"Duizenden camera's vergroten de slagkracht van de politie. Niet alleen op straat, maar overal. Wordt Nederland een politiestaat?

Jaar na jaar groeit het cameratoezicht in Nederland. Filmende burgers en bedrijven worden een potentieel verlengstuk van politie en justitie, zegt Vincent Böhre van stichting Privacy First die strijdt voor het recht op privacy. ,,Dat is een langzame ontwikkeling richting politiestaat.''

De opsporing van criminaliteit is bovenal een overheidstaak, beklemtoont Böhre. Dat burgers worden ingeschakeld bij de opsporing van zware misdrijven is niettemin legitiem, vindt hij. ,,Maar de geschiedenis leert dat nieuwe technologieën in de loop van de tijd ook voor andere zaken kunnen worden gebruikt.''

Leg eens uit?

,,Je kunt particuliere camerabeelden gebruiken voor het oplossen van zware criminaliteit zoals overvallen of andere geweldsmisdrijven. Iedereen zal het daarmee eens zijn. Maar mag je ze ook gebruiken voor bijvoorbeeld het controleren van een gebiedsverbod? Mag je ze gebruiken als je hangjongeren wilt aanpakken?''

,,Stel dat er een boerkaverbod komt. Wordt de burger dan geacht om zo'n verbod mee te handhaven? Is het de bedoeling dat we straks beelden van boerkadraagsters naar de politie sturen? Het is nog theorie, maar over twee, drie jaar misschien niet meer.''

De techniek is er nu eenmaal, hoor je vaak. Die houd je niet tegen.

,,Dat is een onzinargument. Je hoeft niet alle mogelijke technieken in de maatschappij toe te passen. We klonen bijvoorbeeld geen mensen. En in de defensie-industrie zijn bepaalde wapens verboden. We moeten scherp zijn op het gebruik van camerabeelden. We moeten oppassen voor doelverschuivingen.''

Wat zijn doelverschuivingen?

,,Stel je voor dat je in de bijstand zit, maar dagelijks in een dure winkel komt. De camerabeelden uit die zaak kunnen interessant zijn voor de Belastingdienst, of voor het UWV, dat uitkeringen verstrekt. De techniek van cameratoezicht vraagt goede regelgeving. Die vraagt zelfbeheersing van beleidsmakers en een ethisch besef.''

Hoeveel camera's zijn er eigenlijk in Nederland?

,,Dat weet niemand. En dat is storend. We krijgen een transparante samenleving, met een bestuur dat gegevens geheimhoudt.''

De website Sargasso concludeerde vorig jaar september dat er in Nederland 204.000 verifieerbare camera's hangen. ,,Het topje van de ijsberg'', aldus de onderzoekssite. En beelden van particuliere beveiligingscamera's worden bij calamiteiten live 'doorgeprikt' naar de politie. Die techniek staat nog in de kinderschoenen, maar het is de toekomst.

,,De groei van cameratoezicht is een sluipend proces en we zijn ons er amper van bewust. Als straks ook burgers beelden doorsturen naar de opsporingsautoriteiten heeft de politie 17 miljoen oren en ogen op straat. Dan ben je een politiestaat aan het creëren.''

,,Als je de situatie van nu vergelijkt met die van tien, twintig jaar geleden schrik je je rot. Maar het is nog niet echt een onderwerp in Nederland. Onze Duitse buren staan door de geschiedenis veel kritischer tegenover privacyschendingen. Wij lopen achter. Ik denk dat je de vergelijking moet maken met de discussie over het milieu. In de jaren zestig en zeventig zeiden cynici dat het milieu niet te redden was. Ze hebben grotendeels ongelijk gekregen. Milieu is nu een belangrijk onderwerp. Ik denk dat het met privacy ook zo zal gaan. Het recht op privacy is een mensenrecht. Dat moet door de overheid beschermd, bevorderd en gepromoot worden.''
(...)"

Bron: Leeuwarder Courant, 12 maart 2014, p. 30.