Onlangs diende bij de Raad van State een opvallende rechtszaak van een individuele Arnhemmer tegen de lokale afvalpas. In steeds meer Nederlandse gemeenten kunnen burgers hun huisvuil alleen nog met behulp van een gepersonaliseerde afvalpas in ondergrondse vuilniscontainers deponeren. Dit is in strijd met het recht op privacy. 

Geen anonieme pas

Iedere afvalpas is gekoppeld aan een individueel huisadres. Hierdoor kunnen gemeenten precies nagaan wie waar en wanneer zijn/haar vuilnis weggooit en daarmee ook inzage hebben in ieders levenspatroon, zoals wanneer iemand doorgaans thuis of afwezig is of op vakantie is. Zeer gevoelige data dus, bijvoorbeeld voor hackers en inbrekers. De Arnhemmer Michiel Jonker beschouwt dit terecht als een schending van zijn recht op privacy. Voor het gebruik van huisvuilcontainers is immers geen huisvuilpas "op naam" nodig; een anonieme huisvuilpas is daartoe voldoende.

Geen besluit

Tijdens de (door Privacy First en media bijgewoonde) rechtszitting kon de gemeente Arnhem niet beargumenteren waarom voor dit type huisvuilpas gekozen was i.p.v. een privacyvriendelijk, anoniem alternatief. Desgevraagd kon de gemeente Arnhem de rechters ook niet goed vertellen voor welke doelen de informatie van de huisvuilpas wordt gebruikt. Op de vraag van de rechters welk gemeentelijk besluit er aan de invoering van de huisvuilpas ten grondslag lag, bleef het in de rechtszaal eveneens pijnlijk stil.

Kafka

Wegens het gebrek aan een deugdelijk invoeringsbesluit had de rechtbank Gelderland eerder de persoonlijke kennisgeving aan alle Arnhemmers (per brief) over de invoering van de huisvuilpas als dergelijk besluit aangemerkt. De nieuwe huisvuilpas vormt immers een inbreuk op hun recht op privacy en zonder formeel besluit terzake zou er een gat in de rechtsbescherming ontstaan. Om een dergelijke maatregel te kunnen aanvechten is namelijk een bestuursrechtelijke rechtsingang nodig: een formeel besluit waartegen bezwaar en beroep openstaat. Zo'n besluit bestaat in Arnhem (en ook in andere gemeenten?) echter niet. Dus bevinden de Arnhemmers zich met hun vuilnis in een juridisch niemandsland. Privacy First betreurt het dat de Raad van State dit niet heeft willen 'repareren' (zoals de rechtbank eerder wel deed) en de heer Jonker nu met een formalistisch kluitje in het riet stuurt. Onbegrijpelijk is bovendien het oordeel van de Raad van State dat de huisvuilpas "geen rechtsgevolg" zou hebben. Gezien de onmiskenbare aantasting van het recht op privacy door de huisvuilpas is dit standpunt van de Raad van State simpelweg onhoudbaar.  

Straatsburg

Hierdoor is de heer Jonker na twee jaar procederen weer terug bij af. Via media-bronnen begreep Privacy First dat de woordvoerder van de Raad van State de zaak had verwezen naar de civiele rechter. Probleem is echter dat de civiele rechter dit soort zaken de laatste jaren juist naar de bestuursrechter verwijst. Hierdoor dreigt dubbele niet-ontvankelijkheid. Bovendien vergt civielrechtelijk procederen meestal een dure advocaat en een lange, complexe rechtsgang. Privacy First zal de heer Jonker dan ook adviseren om deze zaak voort te zetten bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg wegens schending van art. 6, 8 en 13 EVRM (recht op toegang tot de rechter en een effectief rechtsmiddel, alsmede schending van het recht op privacy). Capabele advocaten die de heer Jonker hierin graag pro deo zouden willen bijstaan kunnen zich vanaf heden melden bij Privacy First.

Gemeenteraad aan zet

Privacy First hoopt tevens dat de Arnhemse gemeenteraad spoedig orde op zaken zal stellen. Zolang aan de Arnhemse afvalpas geen deugdelijk, met privacywaarborgen omgeven besluit ten grondslag ligt of zolang deze pas niet vervangen wordt door een privacyvriendelijk alternatief, kan het Arnhemmers immers moeilijk verweten worden als zij hun afvalpas voortaan thuis laten en hun vuilniszak naast de container dumpen.

Klik HIER voor de volledige uitspraak van de Raad van State d.d. 26 april jl.

Hieronder een overzicht van media tot nu toe, inclusief commentaar Privacy First:
http://www.volkskrant.nl/binnenland/digitaal-gesnuffel-in-de-moderne-vuilnisbak~a4303367/
http://www.rtlz.nl/tech/gemeente-mag-burgers-volgen-bij-weggooien-afval
http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem-e-o/arnhem/rvs-oordeelt-niet-in-kafka%C3%ABske-uitspraak-over-arnhems-afvalpasje-1.5963198
http://www.telegraaf.nl/binnenland/25676495/___Spionage__bij_afvaldumping_mag__.html
http://www.omroepgelderland.nl/nieuws/2109046/Arnhemmer-blijft-doorknokken-voor-huisvuilprivacy
https://www.security.nl/posting/469014/Uitspraak+RvS+over+privacyschending+bij+inzamelen+huisvuil http://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal/nieuws/rvs-keurt-adres-gekoppelde-afvalpas-arnhem-goed.9533170.lynkx

Voorafgaand en na de rechtszitting: 
https://www.privacynieuws.nl/nieuwsoverzicht/binnenlands-nieuws/politiek-en-overheid/16920-raad-van-state-beoordeelt-privacy-schending-bij-gemeentelijke-inzameling-van-huishoudelijk-afval-in-arnhem.html 
http://www.radio1.nl/item/347552 (2 delen)
http://www.bnr.nl/?service=player&type=archief&fragment=20160310071750300 (vooruitblik Brenno de Winter)
http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem-e-o/arnhem/arnhemmer-koppeling-afvalpas-aan-woonadres-schendt-privacy-1.5810647 
http://motherboard.vice.com/nl/read/deze-arnhemmer-probeert-te-voorkomen-dat-je-privacy-bij-het-vuilnis-komt-te-ligg
http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem-e-o/arnhem/arnhem-gebruikt-persoonlijke-gegevens-afvalpas-niet-1.5823992