Toon items op tag: Wetgeving

'Veel commotie in Wassenaar over een vlucht met een drone. Er blijkt wel meer gevlogen te worden zonder permissie.

Er blijken dit jaar duizenden illegale vluchten met onbemande vliegtuigjes en helikopters, zogenoemde drones, te hebben plaatsgevonden. De handhaving op dit gebied is volstrekt waardeloos (...).

(...) Handhaving vindt nauwelijks plaats. Tot dusverre zijn er 17 processen-verbaal uitgedeeld waar de rechter zich nog over moet buigen. Daadwerkelijke boetes of andere straffen moeten nog altijd worden uitgeschreven.

Tijdschrift Quote haalde zich de woede van de inwoners van Wassenaar op de hals door met een drone luchtfoto's te maken. Er geldt daar een vliegverbod omdat Koning Willem-Alexander er woont (...).

(...)

Verbod geëist

De stichting Privacy First eist een verbod op drones. "Totdat er democratisch is besloten wat wel en niet mag. Nu is het een jungle. Er wordt gevlogen in een juridisch vacuüm", zegt Vincent Böhre van de stichting.

De stichting wil dat er meer middelen komen om illegale vluchten te bestraffen. "Als er een ontheffing voor nodig is, controleer dan ook of die er is. Het is nu schering en inslag dat er mee wordt gevlogen."'

Bron: Metro, 17 december 2013, p. 5. Tevens online beschikbaar.

"Het bedrijf SMS Parking hoeft geen parkeergegevens van klanten aan de Belastingdienst te geven. Dat bepaalde de rechter gisteren. De overheid hoeft niet van iedereen te weten wie waar parkeert.

Het recht van de Belastingdienst om privacygevoelige informatie over burgers op te vragen is minder groot dan gedacht. De rechtbank in Den Bosch oordeelde gisteren dat het bedrijf SMS Parking geen parkeergegevens van klanten hoeft over te dragen. Het verstrekken van informatie aan de overheid over welke automobilist waar parkeerde en wanneer precies, is een te grote inbreuk op de privacy.

'Iedere burger moet in beginsel een auto kunnen parkeren op een door die burger verkozen plaats in Nederland, zonder dat de overheid behoeft te weten dat hij dat doet en waarom hij dat doet', aldus het vonnis in een kort geding dat de Belastingdienst tegen SMS Parking had aangespannen. Het is de eerste keer dat de Belastingdienst wordt teruggefloten bij het massaal verzamelen van locatiegegevens van automobilisten.

Via de diensten van SMS Parking kunnen automobilisten met hun mobiele telefoon voor een parkeerplaats betalen. Met de parkeergegevens over 2012 wilde de fiscus controleren of leaserijders niet méér privékilometers maakten dan ze via hun rittenadministratie opgaven. SMS Parking weigerde de gegevens over te dragen om de privacy van klanten te beschermen. Directeur Mladen Ciric zei eerder bang te zijn dat de informatie door datalekken bij de fiscus op straat zou komen. De advocaat van het bedrijf betoogde dat de gegevensvordering van alle parkeertransacties disproportioneel is, omdat leaserijders maar een beperkt deel van het klantenbestand uitmaken.

Concurrenten werkten wel mee

Eerder voldeden concurrenten als Parkmobile en Yellowbrick wel aan de vordering door de fiscus. Op basis van de informatie die zij gaven, zijn al naheffingen aan leaserijders opgelegd. Dat kan weleens voorbarig zijn geweest. Dat de bedrijven meewerkten is niet zo vreemd, want de bevoegdheden van de Belastingdienst om informatie op te vragen, leken tot nu toe vrijwel onbeperkt. Zo verwees de rechter gisteren naar een uitspraak van de Hoge Raad in 1974. (...) Ook daarna liet de Hoge Raad meerdere malen het belang van de fiscus om belastingontduiking op te sporen zwaarder wegen dan het recht van burgers op privacy. Dat recht is vastgelegd in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

De rechter in Den Bosch oordeelde gisteren anders. Een belangrijke reden daarvoor is dat de overheid tegenwoordig toegang heeft tot allerlei databanken met gegevens waaruit het gedrag van burgers valt af te leiden. Denk bijvoorbeeld aan informatie over wie wanneer met wie belde en vanaf welke locatie. Deze gegevens worden een jaar bewaard en politie en opsporingsdiensten hebben er toegang toe. ,,Waar steeds meer informatie wordt vastgelegd, dringt zich in het maatschappelijke debat steeds vaker de vraag op wat de hoofdregel van artikel 8 EVRM voor de burger nog waard is", aldus de rechter.

Het veelgehoorde 'wie niets te verbergen heeft, heeft ook niets te vrezen' moet volgens de rechtbank niet het uitgangspunt zijn bij het opvragen van gegevens door de overheid. ,,Het dagelijks doen en laten van de burgers gaat de overheid niets aan." Dat is volgens het vonnis de juiste vertaling van het EVRM.

Sleepnetmethode

Daarop kan alleen een uitzondering worden gemaakt vanwege 'zeer zwaarwegende collectieve belangen'. Naleving van de belastingwetgeving kan zo'n belang zijn, maar de ,,fishing expedition ten aanzien van alledaags gedrag van burgers om te zien of die sleepnetmethode 'hits' oplevert" gaat volgens de rechtbank te ver.

In een reactie op het vonnis zei een woordvoerder van de Belastingdienst gisteren dat de fiscus in hoger beroep gaat. (...)

Kentekenfoto's van de politie

Daarnaast krijgt de Belastingdienst wekelijks een databestand van de politie met gegevens over wiens auto waar op de snelweg heeft gereden. Dat soort informatie wordt vastgelegd met politiecamera's die kentekens registreren. Ook hiermee controleert de fiscus vooral of leaserijders niet te veel privékilometers rijden. Volgens het College Bescherming Persoonsgegevens is het opslaan van de foto's die de camera's maken illegaal. Er lopen diverse rechtszaken van automobilisten die vinden dat hun privacy op deze manier te veel wordt aangetast. Een uitspraak van een hogere rechter over gegevensverzameling door de Belastingdienst kan ook gevolgen hebben voor hun rechtszaken. En voor de naheffingen die aan hen zijn opgelegd.

De Tweede Kamer behandelt nu een wetsvoorstel van minister Opstelten (Veiligheid en Justitie, VVD) dat het bewaren van kentekenfoto's wel toestaat, voor een periode van vier weken. Dat zou de politie de mogelijkheid geven terug te zoeken in de kentekenfoto's om te kijken of een verdachte met zijn auto tijdens een misdrijf in de buurt was. Volgens privacyvoorvechters is ook het bewaren van kentekenfoto's strijdig met de Europese privacyregels. Organisatie Privacy First zegt naar de rechter te stappen als de Tweede en Eerste Kamer de plannen goedkeuren."

Bron: NRC Next 27 november 2013, rubriek 'Weten'.

Ondanks zijn recente Big Brother Award gaat minister Opstelten onverdroten verder met de bouw van zijn geliefde controlemaatschappij. Ditmaal niet door de Nederlandse politie de bevoegdheid te geven om ieders computer te kunnen hacken, door iedere Nederlandse politieagent een Taser-wapen te geven, door massale inzet van drones of door ieders reisbewegingen op de snelweg in een politiedatabank op te slaan, maar door voortaan ook de gegevens van alle vliegtuigpassiers die Nederland in- of uitreizen in een overheidsdatabank te bewaren. Volgens Opstelten zou de AIVD hierdoor een handjevol Nederlandse jihadisten beter in de gaten kunnen houden. Dit ondanks het feit dat dit plan al vier jaar oud is en destijds verworpen werd. Begin 2010 schreef de Telegraaf hierover het volgende: "De [inlichtingen]diensten willen met name weten wie er naar 'jihadgebieden' vertrekken. Amerika vraagt al langer om gegevens van de binnenkomende passagiers, maar daarover kunnen de diensten hier niet beschikken." (Telegraaf 12 februari 2010, p. 8, cursivering Privacy First). Zit achter het voorstel van Opstelten een verborgen Amerikaanse hand...?

Privacy First acht de plannen van Opstelten volstrekt onnodig en disproportioneel. Zelfs het hoofd van de AIVD benadrukte vorig jaar géén nieuwe bevoegdheden nodig te hebben. Bovendien loopt ieders privacy gevaar als buitenlandse inlichtingendiensten (waaronder de Amerikaanse NSA) rechtstreekse toegang tot deze databank zouden kunnen krijgen, bijvoorbeeld middels een 'single entry point' (reeds in mei 2012 werd Privacy First hierover getipt). Ook de Tweede Kamer lijkt vooralsnog zeer kritisch.

Beluister HIER onze eerste reactie in het programma Avondspits op Radio 1.
Audiolink: http://www.radio1.nl/item/166234-Reisgegevens%20opslaan%20is%20een%20%20prima%20middel%20tegen%20terreur!.html.

"De opslag van vingerafdrukken in een centrale database is in strijd met Europese regels. Dat heeft het Europese Hof van Justitie donderdag bepaald. Het bewaren van vingerafdrukgegevens op het identiteitsbewijs zelf mag wel. Weliswaar is dat een inbreuk op de privacy, maar het doel - het voorkomen van fraude - is belangrijker.

In Nederland worden identiteitskaarten en paspoorten sinds 2009 voorzien van vingerafdrukken van de houder. Tot 2011 werden die gegevens ook centraal bewaard. Sindsdien worden de vingerafdrukken alleen opgeslagen op de identiteitskaart of het paspoort zelf. De eerder centraal opgeslagen gegevens zijn vernietigd.

De stichting Privacy First is blij met de uitspraak van het hof en ziet het als een steun in de rug voor het paspoortproces van de stichting. Zij vinden dat de Paspoortwet in strijd is met het recht op privacy, omdat de centrale databank nog steeds in de wet staat.

Minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk (PvdA) werkt aan een wetswijziging, waardoor principiële weigeraars ook een identiteitskaart kunnen krijgen zonder dat ze hun vingerafdruk moeten afstaan. Voor paspoorten blijft de vingerafdruk wel vereist."

Bron: http://www.nieuws.nl/algemeen/20131017/Database-met-vingerafdrukken-paspoort-is-illegaal.

In een belangrijke uitspraak heeft het Europese Hof van Justitie vandaag korte metten gemaakt met de wens van sommige EU-lidstaten (waaronder Nederland) om via paspoorten de vingerafdrukken van burgers voor allerlei doeleinden op te slaan in centrale of gemeentelijke databanken. Het Hof oordeelde onder meer als volgt:

"Op dit punt moet worden opgemerkt dat, enerzijds, [de Europese Paspoortverordening] uitdrukkelijk preciseert dat vingerafdrukken alleen mogen worden gebruikt voor het verifiëren van de authenticiteit van het paspoort en de identiteit van de houder ervan.
(...)
In dit verband zij opgemerkt dat vingerafdrukken zeker een bijzondere rol vervullen op het gebied van de identificatie van personen in het algemeen. Zo maken de technieken van identificatie door vergelijking van op een bepaalde plaats afgenomen vingerafdrukken met die welke worden bewaard in een database, het mogelijk om, hetzij in het kader van een crimineel onderzoek, hetzij met het oog op de uitoefening van indirect toezicht op een bepaalde persoon, de aanwezigheid van deze persoon op die plaats vast te stellen.

Er zij evenwel aan herinnerd dat [de Europese Paspoortverordening] bepaalt dat vingerafdrukken enkel mogen worden bewaard in het paspoort zelf, dat exclusief in het bezit blijft van de houder ervan.

Aangezien voornoemde verordening niet voorziet in een andere vorm, noch in een ander middel van bewaring van deze afdrukken, kan deze (…) niet aldus worden uitgelegd dat zij, als zodanig, een rechtsgrondslag biedt voor een eventuele centralisatie van verzamelde gegevens, of voor het gebruik van deze gegevens voor andere doeleinden dan dat van voorkoming van de illegale binnenkomst van personen op het grondgebied van de Unie.

In deze omstandigheden kunnen de (…) aangehaalde argumenten inzake de risico’s die zijn verbonden aan een mogelijke centralisatie in ieder geval de geldigheid van die verordening niet aantasten. Deze argumenten kunnen in voorkomend geval aan de orde komen in het kader van een bij de bevoegde rechterlijke instanties ingesteld beroep tegen een wettelijke regeling die voorziet in een gecentraliseerde database van vingerafdrukken.” (EU Hof van Justitie, zaak C-291/12 (Schwarz), 17 oktober 2013, par. 56-62, cursivering Privacy First).

Het arrest van het EU Hof vormt hiermee een krachtige steun in de rug voor het civielrechtelijke Paspoortproces van Privacy First en 19 mede-eisers (burgers) tegen de Nederlandse Staat ter onrechtmatigverklaring van de Nederlandse Paspoortwet. In artikel 4b van de Paspoortwet is immers nog steeds een centrale biometrische databank voorzien met ieders vingerafdrukken ten behoeve van opsporing en vervolging, terrorismebestrijding, rampenbestrijding, inlichtingenwerk etc. Ondanks een actuele wetswijziging ter invoering van een identiteitskaart zónder vingerafdrukken blijven de huidige én herziene Paspoortwet daarmee lijnrecht in strijd met het recht op privacy, zo bleek vandaag uit de uitspraak van het EU Hof. Privacy First ziet een spoedige uitspraak van het Hof Den Haag in ons Paspoortproces dan ook met vertrouwen tegemoet.

Tegelijkertijd stelt Privacy First met teleurstelling vast dat het EU Hof de verplichte afname van vingerafdrukken onder de Europese Paspoortverordening niet onrechtmatig acht. In de oorspronkelijke versie van deze verordening had de afname van vingerafdrukken terecht een vrijwillig karakter. Na de bomaanslagen in Madrid werd deze vrijwilligheid door de Europese Raad van ministers echter alsnog gewijzigd in een verplichting. Daarbij werd het Europees Parlement niet (opnieuw) geraadpleegd, en dus onrechtmatig gepasseerd in de Europese besluitvorming. Het EU Hof acht deze procedurefout echter ‘gerepareerd’ door een latere wijziging (in 2009) van de Paspoortverordening met instemming van het Europees Parlement. Tevens acht het Hof de verplichte afname van vingerafdrukken gerechtvaardigd ter bestrijding van paspoortfraude bij illegale immigratie naar de Europese Unie, echter zonder enig onderzoek te hebben gedaan naar de precieze omvang van dit type fraude. Het gaat hierbij in het bijzonder om zogeheten look-alike fraude met paspoorten. Uit recente overheidsstatistieken in het bezit van Privacy First blijkt dat dit type fraude dusdanig kleinschalig is dat het de massale afname van vingerafdrukken onder de Europese Paspoortverordening onmogelijk kan rechtvaardigen: in Nederland ging het de laatste jaren om geconstateerde gevallen in de orde van grootte van enkele tientallen per jaar (voornamelijk asielzoekers). Om ter bestrijding daarvan de vingerafdrukken van de hele Nederlandse bevolking af te nemen acht Privacy First volstrekt disproportioneel en dus onrechtmatig. Dit nog afgezien van de torenhoge kosten van de bijbehorende biometrische infrastructuur. Deze infrastructuur blijkt bovendien niet te werken: minister Donner en staatssecretaris Teeven noemden de laatste jaren desgevraagd foutenpercentages van, respectievelijk, maar liefst 21-25% en 30%. Privacy First kan dan ook niet anders dan concluderen dat het EU Hof deze fundamentele vragen bewust links heeft laten liggen en de Europese Paspoortverordening bij voorbaat van een groen stempel heeft willen voorzien. Het is aan andere, nationale rechters (waaronder de Nederlandse Raad van State en het Hof Den Haag) om deze vragen alsnog te beantwoorden en de Nederlandse Paspoortwet in strijd met het recht op privacy te verklaren.

Update: lees ook http://webwereld.nl/beveiliging/79721-eu-hof-torpedeert-nederlandse-wet-vingerafdrukken.

Zie tevens de recente gastcolumn "Vingerafdrukken, wel of niet essentieel".

"Trajectcontrole en verplicht registreren met kenteken bij parkeren schendt de wet, stelt stichting Privacy First, die verschillende rechtszaken uitlokt.

Privacy First tracht via de rechter zowel de trajectcontrole via automatische kentekenherkenning als het kentekenparkeren terug te draaien. De voorzitter Bas Filippini weigerde zijn kenteken in te voeren bij parkeren in Amsterdam en gaat nu in bezwaar en beroep tegen de boete. Hij roept Amsterdammers op zijn voorbeeld te volgen.

Daarnaast heeft hij expres een boete uitgelokt op de A2, waar sinds kort automatische trajectcontrole is. Ook die boete vecht hij aan bij de rechter.

Database wel gewist

Amsterdam heeft sinds de zomer kentekenparkeren ingevoerd. Deze data wordt opgeslagen in een centrale database het Nationaal Parkeer Register, waar bijvoorbeeld ook de Belastingdienst toegang tot heeft.

Na protest heeft de gemeente zijn beleid onlangs al aanzienlijk aangepast. De data wordt nu binnen 24 uur gewist, alleen bij betrapte foutparkeerders wordt de data 13 weken bewaard in verband met mogelijke bezwaarprocedures.

Er is een alternatief

Voor Privacy First zijn deze concessies echter onvoldoende, het kentekenregistratiesysteem zelf moet weg, want er bestaan privacyvriendelijker alternatieven. Zoals parkeervakregistratie, dit wordt onder meer in Frankrijk gebruikt, vertelt Vincent Böhre, directeur van de stichting. Ook ageert Privacy First tegen het uitfaseren van fysieke betaalautomaten waar met contant geld kan worden betaald voor parkeren.

Volgens de actiegroep is geen sprake van een dringende noodzaak en proportionaliteit van het huidige systeem van kentekenparkeren. "Een privacyvriendelijk alternatief is voorhanden, de gemeente heeft dus niet voldaan aan het wettelijke vereiste van subsidiariteit."

'Iedereen verdacht door controlewaanzin'

Ook bij recent ingevoerde trajectcontrole op verschillende snelwegen, met behulp van automatische kentekenherkenning en een centrale database, is de overheid doorgeslagen, stelt Privacy First-voorzitter Filippini. "Het gaat om een principiële zaak. "Willen we een maatschappij waar je in vrijheid een eigen keuze kan maken, of wil je een maatschappij waar iedereen in principe verdacht is en permanent gevolgd en gecontroleerd wordt."

Volgens Filippini heeft het wel degelijk zin om een vuist te maken tegen "de controlewaanzin van de overheid". Veel besluiten zijn volgens hem namelijk overhaast genomen en onder druk van lobbyende bedrijven, aan wie de uitvoering vervolgens wordt uitbesteed."

Bron: http://webwereld.nl/beveiliging/79680-privacy-first-lokt-zaken-tegen-kentekenregistratie-uit.

Vandaag in de Telegraaf: 

"Voorzitter Bas Filippini van de Stichting Privacy First spant persoonlijk een rechtszaak aan tegen de gemeente Amsterdam in verband met het kentekenparkeren. Privacy First wil van de rechter weten of automobilisten die wel betalen maar niet hun kenteken op het bonnetje invullen, terecht bekeurd mogen worden.

Wij eisen dat de verplichte kentekenregistratie per direct wordt beëindigd en dat autobezitters zelf mogen bepalen of zij hun kenteken wel of niet invullen. Verder zijn wij voorstander van parkeervakregistratie, zodat je dus eigenlijk voor de plek betaalt. Op die manier kan er ook geen misbruik van privacygegevens van de burger worden gemaakt, aldus de stichting.

Eerder riep de stichting al op een bezwaarbrief naar de gemeente te sturen waarin wordt geprotesteerd tegen de invoering van de verplichte kentekenregistratie. Inmiddels hebben enkele tientallen Amsterdammers hieraan gehoor gegeven, maar kan de gemeente er nog geen reactie over geven. Wel heeft de gemeente opdracht gegeven om alle kentekengegevens uit de database te verwijderen.

Termijn

Wij hebben er geen probleem mee dat de kentekens van 'foutparkeerders' voor een periode van 13 weken worden opgeslagen. Dit in verband met de termijnen voor eventueel bezwaar en beroep, zegt Vincent Böhre van Privacy First.

Volgens de stichting zou de Belastingdienst gretig van de opgeslagen kentekens gebruik hebben gemaakt. Wij vinden dat een normale burger zich anoniem in de openbare ruimte moet kunnen bewegen zonder dat hij aan de hand van zijn kenteken kan worden opgespoord. Bovendien moet men parkeerkosten ook cash kunnen betalen, want het gaat tenslotte om een wettig betaalmiddel. De gemeente voert nu een beleid waarbij parkeerders continu onder de kentekenscan komen te liggen. Wij roepen zo veel mogelijk Amsterdammers op ons te steunen met de rechtszaak tegen de gemeente, aldus Vincent Böhre."

Bron: Telegraaf 15 oktober 2013, sectie Amsterdam, p. 9: Rechtszaak tegen kentekenparkeren; 'Uitspraak uitlokken over registratie en privacy'. Lees ook www.privacyfirst.nl/acties/bezwaarbrief-kentekenparkeren.html.

"Voorzitter Bas Filippini van de Stichting Privacy First spant persoonlijk een rechtszaak aan tegen de gemeente Amsterdam in verband met het kentekenparkeren. Privacy First wil van de rechter weten of automobilisten die wel betalen maar niet hun kenteken op het bonnetje invullen, terecht bekeurd mogen worden.

Wij eisen dat de verplichte kentekenregistratie per direct wordt beëindigd en dat autobezitters zelf mogen bepalen of zij hun kenteken wel of niet invullen. Verder zijn wij voorstander van parkeervakregistratie, zodat je dus eigenlijk voor de plek betaalt. Op die manier kan er ook geen misbruik van privacygegevens van de burger worden gemaakt, aldus de stichting.

Eerder riep de stichting al op een bezwaarbrief naar de gemeente te sturen waarin wordt geprotesteerd tegen de invoering van de verplichte kentekenregistratie. Inmiddels hebben enkele tientallen Amsterdammers hieraan gehoor gegeven, maar kan de gemeente er nog geen reactie over geven. Wel heeft de gemeente opdracht gegeven om alle kentekengegevens uit de database te verwijderen.

Termijn

Wij hebben er geen probleem mee dat de kentekens van 'foutparkeerders' voor een periode van 13 weken worden opgeslagen. Dit in verband met de termijnen voor eventueel bezwaar en beroep, zegt Vincent Böhre van Privacy First.

Volgens de stichting zou de Belastingdienst gretig van de opgeslagen kentekens gebruik hebben gemaakt. Wij vinden dat een normale burger zich anoniem in de openbare ruimte moet kunnen bewegen zonder dat hij aan de hand van zijn kenteken kan worden opgespoord. Bovendien moet men parkeerkosten ook cash kunnen betalen, want het gaat tenslotte om een wettig betaalmiddel. De gemeente voert nu een beleid waarbij parkeerders continu onder de kentekenscan komen te liggen. Wij roepen zo veel mogelijk Amsterdammers op ons te steunen met de rechtszaak tegen de gemeente, aldus Vincent Böhre."

Bron: Telegraaf 15 oktober 2013, sectie Amsterdam, p. 9. Lees ook www.privacyfirst.nl/acties/bezwaarbrief-kentekenparkeren.html.

"Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken moet een oplossing vinden voor mensen die weigeren hun vingerafdrukken op hun paspoort te laten opslaan. Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer stuurde Plasterk gisteren een brief waarin hij de minister oproept een tijdelijke voorziening te treffen voor mensen die hun biometrische gegevens niet willen afstaan bij aanvraag van een nieuw paspoort of identiteitskaart. ,,Deze groep 'ongedocumenteerden' kunnen vaak de meest simpele handelingen niet uitoefenen", schrijft de Ombudsman: ,,Het openen van een bankrekening, reizen, stemmen of postpakketjes ophalen." Volgens Vincent Böhre van Privacy First gaat het om enkele duizenden Nederlanders. Al jaren lopen er rechtszaken tussen burgers en Staat over de opslag van vingerafdrukken. De Ombudsman ,,acht het niet behoorlijk om deze principiële weigeraars in de kou te laten staan, in afwachting van een uitspraak van de rechter", schrijft Brenninkmeijer."

Bron: NRC Handelsblad, 5 september 2013.
Klik HIER voor de hele brief (pdf) van de nationale Ombudsman. Met dank aan Burgerrechtenvereniging Vrijbit.

"Ongemerkt wordt een auto tijdens een rit door Nederland veelvuldig gefotografeerd, gefilmd of geregistreerd. Vooral de Belastingdienst speelt een opvallende rol.

Wie alleen in de auto zit, voelt zich vaak zo onbespied dat hij of zij ongegeneerd in de neus durft te peuteren. Een onterecht gevoel van 'alleen zijn', zo blijkt. Want tijdens de rit word je als automobilist ongemerkt doorlopend in de gaten gehouden.

Hoe vaak wordt een auto geflitst, gefilmd of op een andere manier geregistreerd tijdens een rit van bijvoorbeeld Den Helder naar Maastricht? Een totaalbeeld van wie je in de gaten houdt is er niet, laat een woordvoerster van het College Bescherming Persoonsgegevens weten. Bij meldingen wordt per geval bekeken of de privacy in het geding is. Jurist Vincent Böhre van Privacy First durft ook niet te zeggen hoe vaak je tijdens de voorbeeldrit 'in beeld' komt. Een schatting heeft hij wel: "Ik denk tussen de honderd en de tweehonderd keer."

Trajectcontroles, 'gewone' flitspalen, camerawagens van de Belastingdienst en zogeheten ANPR-camera's (automatische kentekenherkenning) zijn allemaal door de overheid georganiseerd. Zo ook de camera die voor de Marechaussee bij grensovergangen 'scant' of er verdachte auto's voorbij razen. Kentekenherkenning is ingezet om automobilisten te weren uit rosse buurten. Bij wegwerkzaamheden zien hardrijders hun kenteken op een bord langs de weg oplichten met de mededeling: u rijdt te hard. Ook ondernemers kunnen er wat van.

Bij tankstations hangen camera's. Parkeergarages werken steeds vaker met kentekenherkenning. Op internet wemelt het van de bedrijven die kentekenregistratie aanbieden voor bijvoorbeeld de beveiliging van een bedrijf.
Vooral de trajectcontrole scant veel auto's. De camera's meten de gemiddelde snelheid van een auto. Wie te hard rijdt, gaat op de bon. Maar om dat te meten moet op het eerste meetpunt wel 'even' de kentekenplaat gescand worden. Böhre: "Ze zeggen dat die gegevens meteen weggegooid worden als er geen overtreding is. Maar niemand weet zeker of dat ook écht gebeurt."

Ook de gegevens van ANPR worden formeel binnen 24 uur vernietigd. De praktijk is echter weerbarstiger. Het systeem met camera's langs meerdere snelwegen is bedacht om gestolen of gezochte auto's snel te herkennen. Alleen bij een 'hit' worden gegevens doorgespeeld naar de politie. Alle andere informatie moet de prullenbak in. Althans, nu nog. Er ligt een wetsvoorstel om de regels te verruimen, zodat gegevens vier weken bewaard blijven.

Door ook de camera's van trajectcontroles te gebruiken als ANPR-camera, komt er nóg meer informatie binnen. Op die manier kan na een misdrijf, of als er bijvoorbeeld kinderen vermist zijn, gekeken worden of een verdachte auto langs de camera is gereden. De uitbreiding van de regels leidt tot verzet bij College Bescherming Persoonsgegevens en organisaties als Privacy First. "Het is een dilemma. We zijn voor veiligheid, maar wel met waarborgen voor de privacy", zegt Böhre.

Hoewel gegevens formeel vernietigd moeten worden, gebeurt dat vaak niet. De Belastingdienst speelt daarbij een opvallende rol. De dienst sloot een convenant met het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), dat alle gegevens één op één doorstuurt naar de Belastingdienst. Handig om te checken of een vrachtwagen wel een eurovignet heeft, en of de 'proefrit' met de speciale groene kentekenplaten van de dealer niet een gewoon bezoekje aan oma is.

Wie denkt dat dit kleinschalige controles zijn, heeft het mis. De Belastingdienst krijgt alleen al via het KLPD jaarlijks 44 miljoen gegevens binnen. Daarvan zijn er 15,5 miljoen 'fiscaal relevant', vertelt een woordvoerder van het ministerie van Financiën. Uiteindelijk blijven er 7 miljoen gegevens over die de Belastingdienst bewaart, omdat ze belangrijk zijn voor het toezicht. Welke gegevens dit zijn? Nou, bijvoorbeeld de kentekens van leasewagens die voorbij razen. Als de eigenaar heeft beloofd niet privé in de auto te rijden, worden gegevens tot vijf jaar bewaard om ze achteraf naast de boekhouding van de chauffeur te kunnen leggen. "Je ziet een glijdende schaal", stelt Böhre van Privacy First. "Gegevens worden nu toch opgeslagen bij de Belastingdienst. Je zult zien dat ze later ook door anderen worden gebruikt. De veiligheidsdienst, bijvoorbeeld. Want die heeft ook veel recht op inzage."
(...)
[Tevens] grijpt de Belastingdienst de kans om gegevens bij 'gewone' bedrijven op te eisen om belastingaangiftes van derden te controleren. Die gewone bedrijven hoeven zich vaak aan minder strenge privacyregels te houden dan overheden die kentekengegevens registreren. Iedere bedrijfscamera kan een bron zijn voor de Belastingdienst, erkent de woordvoerder van Financiën. De dienst moet dan wel nut en noodzaak aantonen. Daar is niet veel voor nodig, stelde hoogleraar Zwenne eerder al. Gevolg: big brother is overal. Met dank aan overheid én bedrijfsleven. Ongemerkt autorijden in Nederland is vrijwel onmogelijk. Dus hou die vinger maar uit de neus."

Bron: BN/DeStem, Eindhovens Dagblad, Twentsche Courant Tubantia, De Stentor, Zwolse Courant, Zutphens Dagblad, Sallands Dagblad, Nieuw Kamper Dagblad, Gelders Dagblad, De Gelderlander, Dagblad Flevoland, Deventer Dagblad, Brabants Dagblad, Provinciale Zeeuwse Courant, 29 augustus 2013. Tevens in verkorte vorm verschenen in Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad, IJmuider Courant, Haarlems Dagblad, Gooi- en Eemlander, Alphen.cc & Almere Vandaag, 31 augustus 2013.