Toon items op tag: Vrijbit

Al jaren voeren talloze Nederlandse burgers een verwoede strijd tegen de verplichte afname en opslag van hun vingerafdrukken onder de Paspoortwet. Sinds 2009 is de afname van vingerafdrukken voor een nieuw paspoort verplicht. Volgens de Nederlandse regering dienen deze vingerafdrukken ter bestrijding van look-alike fraude met paspoorten. Harde cijfers over dit type fraude zijn door de Nederlandse overheid echter nooit bekendgemaakt. Uit Wob-verzoeken van Privacy First is de laatste jaren gebleken dat het slechts gaat om een relatief gering fenomeen: hooguit enkele tientallen gevallen per jaar. Vandaag voegt Privacy First hier nieuwe cijfers over look-alike fraude aan toe: in Nederland betrof dit in 2014 slechts 7 paspoorten en 3 ID-kaarten. Deze cijfers staan in het Statistisch Jaaroverzicht Documentfraude 2014 van de Koninklijke Marechaussee (pp. 38-39). Klik HIER om de hele rapportage te downloaden (pdf, 54 pp, 10 MB).

Gebrek aan noodzaak en proportionaliteit

De afname van de vingerafdrukken van de hele Nederlandse bevolking ter bestrijding van een handjevol look-alikes kan onmogelijk “maatschappelijk noodzakelijk” en “proportioneel” worden geacht. Die noodzaak en proportionaliteit zijn echter wel vereist onder het Europese privacyrecht (art. 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). De afname van ieders vingerafdrukken onder de Paspoortwet is hiermee onrechtmatig en had nooit ingevoerd mogen worden.

Zwijgende rechters

Tot nu toe heeft geen enkele Nederlandse of Europese rechter hier een kritisch, principieel oordeel over willen vellen. Op donderdag 26 november en donderdag 3 december as. vinden bij de Raad van State een zevental rechtszittingen plaats waarbij deze en andere kwesties rond de Paspoortwet (waaronder de RFID-chip in paspoorten en ID-kaarten, gewetensbezwaren en de opslag van vingerafdrukken en gezichtsscans) opnieuw uitgebreid aan de orde zullen komen. Sinds mei 2010 voerde Privacy First samen met 19 mede-eisers (burgers) reeds een uitputtende civielrechtelijke strijd tegen de eerdere centrale en decentrale (gemeentelijke) opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet. In mei dit jaar verklaarde de Hoge Raad dit civiele Paspoortproces echter (onterecht) niet-ontvankelijk en verwees daarbij naar de parallelle, deels vergelijkbare bestuursrechtelijke zaken bij de hoogste bestuursrechter: de Raad van State. Het is nu dus aan de Raad van State om alsnog een kritisch oordeel over (onder meer) de afname en opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet te vellen. Zo niet, dan resteert voor de betreffende burgers een kansrijke rechtsgang naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.

Gebrek aan rechtsbescherming

Schrijnend aspect aan de huidige zaken bij de Raad van State is dat de betreffende burgers reeds jarenlang zonder geldig paspoort door het leven gaan. Er kon door hen immers slechts bestuursrechtelijk geprocedeerd worden na afwijzing van hun paspoortaanvraag wegens hun weigering om vingerafdrukken af te staan. Mede om deze reden koos Privacy First er in 2010 voor om civielrechtelijk i.p.v. bestuursrechtelijk te procederen. De Hoge Raad bleek hier echter totaal ongevoelig voor. Nederlanders die geen vingerafdrukken voor een paspoort willen afstaan worden daardoor gedwongen tot een gekunstelde bestuursrechtelijke rechtsgang, met alle maatschappelijke nadelen en risico’s van dien. Privacy First verwacht dat deze situatie bij het Europese Hof in Straatsburg zal leiden tot een veroordeling van Nederland wegens gebrek aan toegang tot de rechter en ineffectieve rechtsmiddelen (art. 6 en 13 EVRM). Het draait in deze zaken dus allang niet meer louter om het recht op privacy, maar tevens om de effectieve rechtsbescherming van de Nederlandse bevolking tegen onrechtmatige wetgeving zoals de Paspoortwet.

Privacy First hoopt dat de Raad van State spoedig een kritisch oordeel zal vellen. Zo niet, dan zal Privacy First de betreffende burgers graag assisteren bij hun verdere rechtsgang richting Straatsburg.

Burgerrechtenvereniging Vrijbit was de laatste jaren actief betrokken bij de bestuursrechtelijke zaken die nu bij de Raad van State dienen. Voor nadere informatie terzake verwijst Privacy First u dan ook graag door naar Vrijbit.

"Op 8 juni 1949 publiceerde George Orwell zijn boek '1984' en introduceerde hij de term 'Big Brother is Watching You': de overheid die burgers continu in de gaten houdt, controleert en manipuleert. Vandaag, exact 65 jaar later, grijpen privacyvoorvechters deze datum aan om actie te voeren op de Big Brother Dag onder het motto '1984=nu'. We hebben nu nog de keuze: gaan we naar een controlestaat of kiezen we de vrijheid? 

Vingerafdrukken in paspoorten, commerciële bedrijven die alles over klanten bewaren, kentekenregistratie, op elke hoek van de straat een camera, drones en databanken die als paddenstoelen uit de grond schieten: ontkomen aan toezicht en registratie is nagenoeg onmogelijk geworden.

Lange tijd stonden mensen er niet bij stil en lieten ze het gebeuren vanuit de gedachte 'ik heb toch niets te verbergen?' Maar het dringt volgens privacyvoorvechters steeds meer door bij mensen dat privacy een belangrijk onderdeel van vrijheid is. En dat de gevolgen heel groot kunnen zijn als er iets misgaat in de gekoppelde systemen met persoonsgegevens. (...)

Het College Bescherming Persoonsgegevens krijgt het steeds drukker, het aantal vragen en meldingen nam het afgelopen jaar met veertien procent toe en er werd een kwart meer onderzoek gedaan naar overtredingen van de privacywetgeving. Het thema is meer dan ooit onderwerp van gesprek, concludeert de privacywaakhond.

Wat Orwell schreef in 1949 was sciencefiction. Anno nu zijn er veel dingen werkelijkheid geworden, zegt Miek Wijnberg van burgerrechtenvereniging Vrijbit, die de Big Brother-actiedag organiseert. Overheden en bedrijven bespieden burgers en gebruiken hun gegevens, terwijl het mensen bijna onmogelijk wordt gemaakt daar iets tegen te doen.

Wijnberg spreekt van systeemdwang. De NS zorgt er bijvoorbeeld met de ov-chipkaart voor, dat ze van iedereen die in de trein stapt exact weet wie waar was op een bepaald tijdstip. En dan weet de NS ook wie er nog meer waren én waar die mensen naartoe zijn gegaan. De overheid maakt dankbaar gebruik van die gegevens. Het Openbaar Ministerie vraagt wekelijks data op van reizigers, die het systeem nodig hebben.
(...)
Volgens Bas Filippini, voorzitter van de stichting Privacy First, is de overheid bezig met de opbouw van een 'digitaal concentratiekamp'. Wat je ziet is dat er steeds systemen worden opgetuigd na incidenten. Is er een aanslag gepleegd? Dan gaan we niet alleen verdachten in de gaten houden, maar meteen iedereen. Hij pleit voor het houden van de menselijke maat. De techniek voor bijvoorbeeld digitale gezichtsherkenning is er, maar je moet je als samenleving eerst afvragen: wíllen we dat wel?

Privacy en persoonsgegevens worden beschermd in verschillende wetten. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, een belangrijk adviesorgaan van de regering, concludeerde eerder echter dat burgers ervan uit moeten gaan dat hun informatie in handen van de overheid onveilig is. Het Elektronisch Patiënten Dossier, de stemcomputer, de ov-chipkaart: allemaal bewijzen van falende ict-projecten. Vooral de opslag en het verwerken van medische gegevens baren zorgen. De WRR waarschuwt voor een 'datakluwen' waarin burgers verstrikt raken. (...)

Wat burgers zelf kunnen doen om hun privacy te beschermen? Deskundigen zijn het erover eens: wees kritisch en alert. Accepteer niet klakkeloos dat je wordt ingeschreven in een elektronisch patiëntendossier bijvoorbeeld. Weiger de slimme energiemeter in je huis , waarschuwt Vrijbit. (...)

Privacyvoorvechters schetsen een donker toekomstbeeld als er geen kentering in de samenleving ontstaat en mensen in het verweer komen tegen de massale controle en registratie. Nu ondervinden de meeste mensen er weinig hinder van, maar de overheid verandert. Je weet nooit wie straks de beschikking heeft over gevoelige gegevens die in een ander tijdperk met andere motieven zijn verzameld (...)."

Bron: Telegraaf op zondag 8 juni 2014, p. 10. Lees het volledige artikel online: http://www.telegraaf.nl/premium/reportage/22715721/__Gevangen_in__datakluwen___.html.
 

"Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken moet een oplossing vinden voor mensen die weigeren hun vingerafdrukken op hun paspoort te laten opslaan. Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer stuurde Plasterk gisteren een brief waarin hij de minister oproept een tijdelijke voorziening te treffen voor mensen die hun biometrische gegevens niet willen afstaan bij aanvraag van een nieuw paspoort of identiteitskaart. ,,Deze groep 'ongedocumenteerden' kunnen vaak de meest simpele handelingen niet uitoefenen", schrijft de Ombudsman: ,,Het openen van een bankrekening, reizen, stemmen of postpakketjes ophalen." Volgens Vincent Böhre van Privacy First gaat het om enkele duizenden Nederlanders. Al jaren lopen er rechtszaken tussen burgers en Staat over de opslag van vingerafdrukken. De Ombudsman ,,acht het niet behoorlijk om deze principiële weigeraars in de kou te laten staan, in afwachting van een uitspraak van de rechter", schrijft Brenninkmeijer."

Bron: NRC Handelsblad, 5 september 2013.
Klik HIER voor de hele brief (pdf) van de nationale Ombudsman. Met dank aan Burgerrechtenvereniging Vrijbit.