Het plan van het demissionaire kabinet om de NCTV ingrijpende surveillancebevoegdheden te geven, zou volgens het Platform Bescherming Burgerrechten in de ijskast moeten worden gezet zolang er nog geen nieuw kabinet is gevormd. “Het optuigen van een nieuwe inlichtingendienst is een stap die louter door een nieuwe regering zou kunnen worden genomen”, aldus het Platform in een brief aan de Tweede Kamer. 

In april 2021 onthulde NRC dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) zonder wettelijke bevoegdheid jarenlang burgers heeft gevolgd, dossiers over hen heeft aangelegd en deze met andere partijen heeft gedeeld. In reactie hierop heeft het demissionaire kabinet op stoom en kokend water ingezet op het legitimeren van deze praktijken middels een wetsvoorstel waarin de bevoegdheden van de NCTV worden verruimd.

Over dit voorstel, dat na een ongekend korte consultatieperiode nu bij de Raad van State ligt, schrijft het Platform Burgerrechten in een brief aan de Tweede Kamer dat het een demissionair kabinet ten principale niet aangaat om een voorstel in te dienen dat zo’n grote impact heeft op de grondrechten van burgers. Het voorstel zou dan ook controversieel moeten worden verklaard door de Kamer en pas weer moeten worden behandeld nadat een nieuwe regering is geïnstalleerd.

Het toch in behandeling nemen van dit voorstel zou bovendien een miskenning zijn van de zwaarwegende redenen voor het aftreden van het huidige kabinet. Een regering die is afgetreden omdat in de Toeslagenaffaire met onwettige surveillancemethoden de rechtsbescherming van duizenden gezinnen werd uitgehold, past het niet om een nieuw voorstel te doen dat zulke verregaande inbreuken op de grondrechten mogelijk maakt.

“Uit dit voorstel blijkt dat de laconieke houding inzake de privacy van burgers die kon leiden tot de Toeslagenaffaire, met het aftreden van dit kabinet niet is begraven. Het Platform acht het de verantwoordelijkheid van uw Kamer om de regering hierin een halt toe te roepen en deze niet toe te staan over haar graf heen te regeren. Het aftreden van het kabinet met alle zwaarwegende redenen die daaraan ten grondslag lagen, verliest betekenis als een dergelijk voorstel van datzelfde kabinet nu zou worden behandeld als ware het business as usual”, aldus Platform-secretaris Ronald Huissen. 

Lees HIER de brief die het Platform Burgerrechten aan de Tweede Kamer verstuurde (pdf).

Bron: https://bijvoorbaatverdacht.nl/wetsvoorstel-nctv-controversieel/, 30 juli 2021. 

Over het Platform Bescherming Burgerrechten

Het Platform Bescherming Burgerrechten is in 2009 opgericht op initiatief van het Humanistisch Verbond. Het Platform vormt sindsdien een netwerk en coalitie van organisaties (waaronder Privacy First) die elkaar vinden in het streven naar een betere waarborging en versterking van de burgerrechten in Nederland, in het bijzonder het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en lichamelijke integriteit, digitale autonomie en controle over persoonsgegevens. Vanuit het Platform zijn sinds 2009 diverse succesvolle acties, rechtszaken en campagnes geïnitieerd en ontwikkeld, waaronder acties en rechtszaken tegen de verplichte afname en opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet, de campagne SpecifiekeToestemming.nl over medische privacy, de rechtszaak tegen het Systeem Risico Indicatie (SyRI) en de bijbehorende Platform-campagne Bijvoorbaatverdacht.nl.

Privacy First heeft met interesse het nieuwe regeerakkoord gelezen. Enerzijds is Privacy First verheugd om te kunnen constateren dat er aandacht is voor privacy en dat er privacybevorderende maatregelen worden getroffen. Anderzijds zijn er helaas ook veel maatregelen die de privacy beperken of de privacy raken. Wij hebben hiervan onderstaand overzicht gemaakt. Privacy First zal de verdere ontwikkelingen hieromtrent actief op de voet volgen en positief trachten te beïnvloeden.

1. Privacybevorderende maatregelen

Veiligheid

• Standaarden voor Internet-of-Things apparaten.

• Het stimuleren van bedrijven om veiliger software te maken via software-aansprakelijkheid.

• Voorlichtingscampagnes op het gebied van cyberhygiëne.

Berechting, straffen en maatregelen

• Inzet op het beschermen van privacy van burgers onderling (horizontale privacy).

  • Het verspreiden van wraakporno wordt als zelfstandig delict strafbaar gesteld.

Vernieuwing openbaar bestuur en ICT-dienstverlening

• Ter bevordering van de privacy wordt de eigen regie op persoonsgegevens vergroot. Gebruikers van overheidsdiensten krijgen de mogelijkheid zelf relevante instanties en organisaties aan te wijzen waaraan een beperkt aantal persoonsgegevens automatisch kan worden verstrekt.

  • Wie nu geregistreerd staat kan kiezen voor een opt-out.

  • Nieuwe inschrijvingen vallen onder de nieuwe regels.

Emancipatie en LHBTI

• Onnodige geslachtsregistratie wordt waar mogelijk beperkt.

2. Privacybeperkende maatregelen

Veiligheid

• Aankoop van hacksoftware door opsporingsdiensten.

• Repressieve maatregelen i.h.k.v. terrorismebestrijding.

• DNA-onderzoek bij verdenking van een terroristisch misdrijf.

Vernieuwing openbaar bestuur en ICT-dienstverlening

• De Basisregistratie Personen (BRP) wordt gemoderniseerd en zal de e-mailadressen van burgers bevatten.

  • Gegevens van burgers in basisadministraties en andere privacygevoelige informatie wordt altijd versleuteld opgeslagen.

  • DigiD wordt veiliger gemaakt.

Arbeid: Handhaving en internationale afspraken als randvoorwaarden voor een werkend stelsel.

• Misbruik van sociale voorzieningen ondermijnt het draagvlak voor solidariteit. Het kabinet vindt het van belang dat uitvoerders, waaronder gemeenten, effectief gebruik maken van de mogelijkheden tot het delen, koppelen en analyseren van data, uiteraard met inachtneming van de geldende wettelijke regels en waarborgen. Dit kan ook uitkeringsgerechtigden helpen om regels na te leven en fouten te voorkomen. 

Personenvervoer

• Bij ontwerp, aanleg en onderhoud van infrastructuur wordt rekening gehouden met zelfrijdende voertuigen en benodigde systemen in of langs de weg. Overheidsinformatie over verkeer wordt zoveel mogelijk via open data beschikbaar gesteld voor voertuigen, apps en reisplanners. Om ieders privacy te waarborgen worden er spelregels vastgelegd over de eigendom en het gebruik van reisdata.

3. Maatregelen die de privacy (kunnen) raken

Veiligheid

• ‘Belofte’ dat er i.h.k.v. de nieuwe Wiv geen sprake zal zijn van willekeurige en massale verzameling van gegevens van burgers. 

  • Strikt de hand houden aan extra waarborgen in de wet.

  • Evaluatie zal vervroegd worden uitgevoerd, na twee jaar van invoering.

  • Eventuele extra waarborgen in de wet opnemen en het toezicht versterken.

Berechting, straffen en maatregelen

• Wetsvoorstel Aanpassing bewaarplicht telecommunicatiegegevens wordt heroverwogen.

  • Kabinet verkent in hoeverre het Europees recht ruimte biedt voor een afgewogen bewaarplicht voor bepaalde telecommunicatiegegevens, in het bijzonder voor gegevens die strekken tot identificatie van de gebruiker van een communicatiedienst.

  • Aandacht naar waarborgen voor de persoonlijke levenssfeer van burgers, beperkte toegang, aangescherpt toezicht, noodzakelijkheid van bewaartermijnen, adequate bescherming en beveiliging van gegevens en een rapportage- en evaluatieplicht.

  • Alle nieuwe wetgeving waarin gegevensbewaring wordt geregeld ten behoeve van de opsporing van ernstige strafbare feiten zal worden voorzien van passende waarborgen.

  • Evaluatie na vijf jaar -> effectiviteit en impact van de wetgeving.

Een sterke docent

• Het lerarenregister.

Goede zorg voor ouderen

• Om de schaarse capaciteit aan zorgpersoneel optimaal te benutten voor zorg en aandacht voor cliënten en patiënten, is het wenselijk digitaal ondersteunde zorg gericht in te zetten en de verspreiding van innovatieve werkwijzen (e-health) te bevorderen, zowel thuis als in het verpleeghuis. Deze kabinetsperiode is hiervoor 40 miljoen euro beschikbaar, daarna 5 miljoen per jaar. 

Ruimte voor ondernemers

• De mogelijkheden voor regionale en sectorale proefprojecten, wettelijke experimenteerruimte, testlocaties (bijvoorbeeld voor drones) en regelvrije zones worden vergroot. Daarbij gelden minimumvereisten en passend toezicht. 

Kredieten en bankensector

• Financiële technologische innovaties (Fintech) dragen bij aan innovatie en concurrentie in de financiële sector. De toetreding van deze innovatieve bedrijven wordt vereenvoudigd door invoering van een bank- en overige vergunning in lichtere vorm, met inachtneming van voldoende bescherming van de klanten. 

Luchtvaart

• De groei van het aantal passagiers op Schiphol vraagt om een efficiënter proces van grenscontroles. Er wordt daarom geïnvesteerd in de capaciteit van de Koninklijke Marechaussee en verdere digitalisering van paspoortcontroles.