Toon items op tag: Grondwet

"De voorzitter van de organisatie Privacy First, Bas Filippini, heeft een rechtszaak uitgelokt tegen de Staat. Dat meldt RTL Nieuws. Filippini wil dat de trajectcontroles verdwijnen. De reden: de camera's filmen niet alleen wie te hard rijdt.

,,Ik wil graag van de rechter horen hoe ver we met deze waanzin door moeten gaan in Nederland om alle stukjes openbare ruimte in Nederland te filmen en te registreren'', aldus Filippini tegen RTL Nieuws. Hij heeft al vaker de Staat uitgedaagd in privacykwesties. En gewonnen. Zo kreeg hij het voor elkaar dat je van de rechter niet langer je kenteken hoeft in te voeren als je gaat parkeren.

Inbreuk
Zijn advocaat Benito Boer denkt dat hij ook nu weer een goede kans maakt. De camera's boven de snelweg maken een inbreuk op de privacy van Nederlanders, is het argument. De wettelijke basis om dit te rechtvaardigen is er niet."

Bron: http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3944878/2015/04/04/Rechtszaak-tegen-Staat-uitgelokt-om-trajectcontroles.dhtml, 4 april 2015.

"De voorzitter van de organisatie Privacy First, Bas Filippini, heeft een rechtszaak uitgelokt tegen de Staat. Filippini wil dat de trajectcontroles verdwijnen. De reden: de camera's filmen niet alleen wie te hard rijdt.

Dat meldt RTL Nieuws. „Ik wil graag van de rechter horen hoe ver we met deze waanzin door moeten gaan in Nederland om alle stukjes openbare ruimte in Nederland te filmen en te registreren", aldus Filippini. Hij heeft al vaker de Staat uitgedaagd in privacykwesties. En gewonnen. Zo kreeg hij het voor elkaar dat je van de rechter niet langer je kenteken hoeft in te voeren als je gaat parkeren.

Zijn advocaat Benito Boer denkt dat hij ook nu weer een goede kans maakt. De camera's boven de snelweg maken een inbreuk op de privacy van Nederlanders, is het argument. De wettelijke basis om dit te rechtvaardigen is er niet."

Bron: http://www.telegraaf.nl/binnenland/23888461/__Trajectcontrole_onder_vuur__.html, 4 april 2015.

"De voorzitter van stichting Privacy First, Bas Filippini, heeft een procedure uitgelokt tegen de staat. Inzet zijn de trajectcontroles die volgens hem inbreuk maken op de privacy van burgers en daarom moeten verdwijnen.

Dat meldt RTL Nieuws zaterdag.

De camera's bij trajectcontroles leggen volgens Filippini iedereen vast die de camera's passeert en niet alleen weggebruikers die te hard rijden. De vraag is nu volgens Filippini of dat zomaar is toegestaan.

"Ik wil graag van de rechter horen hoe ver we met deze waanzin door moeten gaan in Nederland om alle stukjes openbare ruimte in Nederland te filmen en te registreren", zo stelt hij.

Succes

Volgens zijn advocaat Benito Boer maakt Filippini met de procedure een goede kans. Om iedereen te kunnen filmen is volgens Boer een duidelijke wettelijke basis nodig waarin is bepaald wat er met die gegevens gebeurt en hoe lang die gegevens worden bewaard. Die wettelijke basis ontbreekt volgens de advocaat.

Om de zaak voor de rechter te krijgen, reed Filippini enige tijd geleden opzettelijk te hard over de A2. De boete die hij hiervoor kreeg, gebruikt hij nu om de staat aan te klagen en de rechtmatigheid van de trajectcontroles aan de rechter voor te leggen.

Het Openbaar Ministerie wilde niet inhoudelijk op de zaak reageren, omdat de rechter zich er nog over moet uitspreken. De rechtszaak dient op dinsdag 28 april."

Bron: http://www.nu.nl/binnenland/4024875/stichting-daagt-staat-rechter-trajectcontroles.html, 4 april 2015.

"Deze maand buigt de rechter zich over de rechtmatigheid van trajectcontroles op snelwegen. De zaak is aangespannen door Privacy First. Die stichting vindt dat de trajectcontrole de privacy van burgers aantast en heeft daarom de staat aangeklaagd.

Iedereen die een systeem van een trajectcontrole passeert wordt geregistreerd, ook al hou je je aan de snelheid. De vraag is nu of dat volgens de Nederlandse wet is toegestaan. Bas Filippini, voorzitter van stichting Privacy First, denkt van niet.

Om de zaak voor de rechter te krijgen reed Filippini een tijdje terug op de A2 bewust te hard. De boete die vervolgens ontving, gebruikt hij nu om de staat aan te klagen. "Ik heb het gevoel dat er continu over mijn schouders wordt meegekeken en ik weet niet wat er met de gegevens gebeurt", vertelt hij tegen RTL Nieuws.

Wie controleert de trajectcontrole?
Zijn advocaat Benito Boer denkt dat hij een goede kans maakt. Om iedereen te mogen filmen, en niet alleen de wegpiraten, moet er volgens hem een duidelijke wet zijn waarin staat wat de overheid met je gegevens doet en hoe lang ze bewaard worden. "Wat gebeurt er met de gegevens en wie controleert dat? Dat zijn hele belangrijke vragen die in een wet moeten worden beantwoord, maar die wet is er nu niet."

Sinds enige tijd gebruikt daarnaast de Belastingdienst camera's om de gegevens om belastingontduikers op te sporen. Ook dat gaat te ver, meent Filippini. "Ik wil van de rechter graag weten hoe ver we met deze waanzin door moeten gaan om alle stukjes openbare ruimte in Nederland te filmen en te registreren."

Uit de hand gelopen
Ook oud-officier van justitie Koos Spee, die ooit aan de wieg stond van de trajectcontroles, vindt dat het toezicht uit de hand is gelopen. Jammer vindt hij, want de camera's hebben onze wegen stukken veiliger gemaakt.

"In het begin, toen we net deze systemen hadden, toen werden de gegevens maximaal drie dagen bewaard en daarna weggegooid. Maar op een gegeven moment zijn de Belastingdienst en de politie camera's gaan gebruiken om criminaliteit op te sporen. De gegevens worden steeds langer bewaard, ook de gegevens van mensen die niet te hard hebben gereden."

Het Openbaar Ministerie wil inhoudelijk niet op de zaak ingaan, omdat de rechter zich nog over de zaak moet uitspreken. De rechtszaak is op dinsdag 28 april."

Bron: http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/trajectcontroles-schenden-privacyregels, 4 april 2015

Momenteel is het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) bezig met een inventarisatie van de Nederlandse grondrechtensituatie. Dit zal waarschijnlijk later dit jaar uitmonden in een rapportage genaamd 'De Staat van de Grondrechten' en een bijbehorend Nationaal Actieplan Mensenrechten. In dat kader vroeg BZK onlangs om input bij diverse maatschappelijke organisaties, waaronder Privacy First. Hieronder ons advies:

Top 7 van issues die een plaats verdienen in de Staat van de Grondrechten & Nationaal Actieplan Mensenrechten:

1. Actieve naleving, bescherming, bevordering en promotie van het recht op privacy

Toelichting: privacy is zowel een Nederlands grondrecht als een universeel mensenrecht. Zoals bij alle mensenrechten is de Nederlandse overheid dan ook verplicht om het recht op privacy 1) na te leven, 2) te beschermen, 3) te bevorderen en 4) te promoten middels goede wetgeving en beleid. Sinds ‘9/11’ is echter vrijwel louter sprake van inperking i.p.v. bevordering van het recht op privacy. Dit vormt een schending van bovengenoemde algemene plicht om het recht op privacy actief te bevorderen. Hetzelfde geldt voor verwante rechten en beginselen zoals de onschuldpresumptie en het verbod van zelf-incriminatie (nemo tenetur).

2. Constitutionele toetsing

Toelichting: Nederland kent slechts constitutionele “toetsing” door ambtenaren en Kamerleden bij de ontwikkeling van nieuwe wetgeving. Een Nederlands Constitutioneel Hof bestaat helaas niet en constitutionele toetsing van formele wetgeving door de rechterlijke macht is in Nederland vreemdgenoeg verboden. Mede hierdoor is de Nederlandse Grondwet de laatste decennia een dode letter geworden. Het verdient dan ook aanbeveling om z.s.m. een Constitutioneel Hof in te voeren en het verbod van constitutionele toetsing af te schaffen.

3. Collectieve rechtsmiddelen

Toelichting: door rechtsbeperkende ontwikkelingen in de jurisprudentie van de Hoge Raad is het de laatste jaren steeds moeilijker geworden voor stichtingen en verenigingen om de door hen behartigde maatschappelijke belangen in rechte te kunnen verdedigen middels het collectief actierecht (art. 3:305a BW en art. 1:2 lid 3 Awb). Het effectief en efficiënt functioneren van de Nederlandse rechtsstaat en rechtseconomie is hierdoor ernstig onder druk komen te staan. Het verdient dan ook aanbeveling om het collectief actierecht van overheidswege voortaan actief na te leven, te beschermen en te bevorderen, bijvoorbeeld door de landsadvocaat niet langer te instrueren om te pleiten voor niet-ontvankelijkheid van stichtingen en verenigingen in relevante rechtszaken. Tevens dient het verbod van direct beroep tegen algemeen verbindende voorschriften (art. 8:3 Awb) te worden afgeschaft.

4. Vrijwillige i.p.v. verplichte biometrie

Toelichting: uitgangspunt in een gezonde democratische rechtsstaat dient te zijn dat burgers nimmer verplicht mogen worden om hun unieke lichaamskenmerken (biometrische persoonsgegevens) af te staan aan de overheid of het bedrijfsleven. Dit vormt immers een schending van het recht op privacy en de lichamelijke integriteit. Bij bedrijven, dienstverleners, werkgevers etc. vormt dit bovendien een oneerlijke handelspraktijk. Met de geplande invoering van een identiteitskaart zonder vingerafdrukken zet de Nederlandse overheid op dit terrein een eerste stap in de goede richting. In lijn hiermee adviseren wij de Nederlandse overheid om op Europees niveau te pleiten voor een paspoort met vrijwillige i.p.v. verplichte afgifte van vingerafdrukken.

5. Anonimiteit in de openbare ruimte

Toelichting: het recht om in eigen land anoniem en onbespied te kunnen reizen wordt de laatste jaren in toenemende mate illusoir, met name door zaken als OV-chipkaarten, cameratoezicht, GSM-tracering etc. Zowel de overheid als het bedrijfsleven zijn verplicht om het recht op privacy in de zin van anonimiteit in de openbare ruimte actief te herstellen, te beschermen en te bevorderen, bijvoorbeeld door invoering van anonieme OV-chipkaarten die daadwerkelijk anoniem zijn (privacy by design), afschaffing van cameratoezicht tenzij strikt noodzakelijk, ontwikkeling van privacyvriendelijke mobiele telefonie en apps, etc. Bij alle wetgeving en beleid terzake dienen privacy en individuele keuzevrijheid, noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit leidende beginselen te zijn.

6. Privacy by design

Toelichting: alle privacygevoelige informatietechnologie dient te voldoen aan de hoogste standaarden van privacy by design. Dit kan door gebruikmaking van privacy enhancing technologies (PET), waaronder state-of-the-art encryptie en compartimentering i.p.v. centralisering en koppeling van ICT. Op Europees niveau dient dit een harde juridische plicht te worden voor zowel overheid als bedrijfsleven met actief toezicht en handhaving terzake.

7. Privacy-educatie

Toelichting: qua mensenrechteneducatie dreigt Nederland de laatste jaren een derdewereldland te worden. Op termijn brengt dit het voortbestaan van onze democratische rechtsstaat in gevaar. Dit geldt ook voor het recht op privacy. Een privacyvriendelijke toekomst begint bij de jeugd. Daartoe dient privacy-educatie verplicht te worden gesteld in het lager, middelbaar en hoger onderwijs. De overheid heeft hierin een actieve rol te vervullen.

In het kader van een openbare consultatie verzocht het ministerie van Binnenlandse Zaken Privacy First onlangs om een reactie op het huidige kabinetsvoorstel ter herziening van artikel 13 Grondwet (brief-, telefoon- en telegraafgeheim). Ons commentaar op het concept-wetsvoorstel treft u hieronder aan (klik HIER voor de versie in pdf):

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Plaatsvervangend Directeur Constitutionele Zaken en Wetgeving
Dhr. mr. W.J. Pedroli
Postbus 20011
2500 EA Den Haag

Amsterdam, 29 december 2012

Betreft: Commentaar Privacy First op concept-wetsvoorstel tot wijziging van artikel 13 Grondwet

Geachte heer Pedroli,

Op 16 oktober jl. verzocht u Stichting Privacy First om een reactie te geven op het concept-wetsvoorstel tot wijziging van artikel 13 Grondwet. Privacy First is u erkentelijk voor uw verzoek en voorziet u hierbij graag van kritisch commentaar. Daarbij zij allereerst opgemerkt dat Privacy First de wens van dit kabinet om het huidige, archaïsche artikel 13 Grondwet te moderniseren volledig onderschrijft. Privacy First betreurt het echter dat het kabinet niet de kans heeft gegrepen om ook andere ‘grondrechten in het digitale tijdperk’ te vernieuwen en te versterken.

Positieve aspecten
In de optiek van Privacy First vormen het eerste en derde lid van het huidige concept-wetsvoorstel ter herziening van artikel 13 Grondwet krachtige ankerpunten voor een toekomstbestendig recht op vertrouwelijke communicatie. Het eerste lid moderniseert terecht het oude brief-, telefoon- en telegraafgeheim tot een techniekonafhankelijk (of techniekneutraal) brief- en telecommunicatiegeheim. Het derde lid vormt een juiste waarborg voor de horizontale uitwerking hiervan. Privacy First onderschrijft bovendien de ruime interpretatie die in de concept-memorie van toelichting (MvT) aan diverse relevante begrippen gegeven wordt. Het tweede lid van het concept-wetsvoorstel bevat echter een systematische disbalans die onze maatschappij in minder democratische tijden uit het rechtsstatelijke lood zou kunnen doen slaan. Het is dan ook met name dit tweede lid waarop de kritiek van Privacy First zich richt. Andere punten van kritiek betreffen de notificatieplicht en verkeersgegevens alsmede het ontbreken van een rechtsvergelijkende paragraaf in de MvT.

Rechterlijke machtiging en nationale veiligheid
Terecht stelt de MvT dat “in het licht van artikel 13 (…) de bescherming van de burger tegen inbreuken van de overheid voorop [staat], met name in het licht van optreden van politie en inlichtingendiensten. (…) Het stellen van de eis van een rechterlijke machtiging in de Grondwet geeft een sterke en duidelijke rechtsstatelijke waarborg.”[1] Het is dan ook onbegrijpelijk dat in het tweede lid van het concept-wetsvoorstel het domein van de nationale veiligheid van rechterlijk toezicht wordt uitgezonderd. Daar waar de machtsconcentratie het hoogst is, dienen immers de juridische checks & balances het krachtigst te zijn om (toekomstig) machtsmisbruik te voorkomen. In het licht van de Europese geschiedenis is de uitzondering in lid 2 zelfs volstrekt onverantwoord: ook in onze contreien is een democratische rechtsstaat helaas geen statisch gegeven. Daarnaast geeft e.e.a. een gevaarlijk signaal aan het buitenland. De uitzondering in lid 2 acht Privacy First bovendien onverstandig met het oog op mogelijke technologische ontwikkelingen in de (verre) toekomst.[2] Hetzelfde geldt in verband met de (verdere) oprekking van het begrip “nationale veiligheid”. Ook in de toekomst dient de Nederlandse bevolking tegen willekeurige inbreuken op het communicatiegeheim beschermd te zijn; de huidige formulering van lid 2 biedt hiertoe geen enkele garantie.

Het toevoegen van een extra ‘rechterlijke laag’ zou het huidige stelsel van intern en extern toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (en daarmee de democratische rechtsstaat) versterken. Het systeem van rechterlijk toezicht in een land als Canada kan in dit opzicht een bron van inspiratie vormen. Een dergelijke rechterlijke check zou tevens in lijn zijn met de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens:

“The Court has indicated, when reviewing legislation governing secret surveillance in the light of Article 8 [ECHR], that in a field where abuse is potentially so easy in individual cases and could have such harmful consequences for democratic society as a whole, it is in principle desirable to entrust supervisory control to a judge.”[3]

In het licht hiervan is de huidige formulering van lid 2 niet opportuun. Privacy First adviseert dan ook om dit lid als volgt te herzien:

“Beperking van dit recht is mogelijk in de gevallen bij de wet bepaald met machtiging van de rechter of, in het belang van de nationale veiligheid, met machtiging van één of meer bij de wet aangewezen ministers.” [doorstreping Privacy First]

Als eventueel alternatief voor de invoering van rechterlijk toezicht in het veiligheidsdomein adviseert Privacy First om de bestaande Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) te upgraden tot een krachtiger onafhankelijk toezichtsorgaan à la het Belgische of Duitse model, met algehele, verplichte toetsing vooraf i.p.v. steekproefsgewijs toezicht achteraf.

Notificatieplicht
Een tweede punt van kritiek betreft het ontbreken van expliciete grondwettelijke vermelding van een notificatieplicht bij inbreuken op het brief- en telecommunicatiegeheim. Een notificatieplicht versterkt immers de rechtsbescherming voor burgers en draagt bij aan correcte naleving van de wet door de overheid, ook in het veiligheidsdomein. Evenals rechterlijke machtiging biedt dit de beste garanties tegen misbruik op korte én lange termijn.

Verkeersgegevens
In de optiek van Privacy First dienen ook verkeersgegevens onder de reikwijdte van artikel 13 Grondwet te vallen. Deze gegevens zien immers vaak mede op de inhoud van communicatie; dit blijkt zelfs met zoveel woorden uit de MvT zelf, waar terecht SMS en de onderwerp-regel van email als voorbeelden worden genoemd.[4] Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor zoekopdrachten in zoekmachines. Daarnaast kan uit verkeersgegevens in combinatie met andere (al dan niet real-time verzamelde) gegevens alsnog de inhoud van communicatie tussen individuen en/of bedrijven worden afgeleid. Een krachtig regime van artikel 13 Grondwet in combinatie met rechterlijk toezicht is dus ook hier geboden.

Rechtsvergelijking
Tenslotte mist Privacy First in de huidige MvT een rechtsvergelijkende paragraaf waarin het huidige artikel 13 Grondwet vergeleken wordt met grondwettelijke best practices uit landen met hetzij een civil law, hetzij een common law traditie. Met een nieuw artikel 13 Grondwet als internationale state-of-the-art zou Nederland zich bovendien positief kunnen onderscheiden en haar vroegere positie als mensenrechtelijk gidsland enigszins kunnen heroveren.

Privacy First hoopt u met dit advies van dienst te zijn. Desgevraagd zijn wij graag tot een nadere toelichting op bovenstaande punten bereid.

Hoogachtend,

Stichting Privacy First

Vincent Böhre
director of operations