Toon items op tag: Privacy

"Stichting Privacy First bereidt juridische stappen voor tegen het wetsvoorstel over het bewaren en vastleggen van kentekens door de politie.

"Als het voorstel van minister Opstelten van Veiligheid en Justitie om kentekens van alle auto's voor een periode van een maand te bewaren doorgaat, volgen er juridische stappen. Daarmee dreigt Stichting Privacy First. Onlangs liet Opstelten weten dat hij de bevoegdheid van politie wil uitbreiden om kentekens langer te bewaren. Dat zou mogelijk kunnen helpen bij de bestrijding van criminaliteit.

Volgens de huidige regels dienen deze gegevens binnen 24 uur te worden gewist. De vorige minister van Justitie (Hirsch Ballin) was in 2010 van plan om een vergelijkbaar voorstel in te dienen met een bewaartermijn van 10 dagen. Vervolgens verklaarde de Tweede Kamer dit onderwerp echter controversieel.

"Opstelten doet er met zijn huidige voorstel alsnog een paar scheppen bovenop", stelt Privacy First. De stichting beschouwt het wetsvoorstel van Opstelten als een bedreiging voor de maatschappij.

Verdacht
Iedere burger wordt door deze maatregel een potentiële verdachte. Je moet de overheid vertrouwen, maar die overheid wantrouwt zelf de burger," aldus Privacy First voorzitter Bas Filippini. "In een gezonde democratische rechtsstaat dient de overheid onschuldige burgers met rust te laten. Met dit wetsvoorstel overschrijdt de overheid die principiële grens."

Begin 2010 oordeelde het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) dat politiekorpsen zich niet aan de regels hielden door kentekens langer op te slaan dan wettelijk was toegestaan.

Volgens het CBP dienen alle kentekens die niet verdacht zijn (zogenaamde "no-hits") direct uit de databases te worden verwijderd. "Opstelten gaat hier nu dus lijnrecht tegenin door ook de kentekens van niet-verdachte burgers vier weken op te slaan", laat Privacy First weten.

Dagvaarding
Als het parlement het wetsvoorstel aanneemt zal Privacy First de Nederlandse Staat dagvaarden en de wet onverbindend laten verklaren omdat die in strijd met het recht op privacy is. Indien nodig zal de stichting doorprocederen tot aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg."

Bron: Security.nl, 14 februari 2013.

Justitie wil alle automobilisten gaan volgen. Stichting Privacy First bereidt juridische stappen voor.

In een verregaand wetsvoorstel wil minister van Veiligheid en Justitie Opstelten de kentekens van alle auto's door middel van cameratoezicht en Automatic Number Plate Recognition (nummerplaatherkenning, ANPR) vier weken gaan opslaan voor opsporing en vervolging. Volgens de huidige regels dienen deze gegevens binnen 24 uur te worden gewist. De vorige minister van Justitie (Hirsch Ballin) was in 2010 van plan om een vergelijkbaar voorstel in te dienen met een bewaartermijn van 10 dagen. Vervolgens verklaarde de Tweede Kamer dit onderwerp echter controversieel. Opstelten doet er met zijn huidige voorstel alsnog een paar scheppen bovenop. Begin 2010 oordeelde het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) dat politiekorpsen zich niet aan de regels hielden door kentekens langer op te slaan dan wettelijk was toegestaan. Volgens het CBP dienen alle kentekens die niet verdacht zijn (zogenaamde "no-hits") direct uit de databases te worden verwijderd. Opstelten gaat hier nu dus lijnrecht tegenin door ook de kentekens van niet-verdachte burgers vier weken op te slaan.

Stichting Privacy First beschouwt het wetsvoorstel van Opstelten als een bedreiging voor de maatschappij. "Iedere burger wordt door deze maatregel een potentiële verdachte. Je moet de overheid vertrouwen, maar die overheid wantrouwt zelf de burger," aldus Privacy First voorzitter Bas Filippini. In een gezonde democratische rechtsstaat dient de overheid onschuldige burgers met rust te laten. Met dit wetsvoorstel overschrijdt de overheid die principiële grens. Het collectief monitoren van alle automobilisten voor opsporing en vervolging is volstrekt disproportioneel en daarmee onrechtmatig.

Indien het parlement dit wetsvoorstel aanneemt zal Privacy First de Nederlandse Staat dagvaarden en de wet onverbindend laten verklaren wegens strijd met het recht op privacy. Indien nodig zullen Privacy First en individuele mede-eisers hiertoe doorprocederen tot aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Iedere burger die in deze rechtszaak wil participeren kan zich vanaf vandaag bij Privacy First aanmelden o.v.v. “ANPR Proces”.

"Alle vingerafdrukken en pasfoto's van alle vreemdelingen in Nederland moeten worden opgeslagen in een database, die het Openbaar Ministerie (OM) mag raadplegen als een strafrechtelijk onderzoek is vastgelopen. De Tweede Kamer stemde gisteren in met een verandering van de Vreemdelingenwet, waarmee de database wordt geïntroduceerd. Wel moet de Eerste Kamer nog akkoord gaan met de wijziging.

Het is de bedoeling dat het systeem tien vingerafdrukken en een pasfoto gaat bevatten van elke vreemdeling die in Nederland woont, en niet afkomstig is uit Europese landen. VVD, PvdA, CDA, PVV, 50Plus en de SGP stemden voor. Ook GroenLinks bracht per ongeluk een positieve stem uit, maar liet weten dit te zullen corrigeren naar een tegenstem. 'Met dit project maakt Nederland vreemdelingen collectief tot potentiële verdachten', reageert Vincent Böhre, jurist van de stichting Privacy First. Hij doelt daarmee op de mogelijkheid dat het OM - weliswaar met toestemming van de rechter-commissaris - de gegevens mag inzien als een onderzoek naar ernstige strafbare feiten is vastgelopen. 'Dit gaat niet alleen over asielzoekers, maar over alle vreemdelingen, dus ook studenten en medewerkers van bedrijven.' Volgens SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen is de nieuwe wet om die reden 'stigmatiserend en discriminerend'. (...) Bij Nederlanders hoef je niet aan te komen met: u heeft niets met deze strafzaak te maken, maar wij gaan toch uw gegevens even nakijken.'

fraude bestrijden

Volgens staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie is de database nodig om de 'identiteit van vreemdelingen betrouwbaar vast te stellen' en om fraude te bestrijden. Met de gegevens zou het niet meer mogelijk zijn dat vreemdelingen zich uitgeven voor een ander. Er zijn echter geen rapporten over hoe vaak deze fraude voorkomt, melden diverse organisaties, waaronder stichting Vluchtelingenwerk. Naar verluidt zou dit in minder dan tien gevallen per jaar voorkomen. 'Wij vinden de wet daarom discriminerend, en vragen ons af of deze maatregel nodig is', aldus een woordvoerder. Vincent Böhre: 'Het gaat om schandalig kleine aantallen. Je kunt deze wet daar niet op baseren.'

Kamer wees database met autochtonen eerder af

(...) Een woordvoerder van de [Nederlandse Orde van Advocaten] laat weten teleurgesteld te zijn. 'Nu is onduidelijk wie er toegang heeft tot het systeem. Bovendien hoeft de noodzaak van die toegang niet te worden aangetoond, enkel en alleen omdat het een vreemdeling betreft. Dit hadden we graag duidelijker gezien, mede omdat er enkele jaren geleden een database om deze vragen niet doorging.' Dat betrof een soortgelijke database met gegevens van alle Nederlanders. Die maakte deel uit van de nieuwe Paspoortwet, die in 2009 werd aangenomen. Enkele jaren later, in 2011, rezen er echter twijfels over de betrouwbaarheid van de techniek en de bescherming van de gegevens. Nadat een meerderheid van de Tweede Kamer het vertrouwen in de database verloor, besloot minister Donner (Binnenlandse Zaken) het project voorlopig te stoppen. De ontwikkeling van de database gaat pas verder als het Europese Hof van Justitie in Luxemburg zich heeft gebogen over de vraag of het verzamelen van deze gegevens is toegestaan. Dat kan nog enkele jaren duren. Volgens jurist Vincent Böhre speelden deze bezwaren nauwelijks een rol in het debat over de verzameling gegevens van vreemdelingen. 'Kennelijk telt het belang van privacy voor hen minder zwaar mee. Ik hoop dat de Eerste Kamer deze ontwikkeling blokkeert.' Maar ook al zou de database volledig veilig zijn, dan nog heeft Böhre er problemen mee. 'Het gaat ons om het principe dat je een hele bevolkingsgroep criminaliseert.' (...)"

Bron: Nederlands Dagblad 31 januari 2013, pp. 1 & 10. Lees HIER het hele artikel bij het Nederlands Dagblad online.

"De Tweede Kamer stemt vandaag in met centrale opslag van vingerafdrukken, van vreemdelingen. Eerder wees ze zo'n database voor Nederlanders af.

De bezwaren waren groot, eind 2010. De apparatuur om vingerafdrukken te herkennen maakte fouten. Er leefden twijfels over privacy. Onduidelijk was welk probleem de overheid eigenlijk met centrale opslag van vingerafdrukken van alle Nederlanders zou oplossen.

En dus kwam die centrale opslag, onderdeel van de Paspoortwet, er niet. De Kamerleden zagen te veel problemen. Ook VVD en PvdA, inmiddels coalitiegenoten, waren behoorlijk kritisch. De PvdA noemde centrale opslag ,,dood en begraven", de VVD zag ,,aanzienlijke risico's".

En toch stemt de Tweede Kamer vandaag  opnieuw in met een wetsvoorstel dat zo'n centrale opslag regelt. Dit keer niet voor Nederlanders, maar voor vreemdelingen. VVD en PvdA zijn voor, net als CDA en PVV.

Volgens staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie, VVD) is die database vooral nodig om identiteitsfraude te bestrijden. Opslag van vingerafdrukken van vreemdelingen moet een oplossing bieden voor fraude waarbij iemand zich voordoet als een persoon op wie hij of zij lijkt.

Hoe vaak dit soort lookalike-fraude precies voorkomt, is niet duidelijk, geeft Teeven toe. De Immigratie- en Naturalisatiedienst en de marechaussee registreren het aantal vervalste documenten, maar ,,het is niet altijd mogelijk om vast te stellen of sprake is van kwade opzet", zei Teeven vorige week.

Volgens de oppositie, SP en D66 onder andere, is het zonder die aantallen lastig vaststellen of de wet proportioneel is. En cijfers uit onderzoeken bevestigen hun twijfel.  Minder dan tien asielaanvragen worden jaarlijks afgewezen omdat een vreemdeling een paspoort bij zich heeft dat niet van hem is - dat is de lookalike-fraude die deze wet moet tegengaan.

In de wet over de opslag van vingerafdrukken voor vreemdelingen staat uitdrukkelijk dat die afdrukken gebruikt kunnen worden voor opsporing.  Bij de Paspoortwet was het risico dat politie en justitie die vingerafdrukken zouden kúnnen gebruiken, juist reden terughoudend te zijn.

,,Ongeoorloofd onderscheid", noemt SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen dit. ,,Het is discriminerend. Deze maatregel was ondenkbaar als het om Nederlanders zou gaan." Ze krijgt bijval van Vincent Böhre, van belangenorganisatie Privacy First. ,,Een hele bevolkingsgroep, in dit geval vreemdelingen, is hiermee bij voorbaat potentiële verdachte."

Waarom stemmen VVD en PvdA nu wel in met zo'n opslag voor vreemdelingen, terwijl zij het voor Nederlanders niet wilden? Volgens PvdA-Kamerlid Khadija Arib omdat nu ,,echt goed is gekeken of dit technisch kan".   Staatssecretaris Teeven zegt dat binnen de vreemdelingendiensten veel meer expertise bestaat over het gebruik van vingerafdrukken dan bij de gemeentebalies die de paspoorten verstrekken.

De kans dat deze opslag alsnog stuit op bezwaren, zoals bij de Paspoortwet gebeurde, is klein, schat Vincent Böhre. ,,Kennelijk heeft de politiek er minder moeite mee om de privacy van vreemdelingen te schenden."

Vreemdelingen kunnen ook nog eens minder tegen die Nederlandse staat beginnen. Als ze een visum willen, zullen ze hun vingerafdrukken wel moeten geven. Nederlanders daagden de overheid voor de rechter, vóór ze hun vingerafdrukken afgaven. Böhre: ,,Iemand die hier wil werken of studeren, kan hooguit achteraf eisen dat zijn afdrukken weer uit die database verdwijnen."

Regels gaan verder

Asielzoekers die in Nederland aankomen, moeten nu twee vingerafdrukken afgeven. Die gaan in een EU-database, ter controle of iemand ook in een andere lidstaat asiel heeft aangevraagd. Met de nieuwe wet gaat Nederland verder. Vingerafdrukken van asielzoekers, maar ook van 'gewone' migranten die hier langer dan drie maanden willen werken of studeren, gaan in een centrale opslag. Die krijgt zo data van veel meer mensen: in 2011 vroegen  er 58.950 een gewone verblijfsvergunning aan, tegenover 11.300 asielzoekers. Ze moeten straks afdrukken van alle vingers plus pasfoto afgeven."

Bron: NRC Handelsblad 29 januari 2013, p. 8. Tevens gepubliceerd in NRC Next 30 januari 2013, p. 8, onder de titel "Nederland slaat weer vingerafdrukken op, nu van vreemdelingen".

Deze week stemt de Tweede Kamer over een wetsvoorstel ter afname van 10 vingerafdrukken van alle vreemdelingen (immigranten) voor o.a. opsporing en vervolging. Dit wetsvoorstel dateert oorspronkelijk uit maart 2009, oftewel uit de periode dat de Nederlandse regering louter privacyschendende wetgeving wist te produceren. Stichting Privacy First acht het wetsvoorstel in strijd met het recht op privacy en het verbod van zelf-incriminatie. Hieronder treft u de email aan die Privacy First vanmiddag aan relevante Kamerleden verzond:

Geachte Kamerleden,

Aanstaande dinsdag stemt u over het wetsvoorstel ter uitbreiding van het gebruik van biometrische kenmerken (vingerafdrukken en gezichtsscans) in de vreemdelingenketen. Stichting Privacy First adviseert u hierbij om tégen dit wetsvoorstel te stemmen, met name gezien het disproportionele karakter ervan. Dit blijkt reeds uit het gebrek aan kwantificering van e.e.a. en de relatief lage fraudecijfers zoals die door voormalig minister Gerd Leers (CDA) in zijn nota bij het wetsvoorstel d.d. 13 juli 2012 zijn vermeld.[1] Zoals bij alle mensenrechten vereist ook een inbreuk op het recht op privacy (art. 8 EVRM) in dit verband een harde cijfermatige noodzaak i.p.v. vage vermoedens en wishful thinking. Des te zorgwekkender is het dan ook dat onder dit wetsvoorstel bij iedere vreemdeling maar liefst 10 vingerafdrukken zullen worden afgenomen ‘ter compensatie’ voor het feit dat de biometrische techniek ontoereikend is om met één of twee vingerafdrukken te kunnen volstaan. Of dienen deze 10 vingerafdrukken in werkelijkheid vooral het opsporingsbelang achter het wetsvoorstel...? Vergelijk in dit verband de volgende overwegingen van minister Korthals van Justitie (VVD) d.d. 10 december 2001:

“In antwoord op de vraag van het [CDA] ben ik niet bereid om van alle Nederlanders vingerafdrukken te nemen in het belang van de opsporing. Dit middel is buitenproportioneel gelet op bijvoorbeeld het aantal aangeboden sporenzaken op jaarbasis, in geheel Nederland ca. 10.000. Voorts is het praktisch onuitvoerbaar omdat alle tien de vingers en eventueel de handpalmen moeten worden afgenomen, wil het zinvol zijn voor de opsporing. Dat vergt een te groot beslag op de capaciteit van de politie. Dit nog afgezien van de administratieve verwerking en controle. In het kader van het nieuwe identiteitsbewijs wordt mogelijk een biometrisch kenmerk opgenomen zoals bijvoorbeeld een vingerafdruk. Daar gaat het er om te bepalen dat de bezitter van het identiteitsbewijs ook daadwerkelijk de persoon is die op dat bewijs staat vermeld. Daarvoor is wellicht één vingerafdruk voldoende, dat is echter volstrekt onvoldoende voor de opsporing.”[2]

Met andere woorden: onder het mom van fraudebestrijding wordt met dit wetsvoorstel een centraal opsporingsregister van vreemdelingen (immigranten) gecreëerd, precies zoals dat enkele jaren geleden ook dreigde te gebeuren met de vingerafdrukken van alle Nederlanders. De diverse redenen waarom dit laatste project halverwege 2011 op aandringen van uw Kamer (!) is teruggedraaid acht Privacy First bij u bekend en evenzeer van toepassing op onderhavig wetsvoorstel. Daarnaast heeft dit wetsvoorstel een stigmatiserende werking, aangezien een gehele bevolkingsgroep (in dit geval immigranten) hierdoor bij voorbaat als potentiële verdachte wordt beschouwd. Dit vormt een omkering van de onschuldpresumptie en is in strijd met het verbod van zelf-incriminatie. In die zin vormt dit wetsvoorstel een collectieve schending van zowel art. 6 (nemo tenetur) als art. 8 EVRM (privacy en lichamelijke integriteit). Bij de Paspoortwet leidt dit sinds 2009 tot een Nederlands en Europees sneeuwbaleffect aan rechtszaken. Privacy First hoopt dan ook dat uw Kamer het voortschrijdend inzicht heeft om een herhaling van deze geschiedenis te voorkomen.

Hoogachtend,

Stichting Privacy First 

[1] Zie Nota naar aanleiding van het verslag, Kamerstukken II, 2011-2012, 33192, nr. 6, pp. 2-3, 5-6, 23, 25-27.

In het kader van een openbare consultatie verzocht het ministerie van Binnenlandse Zaken Privacy First onlangs om een reactie op het huidige kabinetsvoorstel ter herziening van artikel 13 Grondwet (brief-, telefoon- en telegraafgeheim). Ons commentaar op het concept-wetsvoorstel treft u hieronder aan (klik HIER voor de versie in pdf):

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Plaatsvervangend Directeur Constitutionele Zaken en Wetgeving
Dhr. mr. W.J. Pedroli
Postbus 20011
2500 EA Den Haag

Amsterdam, 29 december 2012

Betreft: Commentaar Privacy First op concept-wetsvoorstel tot wijziging van artikel 13 Grondwet

Geachte heer Pedroli,

Op 16 oktober jl. verzocht u Stichting Privacy First om een reactie te geven op het concept-wetsvoorstel tot wijziging van artikel 13 Grondwet. Privacy First is u erkentelijk voor uw verzoek en voorziet u hierbij graag van kritisch commentaar. Daarbij zij allereerst opgemerkt dat Privacy First de wens van dit kabinet om het huidige, archaïsche artikel 13 Grondwet te moderniseren volledig onderschrijft. Privacy First betreurt het echter dat het kabinet niet de kans heeft gegrepen om ook andere ‘grondrechten in het digitale tijdperk’ te vernieuwen en te versterken.

Positieve aspecten
In de optiek van Privacy First vormen het eerste en derde lid van het huidige concept-wetsvoorstel ter herziening van artikel 13 Grondwet krachtige ankerpunten voor een toekomstbestendig recht op vertrouwelijke communicatie. Het eerste lid moderniseert terecht het oude brief-, telefoon- en telegraafgeheim tot een techniekonafhankelijk (of techniekneutraal) brief- en telecommunicatiegeheim. Het derde lid vormt een juiste waarborg voor de horizontale uitwerking hiervan. Privacy First onderschrijft bovendien de ruime interpretatie die in de concept-memorie van toelichting (MvT) aan diverse relevante begrippen gegeven wordt. Het tweede lid van het concept-wetsvoorstel bevat echter een systematische disbalans die onze maatschappij in minder democratische tijden uit het rechtsstatelijke lood zou kunnen doen slaan. Het is dan ook met name dit tweede lid waarop de kritiek van Privacy First zich richt. Andere punten van kritiek betreffen de notificatieplicht en verkeersgegevens alsmede het ontbreken van een rechtsvergelijkende paragraaf in de MvT.

Rechterlijke machtiging en nationale veiligheid
Terecht stelt de MvT dat “in het licht van artikel 13 (…) de bescherming van de burger tegen inbreuken van de overheid voorop [staat], met name in het licht van optreden van politie en inlichtingendiensten. (…) Het stellen van de eis van een rechterlijke machtiging in de Grondwet geeft een sterke en duidelijke rechtsstatelijke waarborg.”[1] Het is dan ook onbegrijpelijk dat in het tweede lid van het concept-wetsvoorstel het domein van de nationale veiligheid van rechterlijk toezicht wordt uitgezonderd. Daar waar de machtsconcentratie het hoogst is, dienen immers de juridische checks & balances het krachtigst te zijn om (toekomstig) machtsmisbruik te voorkomen. In het licht van de Europese geschiedenis is de uitzondering in lid 2 zelfs volstrekt onverantwoord: ook in onze contreien is een democratische rechtsstaat helaas geen statisch gegeven. Daarnaast geeft e.e.a. een gevaarlijk signaal aan het buitenland. De uitzondering in lid 2 acht Privacy First bovendien onverstandig met het oog op mogelijke technologische ontwikkelingen in de (verre) toekomst.[2] Hetzelfde geldt in verband met de (verdere) oprekking van het begrip “nationale veiligheid”. Ook in de toekomst dient de Nederlandse bevolking tegen willekeurige inbreuken op het communicatiegeheim beschermd te zijn; de huidige formulering van lid 2 biedt hiertoe geen enkele garantie.

Het toevoegen van een extra ‘rechterlijke laag’ zou het huidige stelsel van intern en extern toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (en daarmee de democratische rechtsstaat) versterken. Het systeem van rechterlijk toezicht in een land als Canada kan in dit opzicht een bron van inspiratie vormen. Een dergelijke rechterlijke check zou tevens in lijn zijn met de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens:

“The Court has indicated, when reviewing legislation governing secret surveillance in the light of Article 8 [ECHR], that in a field where abuse is potentially so easy in individual cases and could have such harmful consequences for democratic society as a whole, it is in principle desirable to entrust supervisory control to a judge.”[3]

In het licht hiervan is de huidige formulering van lid 2 niet opportuun. Privacy First adviseert dan ook om dit lid als volgt te herzien:

“Beperking van dit recht is mogelijk in de gevallen bij de wet bepaald met machtiging van de rechter of, in het belang van de nationale veiligheid, met machtiging van één of meer bij de wet aangewezen ministers.” [doorstreping Privacy First]

Als eventueel alternatief voor de invoering van rechterlijk toezicht in het veiligheidsdomein adviseert Privacy First om de bestaande Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) te upgraden tot een krachtiger onafhankelijk toezichtsorgaan à la het Belgische of Duitse model, met algehele, verplichte toetsing vooraf i.p.v. steekproefsgewijs toezicht achteraf.

Notificatieplicht
Een tweede punt van kritiek betreft het ontbreken van expliciete grondwettelijke vermelding van een notificatieplicht bij inbreuken op het brief- en telecommunicatiegeheim. Een notificatieplicht versterkt immers de rechtsbescherming voor burgers en draagt bij aan correcte naleving van de wet door de overheid, ook in het veiligheidsdomein. Evenals rechterlijke machtiging biedt dit de beste garanties tegen misbruik op korte én lange termijn.

Verkeersgegevens
In de optiek van Privacy First dienen ook verkeersgegevens onder de reikwijdte van artikel 13 Grondwet te vallen. Deze gegevens zien immers vaak mede op de inhoud van communicatie; dit blijkt zelfs met zoveel woorden uit de MvT zelf, waar terecht SMS en de onderwerp-regel van email als voorbeelden worden genoemd.[4] Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor zoekopdrachten in zoekmachines. Daarnaast kan uit verkeersgegevens in combinatie met andere (al dan niet real-time verzamelde) gegevens alsnog de inhoud van communicatie tussen individuen en/of bedrijven worden afgeleid. Een krachtig regime van artikel 13 Grondwet in combinatie met rechterlijk toezicht is dus ook hier geboden.

Rechtsvergelijking
Tenslotte mist Privacy First in de huidige MvT een rechtsvergelijkende paragraaf waarin het huidige artikel 13 Grondwet vergeleken wordt met grondwettelijke best practices uit landen met hetzij een civil law, hetzij een common law traditie. Met een nieuw artikel 13 Grondwet als internationale state-of-the-art zou Nederland zich bovendien positief kunnen onderscheiden en haar vroegere positie als mensenrechtelijk gidsland enigszins kunnen heroveren.

Privacy First hoopt u met dit advies van dienst te zijn. Desgevraagd zijn wij graag tot een nadere toelichting op bovenstaande punten bereid.

Hoogachtend,

Stichting Privacy First

Vincent Böhre
director of operations

"In de Security Tip van de Week geeft elke week een andere professional, expert, onderzoeker of lezer een security tip. Persoonlijke tips, variërend van het veilig configureren van Windows, een handige security tool of het juist instellen van een firewall, waarmee de tipgever zijn systeem, applicatie of netwerk veiliger maakt.
(...)
Deze week de tip van Vincent Böhre [Stichting Privacy First]:

Laat je paspoort voortaan thuis
De meeste mensen leven al jaren in de veronderstelling dat ze verplicht zijn een geldig paspoort of identiteitskaart (of rijbewijs) bij zich te dragen. Volgens de Wet op de uitgebreide identificatieplicht (januari 2005) hoef je echter alleen maar een geldig identiteitsbewijs te kunnen tonen. Van een officiële draagplicht is nooit sprake geweest. Dus de eerstvolgende keer dat oom agent naar je identiteitsbewijs vraagt, kun je zeggen: “Prima, meneer de agent, loopt u maar even met me mee naar huis en dan laat ik u mijn identiteitsbewijs zien. Drinken we ook meteen even een bakkie koffie.”
Nu zul je misschien denken: “Leuke tip, maar wat heeft dit met security te maken?” Heel veel, als je je realiseert dat er jaarlijks honderdduizenden paspoorten en ID-kaarten vermist raken. Die documenten kunnen vervolgens door anderen worden misbruikt. Dus kun je je paspoort of ID-kaart beter thuislaten. Da’s wel zo veilig!

Vermom je paspoort als boterham
Er is nog een tweede reden waarom ik mensen zou willen adviseren om hun paspoort of identiteitskaart voortaan thuis te laten: de op-afstand-uitleesbare RFID-chip in het document. Eind augustus 2006 is die chip in Nederland ingevoerd. Nut en noodzaak ervan zijn overigens nooit aangetoond. Ondanks hoge beveiligingsnormen is er geen enkele garantie dat de RFID-chip niet ongemerkt door onbevoegden kan worden uitgelezen, gekloond of misbruikt. Bijvoorbeeld terwijl je nietsvermoedend in de rij staat bij de bakker. Of in een drukke tram, of waar dan ook. Mocht je alsnog graag je paspoort of ID-kaart op zak willen hebben, zorg er dan voor dat de chip niet meer op afstand uitleesbaar is. Bijvoorbeeld door je identiteitsbewijs in huis-tuin-en-keuken aluminiumfolie te wikkelen (kooi van Faraday!), net als een boterham.

Word staatsburger van Sealand
En dan zijn er nog die vervelende vingerafdrukken. Volgens de “tentatieve planning” van het ministerie van Binnenlandse Zaken komen identiteitskaarten zonder vingerafdrukken pas per oktober 2013 op de markt. Tot die tijd zal de Nederlandse bevolking het dus nog even moeten uitzingen met een biometrisch foutenpercentage van 21-25%. Of tijdelijk een buitenlandse ID-kaart zonder vingerafdrukken aanvragen, bijvoorbeeld in Sealand (een microstaatje in de Noordzee). Er zijn ook andere, fysieke methoden om de afname van vingerafdrukken te omzeilen, maar die laat ik aan je eigen verbeelding over… en op eigen risico. ;)

Paspoortproces Privacy First
Op 18 december jl. daagde Privacy First de Nederlandse Staat voor het Hof Den Haag wegens schending van de privacy in de nieuwe Paspoortwet. In deze zaak zal ook het RFID-aspect van paspoorten en ID-kaarten aan de orde komen. Dit tenzij de Tweede Kamer voortijdig besluit dat de RFID-chip een vrijwillig karakter dient te krijgen. En dat Nederlandse paspoorten en ID-kaarten van metaalfolie in de hoes moeten worden voorzien (zoals in de Verenigde Staten al jaren gebruikelijk is). Een mooiere Kerst zal Privacy First zich volgend jaar niet kunnen wensen!"

Bron: Security.nl, 24 december 2012.

Vandaag dient het hoger beroep van Privacy First en 19 burgers tegen de Nederlandse Staat. Privacy First acht de nieuwe Paspoortwet in strijd met het recht op privacy. Ondanks kritiek van de Tweede Kamer besloot het kabinet onlangs om de controversiële wet door te zetten. De zaak van Privacy First richt zich vooral tegen de centrale opslag van vingerafdrukken. Deze civielrechtelijke procedure is uniek.

Toelichting
Op 2 februari 2011 werden Stichting Privacy First en 21 mede-eisers (burgers) door de rechtbank Den Haag niet-ontvankelijk verklaard in onze civiele rechtszaak tegen de Nederlandse Staat (Paspoortproces). Een voorstel van minister Spies (Binnenlandse Zaken) ter herziening van de Paspoortwet is op 17 oktober jl. bij de Tweede Kamer ingediend. In dit wetsvoorstel blijft de oorspronkelijke bepaling (art. 4b) inzake een centrale databank echter grotendeels intact. Onder deze bepaling zullen de biometrische gegevens van alle Nederlanders alsnog worden gebruikt voor opsporing en vervolging, inlichtingenwerk, terrorisme- en rampenbestrijding. Dit vormt een flagrante schending van (onder meer) Europese privacywetgeving. Pogingen van individuele burgers om dit langs bestuursrechtelijke weg aan te vechten zijn tot nu toe vruchteloos gebleken, aangezien de bestuursrechter de betreffende bepaling niet heeft willen toetsen. Wel heeft de Raad van State onlangs enkele prejudiciële vragen over de Europese Paspoortverordening gesteld aan het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. In afwachting van de beantwoording daarvan liggen alle bestuursrechtelijke procedures minstens anderhalf jaar stil en moeten bezwaarde burgers zichzelf zien te redden zonder geldig identiteitsdocument. Reden voor Privacy First om opnieuw in het algemeen belang de civielrechtelijke zeilen te hijsen en ons Paspoortproces in hoger beroep voort te zetten.

Wij hebben daartoe vandaag onze Memorie van Grieven ingediend bij het Hof Den Haag. In deze Memorie zetten Christiaan Alberdingk Thijm en Vita Zwaan (SOLV Advocaten. Update 1 augustus 2013: Bureau Brandeis) uiteen waarom Privacy First c.s. alsnog ontvankelijk dienen te worden verklaard. Vervolgens zal de Paspoortwet door de civiele rechter alsnog in volle omvang kunnen worden getoetst aan hoger recht, waaronder Europese privacywetgeving. Onze volledige Memorie van Grieven kunt u HIER downloaden. Het Hof Den Haag komt naar verwachting voor de zomer met een uitspraak.

Oproep
Privacy First doet hierbij een dringende oproep aan alle Nederlanders om een steentje aan de financiering van dit proces bij te dragen. Dit kan door een donatie op rekeningnummer 49.55.27.521 t.n.v. Stichting Privacy First te Amsterdam o.v.v. "donatie Paspoortproces". Dank voor uw steun!

Update 28 maart 2013: deze week diende de Staat zijn Memorie van Antwoordin bij het Hof Den Haag. Een uitspraak van het Hof over de ontvankelijkheid volgt hopelijk nog voor de zomer.

Update 19 april 2013: deze week zijn (eindelijk) de schriftelijke vragen van de Tweede Kamer d.d. 5 december 2012 bij het wetsvoorstel ter herziening van de Paspoortwet beantwoord; klik HIER. Op de vraag van de VVD-fractie "naar de stand van zaken met betrekking tot de eventuele invoering van een centrale reisdocumentenadministratie" antwoordt minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) op p. 12 als volgt: "Over de vraag of de [centrale] online raadpleegbare reisdocumentenadministratie (ORRA) daadwerkelijk zal worden gerealiseerd, en zo ja in welke vorm, moet nog [ambtelijke] besluitvorming plaatsvinden. Dit zal niet gebeuren zonder dat uw Kamer daarin gekend is." In lijn hiermee blijft de vraag van de PvdA-fractie "of [het hele artikel 4b] niet beter geschrapt kan worden" vooralsnog onbeantwoord (zie p. 15). Het belang van Privacy First c.s. bij het civiele Paspoortproces blijft daarmee onverminderd groot.

Update 26 mei 2013: de voorlopige datum van arrest (uitspraak) van het Hof Den Haag is dinsdag 29 oktober 2013.

Update 29 oktober 2013: het Hof Den Haag heeft vandaag de uitspraak uitgesteld tot dinsdag 7 januari 2014.

Update 7 januari 2014: het Hof Den Haag heeft de uitspraak vandaag opnieuw uitgesteld. Nieuwe datum: dinsdag 18 februari as.

"Meer dan 40 organisaties en experts uit binnen- en buitenland schrijven een open brief aan minister Opstelten waarin zij wijzen op de gevaren van het zogenaamde 'terughacken'. "Niet acceptabel."

Veertig internationale organisaties en individuen die zich inzetten voor de digitale burgerrechten doen een appel op minister Opstelten om af te zien van het plan om de politie het recht te geven terug te hacken bij cyberdreigingen en in de opsporing naar (cyber)criminelen. "Ondanks dat uw doel, het bestrijden van cybercrime, prijzenswaardig is, is de oplossing niet acceptabel", schrijven de ondertekenaars in een brief.

Zelfs als het alleen binnenlands wordt gebruikt beperkt het binnendringen van computers de privacy van de verdachte, maar daarnaast ook nog eens van alle niet-verdachten waarvan informatie op de bewuste computer staat, vinden de ondertekenaars. "U heeft niet aangetoond dat uw voorstel noodzakelijk en proportioneel is."

Risico's voor het wereldwijde internet

Aan de andere kant brengt het voorstel wel risico's met zich mee betreffende cybersecurity en "het wereldwijde internet", menen de experts. Volgens hen zou het voorstel overheden prikkelen de beveiliging van informatietechnologie zwak te houden door kwetsbaarheden niet meer te delen en die juist uit te buiten voor eigen doeleinden. "Dat brengt miljoenen onschuldige computergebruikers in gevaar."

Mocht het inbreken in andermans computers ook over de grens gebeuren, zullen de complicaties van het voorstel alleen nog maar toenemen. Het breekt de wet in een ander land en is dus illegaal, daarnaast schendt het de soevereiniteit van andere landen.

Andere landen volgen Nederland

"Het probleem wordt nog groter doordat andere landen waarschijnlijk het voorbeeld van Nederland gaan volgen en dat leidt tot een situatie waarin landen de eigen wetten gaan handhaven op buitenlandse computers, in plaats van te investeren in internationale samenwerking in handhaving."

Daarbij zal het uiteindelijk ook gaan om het najagen van politieke tegenstanders, journalisten en dissidenten, schrijven de mensenrechtenactivisten, waarbij aanvallen op computers worden gedaan vanwege blasfemie, haatzaaien, homoseksualiteit of inbreuken op het copyright. Daarbij wijzen de ondertekenaars op de gebruikers van het Tor-netwerk, "die zich kunnen uitspreken zonder vrees voor vervolging. Het zullen juist deze gebruikers zijn die doelwit worden zonder juridische bescherming van het land waar ze verblijven."

Bruce Schneier en Richard Stallman

De brief is onder meer ondertekend door Bruce Schneier en Richard Stallman, de Nederlandse organisaties Bits of Freedom, Vrijbit, Free Press Unlimited, Internet Protection Lab, Humanistisch Verbond, Privacy First, Ouders Online en Vrijschrift en onder meer de buitenlandse organisaties Chaos Computer Club (Duitsland) EDRi (Europa), EFF (VS), La Quadrature du Net (Frankrijk), Netzpolitik (Duitsland) en de Tor Project (VS)."

Bron: Webwereld, 4 december 2012.