonder vingerafdrukken moet geven.

De raad oordeelt dinsdag dat het afgeven van een paspoort zonder vingerafdrukken zou betekenen dat Europese regels niet zouden worden toegepast. Dat kan volgens de raad alleen als 'ernstige twijfel bestaat of die regels in overeenstemming zijn met het recht op privacy'. Die ernstige twijfel is er volgens de Raad van State onvoldoende.

De raad tekent bij het vonnis overigens wel aan dat voor de beantwoording van deze vraag diepgaand onderzoek nodig is, wat bij een dergelijke spoedprocedure niet mogelijk is. In een zogenoemde bodemprocedure doet de Raad van State later een einduitspraak in de zaak. Bij de Raad van State spelen op dit moment nog enkele andere procedures over de opslag van vingerafdrukken in het paspoort.

Vingerafdrukken worden sinds 2009 bij de aanvraag van een paspoort afgenomen. Dat gebeurt op grond van Europese regels. De afdrukken worden opgeslagen in een chip in het reisdocument.

De stichting Privacy First laat weten met verbazing kennis te hebben genomen van de uitspraak. Volgens de privacyorganisatie toont de rechter zich in deze zaak 'vooral een lakei van de Europese Commissie in plaats van een dienaar van de mensenrechten in eigen land'."

Bron: Novum

Met verbazing nam Stichting Privacy First gisteren kennis van de voorlopige uitspraak van de Raad van State in de zaak waarin een Amsterdamse studente om een tijdelijk paspoort óf identiteitskaart zonder vingerafdrukken (biometrische gegevens) had verzocht; dit o.a. om medische legitimatieredenen i.c.m. biometrische gewetensbezwaren. Tijdens de recente (door Privacy First bijgewoonde) kritische rechtszitting bij de Raad van State d.d. 19 juli jl. was immers duidelijk geworden dat de Nederlandse Staat geen enkel juridisch of feitelijk belang heeft bij de afname van vingerafdrukken voor een Nederlandse identiteitskaart met een geldigheidsduur van één jaar. Juridisch valt een dergelijk document immers niet onder de Europese Paspoortverordening. Tevens is feitelijk sprake van een biometrisch foutenpercentage van 21-25% en worden de in het document opgeslagen vingerafdrukken (mede om die reden) in het geheel niet gecontroleerd of gebruikt. Daarnaast is sinds enkele maanden reeds een wijziging van de Paspoortwet aanhangig om de verplichte afname van vingerafdrukken voor Nederlandse identiteitskaarten z.s.m. te schrappen. Het enige "bezwaar" dat de Staat tijdens de zitting dan ook te berde kon brengen, was dat de gemeentelijke software (nog) niet op e.e.a. zou zijn toegerust. De afwijzing door de rechter "reeds omdat [verzoekster] van meet af aan slechts tegen het niet in behandeling nemen van een aanvraag om een paspoort is opgekomen" is bovendien misplaatst, aangezien zowel de Staat als de rechter (!) hier tijdens de zitting nauwelijks een punt van hadden gemaakt. Daarmee toont deze rechter zich in zijn vonnis vooral een lakei van de Europese Commissie i.p.v. een dienaar van de mensenrechten in eigen land. Het is te hopen dat de Raad van State bij de uitspraak in een drietal vergelijkbare bodemprocedures (uiterlijk op 17 september as.) alsnog juridische ruggengraat zal tonen.

Dit bericht vormt een kopie van onze persreactie d.d. 7 augustus jl.; zie ook Novum, Raad van State: geen paspoort zonder vingerafdruk.

Update 26 augustus 2012: de Raad van State gaat zogeheten 'prejudiciële vragen' over e.e.a. stellen aan het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Wij houden u op de hoogte...

Update 26 september 2012: op vrijdag 28 september as. doet de Raad van State om 14.00u uitspraak in vier vergelijkbare zaken over vingerafdrukken in paspoorten en ID-kaarten; zie dit persbericht.

Update 28 september 2012: de Raad van State stelt een aantal kritische vragen over de Europese Paspoortverordening aan het Europees Hof van Justitie, lees HIER verder.

"(...) Burgerzaken heeft in de drukste weken 'de stormen' doorstaan. En dan te bedenken dat het allemaal nog wat vlotter aan de balies geregeld had kunnen worden als u geen vingerafdrukken had hoeven afnemen. Want niet alleen Privacy First, maar ook de Tweede Kamer is er ondertussen van overtuigd dat 'het biometrisch paspoort met vingerafdrukken een volstrekt disproportionele maatregel is geweest die nooit had mogen worden ingevoerd'.

Uit door Privacy First gewoon bij de KMar opgevraagde Statistische Jaaroverzichten Documentfraude, blijkt dat in de jaren 2008 tot en met 2011, respectievelijk slechts 46, 33, 21 en 19 gevallen van look-alike fraude met Nederlandse paspoorten en identiteitskaarten op Nederlands grondgebied zijn geweest. En natuurlijk, uit de aard van look-alike fraude, zal dit het topje van een ijsschotsje zijn, maar om daarvoor de vingerafdrukken van 17 miljoen Nederlanders af te nemen...

De Tweede Kamer heeft in een AO op 15 mei jl. besloten dat op de [Nederlandse Identiteitskaart, NIK] geen vingerafdrukken meer behoeven te worden opgenomen. Dan is de NIK strikt genomen geen reisdocument meer volgens EU-regels, maar er mag binnen de EU wel mee gereisd worden.

Hoe symbolisch... waarschijnlijk stemt de Tweede Kamer op 26 juni 2012 in met een motie van PvdA en D66 om, vooruitlopend op de nieuwe ID-kaarten die pas eind 2013 zonder vingerafdrukken kunnen worden geleverd, alvast gewetensbezwaarde burgers tegemoet te komen. Ook ligt er een motie (ook gesteund door CDA, VVD en SP), die de minister oproept om vanwege het feit 'dat de veronderstelde effectiviteit van de eis tot het opnemen en opslaan van de vingerafdrukken ter discussie staat' nut en noodzaak op Europees niveau aan de orde te stellen.

Het kan raar lopen in en met de politiek: eerst zorgen Nederlandse ambtenaren ervoor dat de Nederlandse en Europese politici vingerafdrukken onmisbaar vinden en nu loopt Nederland weer voorop bij de afschaffing. Dat heet voortschrijdend inzicht en heeft slechts tientallen miljoenen gekost."

Bron: Burgerzaken & Recht (vakblad Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken) juni-juli 2012, p. 4. Het hele artikel kunt u HIER lezen.

In het programma Heilige Huisjes op de christelijke zender Groot Nieuws Radio stond op maandagmiddag 18 juni 2012 de volgende stelling centraal: "Ook al heb je niets te verbergen, de overheid heeft niet het recht jou zomaar overal te kunnen bespieden." Namens Stichting Privacy First werd Vincent Böhre hierover uitgebreid geïnterviewd door presentatrice Tjitske Volkerink. Aan het einde van de uitzending nam ook journalist Frank Mulder deel aan het gesprek en gaf duiding aan het onderwerp privacy vanuit christelijk perspectief. Hieronder kunt u de hele uitzending terugluisteren:

Deze dinsdagmiddag neemt de Tweede Kamer naar verwachting twee belangrijke moties aan. De eerste motie roept de Nederlandse regering op om de Europese Paspoortverordening in Brussel kritisch ter discussie te stellen. De tweede motie roept de regering op om zich in Brussel sterk te maken voor een kritische Europese reactie op Amerikaanse extraterritoriale wetgeving, waaronder de beruchte Patriot Act. Beide moties kwamen mede tot stand naar aanleiding van eerdere berichtgeving van Privacy First over 1) de nutteloosheid van de afname van vingerafdrukken voor paspoorten en ID-kaarten en 2) het risico dat Nederlandse vingerafdrukken heimelijk in buitenlandse handen vallen.

De huidige afname van vingerafdrukken voor paspoorten vloeit voort uit de Europese Paspoortverordening. Deze verordening dateert van eind 2004 en kwam vooral tot stand onder druk van de Amerikaanse regering Bush. Over nut en noodzaak van vingerafdrukken was destijds nauwelijks discussie. De verantwoordelijke rapporteur van het Europees Parlement kon hier destijds zelfs geen cijfers over boven tafel krijgen, zo bleek onlangs uit een Wob-verzoek van Privacy First. Het is binnenkort aan de Europese Commissie om alsnog de effectiviteit van de Paspoortverordening aan te tonen. Faalt de Europese Commissie hierin, dan kan deze verordening meteen de prullenbak in.

Naast de vingerafdrukken reikt ook de lange arm van de regering Bush al jaren tot diep in het hart van Europa. Onder vigeur van de Amerikaanse Patriot Act kreeg de Amerikaanse overheid onder meer de bevoegdheid om gegevens op te vragen bij Europese bedrijven met een Amerikaanse vestiging. Dit staaltje juridisch imperialisme was voor de Amerikanen overigens niets nieuws: in de Amerikaanse "war on drugs" reiken Amerikaanse bevoegdheden al decennia tot ver over de eigen land- en zeegrenzen heen. De Patriot Act breidde dit extraterritoriale circus in 2001 uit tot de Amerikaanse "war on terror". Minstens zo koloniaal is de The Hague Invasion Act van 2002: de Amerikaanse overheid behoudt zich onder deze wet het recht voor om Amerikanen uit handen van het Internationaal Strafhof te houden door Den Haag desnoods met geweld binnen te vallen. Een ander, recenter voorbeeld is de National Defense Authorization Act: deze wet geeft het Amerikaanse leger de bevoegdheid om 'terreurverdachten' wereldwijd op te pakken en voor onbepaalde tijd zonder enige vorm van proces in militaire detentie te houden.

Over de jurisdictie van andere landen en het internationale recht heeft men zich in Washington de laatste jaren nooit erg bekommerd. Dat dit op termijn slechts tot excessen kon leiden was algemeen bekend. Het is Privacy First dan ook een raadsel wat de Nederlandse overheid vorig jaar bezielde om de contracten met de Franse (deels in de Verenigde Staten gevestigde) paspoortfabrikant Morpho te verlengen zonder garanties dat de vingerafdrukken van Nederlandse burgers niet in Amerikaanse (en andere buitenlandse) handen zouden kunnen vallen. Het is nu aan diezelfde Nederlandse overheid om haar burgers alsnog in bescherming te nemen en de Europese Commissie te verzoeken om op Europees niveau hetzelfde te doen.

Update: beide moties zijn met overweldigende meerderheid door de Tweede Kamer aangenomen! Een video hiervan vindt u HIER (zie vanaf 9m55s). Alleen de PVV stemde tegen.

"Op Schiphol zijn het afgelopen jaar 1137 valse paspoorten en andere documenten onderschept. Dat is 29 procent meer dan in 2010. Het aantal valse Nederlandse documenten daalde echter tot 118.

De meeste valse papieren kwamen uit Griekenland: meestal Afghanen uit Athene. Verder veel valse paspoorten uit Litouwen, België, Letland en Costa Rica. Voor deze fraudezaken zijn 815 verdachten aangehouden en dat is een stijging met 23 procent. Nigerianen zijn niet meer de meest aangehouden passagiers, maar Afghanen en Iraniërs. De meeste personen probeerden Nederland binnen te komen, maar omdat Schiphol een belangrijke overstapluchthaven is, waren ook veel verdachten op weg naar andere landen. De meest populaire bestemming bleek Toronto (Canada) te zijn.

De verdachten vielen door de mand omdat in de meeste gevallen het paspoort gewoon vals was. Op de tweede plaats komen paspoorten waarbij de pagina met de persoonlijke gegevens is vervangen. Verdachten die met een paspoort van een ander reizen staan op de derde plaats. Deze laatste categorie, de look-alike, daalde wel. Wanneer daarbij alleen wordt gekeken naar Nederlandse paspoorten en identiteitsbewijzen, blijken er negentien look-alikes te zijn gesnapt.

"Dat aantal is de laatste jaren fors gedaald van 46 in 2008 tot nu slechts negentien. Dat afgezet tegen een bevolking van bijna 17 miljoen Nederlanders, is dat zeer kleinschalig. Genoeg reden om de disproportionele maatregel van de invoering van vingerafdrukken in paspoorten en identiteitsbewijzen meteen stop te zetten", vindt Privacy First. Deze organisatie strijdt al jaren tegen de centrale registratie van vingerafdrukken omdat politie en justitie dan wellicht misbruik maken van die gegevens. De organisatie heeft hierover nog een hoger beroep lopen bij het Hof in Den Haag."

Bron: Gooi- en Eemlander, Haarlems Dagblad, IJmuider Courant, Leidsch Dagblad & Noordhollands Dagblad 6 juni 2012.
Primaire bron: persberichten Privacy First 20 maart & 29 mei 2012, Onthullende cijfers over 'look-alike' fraude met Nederlandse reisdocumenten (klik HIER).

Vorig jaar rond deze tijd besloot de Tweede Kamer dat de opslag van vingerafdrukken in een centrale databank moest worden afgeschaft. Deze week werd duidelijk dat een meerderheid van de Tweede Kamer inmiddels ook tegen de opslag van vingerafdrukken in een chip in het paspoort is. In het programma Fresh'n Up op jongerenzender FunX Radio werd Vincent Böhre van Privacy First vandaag om een reactie gevraagd. Beluister hieronder het hele fragment:

Op 18 april jl. verzond Privacy First onderstaande oproep aan de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer. Vergelijkbare oproepen van Privacy First dateerden o.a. van 21 april 2011, 4 mei 2011, 8 september 2011 en 20 maart 2012:

"Geachte Kamerleden,

Ter voorbereiding op het Algemeen Overleg (AO) inzake de Paspoortwet op 25 april as. verwijzen wij u hierbij graag (nogmaals) naar het commentaar van Privacy First op het rapport Bekker d.d. 29 februari jl.; zie deze hyperlink. Ons inziens dient de verplichte afname van vingerafdrukken voor Nederlandse identiteitskaarten bij dit AO nadrukkelijk aan de orde te komen. Bijna een jaar na de toezegging van minister Donner om deze verplichting snel te schrappen is er immers nog altijd geen wetswijziging terzake doorgevoerd. Dit had allang kunnen (en moeten) worden geregeld, hetzij op initiatief van de minister van Binnenlandse Zaken, hetzij op initiatief van de Kamer. Tevens dringt Privacy First er nogmaals bij u op aan om de Nederlandse regering te verzoeken het initiatief te nemen tot wijziging van de Paspoortverordening op Europees niveau, opdat ook de verplichte afname van vingerafdrukken voor paspoorten geschrapt zal kunnen worden of tenminste een vrijwillig karakter zal kunnen krijgen.

Met vriendelijke groet,

Stichting Privacy First"    (Klik HIER voor de ontvangstbevestiging.)

Dit Algemeen Overleg werd vervolgens uitgesteld naar 15 mei en vond gisteren plaats met als resultaat dat bovenstaande aanbevelingen van Privacy First door een meerderheid van de Tweede Kamer zijn overgenomen; klik HIER voor een geluidsopname (mp3, 84 MB). Op de vraag van Pierre Heijnen (PvdA) wanneer een wetsvoorstel ter invoering van een identiteitskaart zonder vingerafdrukken zal worden ingediend, antwoordde minister Spies (BZK) dat dit nog vóór deze zomer zal gebeuren. Tevens sprak een Kamermeerderheid van PvdA, PVV, D66, SP en GroenLinks zich uit voor het schrappen van de verplichte afname van vingerafdrukken voor het paspoort en drong er bij de minister op aan om zich daar in Brussel sterk voor te maken. Volgende week zal de Tweede Kamer hier een motie over aannemen. De Nederlandse regering heeft dan het mandaat om op Europees (en internationaal) niveau te kunnen onderhandelen over wijziging van de Europese Paspoortverordening.

Hiermee lijkt de cirkel rond: op initiatief van Nederland (onder Amerikaanse druk) besloot de Europese Unie in 2004 tot verplichte opname van vingerafdrukken in paspoorten. Nut en noodzaak daarvan zijn echter nooit aangetoond. Daarnaast is van opname van vingerafdrukken in Amerikaanse paspoorten evenmin ooit sprake geweest. Het is nu aan Nederland om in Brussel haar eigen biometrische rommel te gaan opruimen: "the polluter pays". Daarbij zal Nederland landen als Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk ongetwijfeld snel aan haar zijde kunnen vinden. Hypocriete Amerikaanse druk mag in dit verband geen hindernis vormen. Integendeel: ook de Verenigde Staten zullen moeten gaan inzien dat hun buitenlands beleid slechts weerstand oplevert en (daardoor) uiteindelijk averechts werkt. De tijd dat de afname van vingerafdrukken onder het mom van terrorismebestrijding kon worden afgedwongen ligt inmiddels ver achter ons. Het zou van visie getuigen als men dat anno 2012 ook zou gaan inzien in The Land of the Free and the Home of the Brave.

Update 4 juni 2012: de spanning stijgt... op donderdagmiddag 7 juni as. vindt er een plenair Kamerdebat plaats over de Paspoortwet waarbij o.a. de kwestie van vingerafdrukken en gewetensbezwaarden aan de orde zal komen. Waarschijnlijk zal Pierre Heijnen (PvdA) dan tevens een motie indienen die de regering oproept om zich in Brussel sterk te maken voor afschaffing van de verplichte afname van vingerafdrukken op Europees niveau. Tijdens het Algemeen Overleg (AO) van 15 mei jl. bleek voor een dergelijke motie een ruime Kamermeerderheid te bestaan; klik HIER voor het concept-verslag van dit AO.