Gisteren hield de Tweede Kamer een kritische hoorzitting ("rondetafelgesprek") over de inmiddels beruchte "Corona-app". De Tweede Kamer had voor deze gelegenheid diverse experts en organisaties (waaronder Privacy First) uitgenodigd om position papers in te dienen en aan de hoorzitting deel te nemen. Hieronder volgt de volledige tekst van onze position paper en spreektekst. Een video van de gehele hoorzitting staat HIER online. Klik HIER voor het programma, alle sprekers en position papers.
Geachte Kamerleden,
Dank voor uw uitnodiging om deel te nemen aan de rondetafelbijeenkomst inzake de zogeheten Corona-app. In de optiek van Stichting Privacy First vormt een dergelijke app een bedreiging voor ieders privacy. Hieronder zullen wij dit kort toelichten.
Gebrek aan noodzaak en effectiviteit
Met grote zorg heeft Privacy First kennisgenomen van het voornemen van de Nederlandse overheid om een contact-traceerapp te gaan inzetten ter bestrijding van het Corona-virus. De maatschappelijke noodzaak van een dergelijke app is tot op heden niet aangetoond. Ervaringen vanuit het buitenland laten bovendien zien dat aan het nut en de effectiviteit ervan ernstig kan worden getwijfeld. Mogelijk werken deze apps zelfs contra-productief, aangezien de inzet ervan tot schijnveiligheid leidt. Daarnaast wordt de meest kwetsbare doelgroep (ouderen) met dit middel nauwelijks bereikt. Alleen al om deze redenen zou van de inzet van “Corona apps” moeten worden afgezien.
Surveillance maatschappij
Privacy First ziet het gebruik van dergelijke apps als een gevaarlijke ontwikkeling, aangezien dit kan leiden tot talloze onterechte verdenkingen, stigmatisering, onnodige onrust en paniek. Zelfs “geanonimiseerd” kunnen de gegevens uit dergelijke apps via koppeling alsnog tot individuele personen herleid worden. Bij grootschalig gebruik leidt dit tot een surveillance maatschappij waarin iedereen geobserveerd en geregistreerd wordt en men zich voortdurend gemonitord waant, met een maatschappelijk chilling effect tot gevolg.
Risico’s op misbruik
Groot risico is dat de verzamelde data voor meerdere doelen zullen worden gebruikt en misbruikt door bedrijven en overheden. Het risico van heimelijke toegang, hacking, datalekken en misbruik is met name groot bij centrale i.p.v. decentrale (persoonlijke) opslag en bij gebrek aan open source software. Tegelijkertijd biedt ook louter persoonlijke opslag geen enkele garantie tegen misbruik, afhankelijk van technische kwetsbaarheden of aanwezige malware en spyware. In handen van criminele organisaties vormen de verzamelde data bovendien een goudmijn voor criminele activiteiten.
Voor Privacy First wegen deze risico’s van “Corona apps” niet op tegen de veronderstelde voordelen. Dus adviseert Privacy First uw Kamer om er bij het kabinet op aan te dringen niet tot de inzet van dergelijke apps over te gaan.
Testen i.p.v. appen
Vanuit de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit in de strijd tegen het Corona-virus bestaat volgens Privacy First een betere en effectievere oplossing, namelijk het grootschalig testen van de bevolking op het virus en op immuniteit. De benodigde testcapaciteit dient daartoe zo spoedig mogelijk beschikbaar te zijn.
Haastige spoed, zelden goed
Mocht ondanks bovenstaande bezwaren alsnog besloten worden tot de inzet van “Corona apps”, dan kan dit pas gebeuren na een zorgvuldig maatschappelijk en democratisch proces met voldoende kritische, objectieve en onafhankelijke toetsing. Tot op heden is hier geen sprake van geweest, getuige de ontwikkelingen de afgelopen dagen. Privacy First adviseert uw Kamer in dit verband om het kabinet een pas op de plaats te laten maken en een moratorium op de inzet van “Corona apps” in te stellen.
Privacy by design
Het recht op anonimiteit in de openbare ruimte is een klassiek grondrecht en cruciaal voor het functioneren van onze democratische rechtsstaat. Een democratisch besluit tot opheffing hiervan is onacceptabel. Mocht alsnog besloten worden tot grootschalige inzet van “Corona apps”, dan dient dit dus strikt anoniem, tijdelijk en op zuiver vrijwillige basis te gebeuren. Met individuele toestemming vooraf zonder enige vorm van druk, volledig geïnformeerd en voor een legitiem, specifiek doel. Privacy by design (het inbouwen van privacybescherming in de techniek) dient daarbij leidend te zijn. Voor Privacy First zijn dit harde juridische voorwaarden die niet onderhandelbaar zijn. Mocht hier niet aan voldaan worden, dan zal Privacy First dit bij de rechter aanvechten.
Hoogachtend,
Stichting Privacy First
(...)
Geachte kamerleden,
U heeft onze position paper, hierbij onze mondelinge toelichting.
Allereerst: Privacy First is fel tegen iedere surveillance infrastructuur, met of zonder app.
Wij kijken hierbij naar drie juridische principes:
- Legitieme doelbinding.
- Wat is het probleem?
- Hoe groot is het probleem?
- Wat zijn mogelijke doelstellingen en hoe kunnen we deze meten en bereiken?
De eerste vraag kunnen we al niet beantwoorden, we meten namelijk onvolledig en selectief. De totaal geïnfecteerde populatie is onbekend, de mensen die genezen zijn niet bekend en worden niet gerapporteerd. Wel worden we angst aangejaagd vanuit emotie en selectieve rapportages: sterfgevallen (met daarin multiple oorzaken) en IC-opnames.
Laat ons punt duidelijk zijn, we zullen eerst het probleem in kaart moeten brengen voordat we het over conclusies en oplossingen hebben. Niet alleen de IT’ers en virologen, maar juist filosofen, rechtswetenschappers, sociologen, ondernemers en een brede vertegenwoordiging van onze samenleving moeten hierin betrokken zijn. - Noodzaak en proportionaliteit. Feitelijk hebben we een capaciteitsprobleem in de zorg inzake IC-capaciteit, materialen, mensen en testcapaciteit. Dan lijkt het ons duidelijk waar we de aandacht op moeten richten, ook voor toekomstige uitbraken. Test de gehele bevolking op besmetting en immuniteit zodat we het echte probleem kunnen vaststellen. 97% van de bevolking heeft helemaal niets. Zorg voor scheiding en verzorging van de kwetsbare groepen. Stop met crisis-communicatie en start met crisis-management. En neem alle behandelmethoden serieus, ook die waar niets aan verdiend kan worden door Big Pharma of Big IT.
- Subsidiariteit. Als we het probleem kennen, wat zijn dan de oplossingen? Extra handjes tijdelijk bij de GGD? Bouwen van een IC-ziekenhuis speciaal voor deze situaties? Testcapaciteit verhogen om door cijfers onderbouwde beslissingen te kunnen nemen? Dit kan allemaal binnen ons huidige zorgsysteem, met de huisarts als aanspreekpunt.
Wij hebben deze regering vanuit vertrouwen 6 weken de tijd gegeven hun zaakjes op orde te krijgen en wat krijgen we terug? Wantrouwen en controlemiddelen. En nog steeds tekorten in middelen! Dus fix the fundamentals, regel behandel- en testcapaciteit en stop met het bouwen van technische speeltjes en draconische apps uit dictatoriale regimes in Azië. En haal Nederland zo snel mogelijk uit deze verlengde lockdown. Voor Privacy First geen 1,5-meter-samenleving als nieuwe normaal, maar een gezond-verstand-samenleving. Vanuit vertrouwen in een volwassen burger.