Privacy First heeft met interesse het nieuwe regeerakkoord gelezen. Enerzijds is Privacy First verheugd om te kunnen constateren dat er aandacht is voor privacy en dat er privacybevorderende maatregelen worden getroffen. Anderzijds zijn er helaas ook veel maatregelen die de privacy beperken of de privacy raken. Wij hebben hiervan onderstaand overzicht gemaakt. Privacy First zal de verdere ontwikkelingen hieromtrent actief op de voet volgen en positief trachten te beïnvloeden.

1. Privacybevorderende maatregelen

Veiligheid

• Standaarden voor Internet-of-Things apparaten.

• Het stimuleren van bedrijven om veiliger software te maken via software-aansprakelijkheid.

• Voorlichtingscampagnes op het gebied van cyberhygiëne.

Berechting, straffen en maatregelen

• Inzet op het beschermen van privacy van burgers onderling (horizontale privacy).

  • Het verspreiden van wraakporno wordt als zelfstandig delict strafbaar gesteld.

Vernieuwing openbaar bestuur en ICT-dienstverlening

• Ter bevordering van de privacy wordt de eigen regie op persoonsgegevens vergroot. Gebruikers van overheidsdiensten krijgen de mogelijkheid zelf relevante instanties en organisaties aan te wijzen waaraan een beperkt aantal persoonsgegevens automatisch kan worden verstrekt.

  • Wie nu geregistreerd staat kan kiezen voor een opt-out.

  • Nieuwe inschrijvingen vallen onder de nieuwe regels.

Emancipatie en LHBTI

• Onnodige geslachtsregistratie wordt waar mogelijk beperkt.

 

2. Privacybeperkende maatregelen

Veiligheid

• Aankoop van hacksoftware door opsporingsdiensten.

• Repressieve maatregelen i.h.k.v. terrorismebestrijding.

• DNA-onderzoek bij verdenking van een terroristisch misdrijf.

Vernieuwing openbaar bestuur en ICT-dienstverlening

• De Basisregistratie Personen (BRP) wordt gemoderniseerd en zal de e-mailadressen van burgers bevatten.

  • Gegevens van burgers in basisadministraties en andere privacygevoelige informatie wordt altijd versleuteld opgeslagen.

  • DigiD wordt veiliger gemaakt.

Arbeid: Handhaving en internationale afspraken als randvoorwaarden voor een werkend stelsel.

• Misbruik van sociale voorzieningen ondermijnt het draagvlak voor solidariteit. Het kabinet vindt het van belang dat uitvoerders, waaronder gemeenten, effectief gebruik maken van de mogelijkheden tot het delen, koppelen en analyseren van data, uiteraard met inachtneming van de geldende wettelijke regels en waarborgen. Dit kan ook uitkeringsgerechtigden helpen om regels na te leven en fouten te voorkomen. 

Personenvervoer

• Bij ontwerp, aanleg en onderhoud van infrastructuur wordt rekening gehouden met zelfrijdende voertuigen en benodigde systemen in of langs de weg. Overheidsinformatie over verkeer wordt zoveel mogelijk via open data beschikbaar gesteld voor voertuigen, apps en reisplanners. Om ieders privacy te waarborgen worden er spelregels vastgelegd over de eigendom en het gebruik van reisdata.

 

3. Maatregelen die de privacy (kunnen) raken

Veiligheid

• ‘Belofte’ dat er i.h.k.v. de nieuwe Wiv geen sprake zal zijn van willekeurige en massale verzameling van gegevens van burgers. 

  • Strikt de hand houden aan extra waarborgen in de wet.

  • Evaluatie zal vervroegd worden uitgevoerd, na twee jaar van invoering.

  • Eventuele extra waarborgen in de wet opnemen en het toezicht versterken.

Berechting, straffen en maatregelen

• Wetsvoorstel Aanpassing bewaarplicht telecommunicatiegegevens wordt heroverwogen.

  • Kabinet verkent in hoeverre het Europees recht ruimte biedt voor een afgewogen bewaarplicht voor bepaalde telecommunicatiegegevens, in het bijzonder voor gegevens die strekken tot identificatie van de gebruiker van een communicatiedienst.

  • Aandacht naar waarborgen voor de persoonlijke levenssfeer van burgers, beperkte toegang, aangescherpt toezicht, noodzakelijkheid van bewaartermijnen, adequate bescherming en beveiliging van gegevens en een rapportage- en evaluatieplicht.

  • Alle nieuwe wetgeving waarin gegevensbewaring wordt geregeld ten behoeve van de opsporing van ernstige strafbare feiten zal worden voorzien van passende waarborgen.

  • Evaluatie na vijf jaar -> effectiviteit en impact van de wetgeving.

Een sterke docent

• Het lerarenregister.

Goede zorg voor ouderen

• Om de schaarse capaciteit aan zorgpersoneel optimaal te benutten voor zorg en aandacht voor cliënten en patiënten, is het wenselijk digitaal ondersteunde zorg gericht in te zetten en de verspreiding van innovatieve werkwijzen (e-health) te bevorderen, zowel thuis als in het verpleeghuis. Deze kabinetsperiode is hiervoor 40 miljoen euro beschikbaar, daarna 5 miljoen per jaar. 

Ruimte voor ondernemers

• De mogelijkheden voor regionale en sectorale proefprojecten, wettelijke experimenteerruimte, testlocaties (bijvoorbeeld voor drones) en regelvrije zones worden vergroot. Daarbij gelden minimumvereisten en passend toezicht. 

Kredieten en bankensector

• Financiële technologische innovaties (Fintech) dragen bij aan innovatie en concurrentie in de financiële sector. De toetreding van deze innovatieve bedrijven wordt vereenvoudigd door invoering van een bank- en overige vergunning in lichtere vorm, met inachtneming van voldoende bescherming van de klanten. 

Luchtvaart

• De groei van het aantal passagiers op Schiphol vraagt om een efficiënter proces van grenscontroles. Er wordt daarom geïnvesteerd in de capaciteit van de Koninklijke Marechaussee en verdere digitalisering van paspoortcontroles. 

"Verschillende Nederlandse organisaties hebben een open brief gestuurd naar premier Mark Rutte. Ze vragen de 'aftapwet' pas na het referendum in te voeren.

De open brief (pdf) komt van organisaties zoals Bits of Freedom, Privacy First, de Nederlandse Vereniging van Journalisten en Waag Society. Ze vragen om de inwerkingtreding van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv) uit te stellen tot na het referendum.

Volgens de brief geeft het behalen van de drempel voor een referendum "een belangrijk signaal". De organisaties schrijven dat het uitroepen van een raadgevend referendum normaal gesproken een opschortende werking heeft voor de wet waarover zal worden gestemd.

"Voor de geloofwaardigheid van ons democratische bestel is het van groot belang dat de wet waarover het referendum gaat, niet in werking treedt voordat de stem van de burger tijdens het referendum wordt meegenomen bij de besluitvorming", aldus de organisaties.

Referendum

Deze week werd bekend dat ruim 400.000 mensen de petitie tegen de 'Sleepwet', zoals de initiatiefnemers de Wiv noemen, hebben getekend. Voor een referendum zijn minimaal 300.000 geldige handtekeningen nodig. Het referendum vindt waarschijnlijk plaats tijdens de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018. De wet zou mogelijk al op 1 januari 2018 in werking treden, een deel ervan is al ingevoerd.

Met een raadgevend referendum kan de Nederlandse bevolking zich voor of tegen de nieuwe Wiv uitspreken. Het kabinet bepaalt vervolgens alsnog zelf wat er met de wet gebeurt. (...)"

Bron: https://www.nu.nl/tech/4969829/nederlandse-organisaties-vragen-uitstel-aftapwet.html, 18 oktober 2017.

Lees HIER de volledige brief (pdf).

Zie tevens https://www.computable.nl/artikel/nieuws/overheid/6228203/250449/11-organisaties-vragen-om-uitstel-aftapwet.html
https://www.netkwesties.nl/1080/nee-kamp-vraagt-om-uitstel-wiv.htm
https://executive-people.nl/586409/organisaties-vragen-invoering-sleepwet-uit-te-stellen-tot-na-referendum.html
http://numrush.nl/2017/10/19/organisaties-aftapwet-uitstellen-referendum/
https://www.villamedia.nl/artikel/oproep-aan-rutte-stel-invoering-wiv-uit-tot-na-het-referendum

Het zal u ongetwijfeld niet ontgaan zijn: onlangs keurde de Eerste Kamer de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten goed. Door deze wet wordt massa-surveillance in Nederland binnenkort een feit. Dit vormt een historische breuk met het verleden. Enkele van de meest totalitaire bevoegdheden uit de nieuwe wet op een rij:

• De geheime diensten (AIVD en MIVD) zullen het internet massaal mogen aftappen. Terecht wordt deze nieuwe bevoegdheid daarom een digitaal sleepnet genoemd.

• De data die middels deze bevoegdheid worden verzameld zullen jarenlang worden opgeslagen en bovendien massaal en ongeëvalueerd worden uitgewisseld met buitenlandse geheime diensten.

• Alles wat in verbinding staat met het internet zal door de geheime diensten kunnen worden gehackt, zelfs als het apparatuur van onschuldige burgers betreft.

• Bedrijven en personen kunnen verplicht worden om encrypted data te ontsleutelen, op straffe van hechtenis.

• Op verzoek zal iedere databank bij de overheid en het bedrijfsleven opengesteld kunnen worden voor rechtstreekse, volledige toegang door de geheime diensten.

• Bij dit alles zal onafhankelijk en effectief (rechterlijk) toezicht ontbreken.

De afgelopen jaren was dit voor Privacy First (en talloze andere organisaties) reden om stelselmatig kritisch aan de bel te trekken bij de Tweede en Eerste Kamer. Alle kritiek bleek daar echter aan dovemansoren gericht: zelfs nadat Privacy First c.s. een concept-dagvaarding tegen de wet bij de Eerste Kamer hadden ingediend, was van kritisch parlementair debat nauwelijks sprake. Dus bereidt Privacy First sindsdien samen met diverse andere organisaties een mega-rechtszaak tegen deze ‘Sleepwet’ voor, om alle totalitaire onderdelen van deze wet voor eens en altijd buiten werking te laten stellen.

Op initiatief van een vijftal Amsterdamse studenten is er echter nog een kortere weg denkbaar om de wet te laten aanpassen: een referendum! Daarmee kan de Nederlandse bevolking zich uitspreken tégen deze wet, en daarmee vóór een vrije samenleving zónder massa-surveillance. Privacy First steunt het initiatief voor dit referendum natuurlijk (al vanaf dag 1) van harte. Om het referendum daadwerkelijk te laten plaatsvinden, zijn vóór 16 oktober as. in totaal echter 300.000 handtekeningen nodig. Steunt u dit referendum? Onderteken dan via https://sleepwet.nl en vraag anderen om hetzelfde te doen! Meehelpen kan ook, alle hulp is hard nodig. Ga naar https://sleepwet.nl/help.html en draag zelf uw steentje bij!

Privacy First dankt u bij voorbaat voor uw steun. Samen kunnen we Nederland een vrij én veilig land laten blijven!
 

Update 15 oktober 2017: het initiatief voor het referendum over de Sleepwet heeft meer dan 400.000 handtekeningen opgehaald! Zie bijvoorbeeld de berichtgeving bij NOS en NRC. Op 1 november as. maakt de Kiesraad bekend of het benodigde aantal ondertekeningen inderdaad gehaald is en het referendum dus daadwerkelijk zal plaatsvinden.

"De omgang met privacygevoelige kentekenfoto's door de Belastingdienst was de afgelopen jaren technisch en organisatorisch niet op orde. Voor de fiscus niet-relevante gegevens over miljoenen kentekens werden jarenlang niet verwijderd.

Dat blijkt uit documenten die op verzoek van het ANP zijn vrijgegeven.

In interne memo's (pdf) staat dat "geen schoning" plaatsvond van de jaarlijks 1 miljoen kentekenfoto's die de fiscus zelf verzamelde met camera-auto's met automatische kentekenherkenning (ANPR). "De fotogegevens en metadata zijn vanaf 2010 nog beschikbaar".

Volgens de Wet bescherming persoonsgegevens mogen dit soort data niet langer worden bewaard dan noodzakelijk. Pas eind vorig jaar schoonde de fiscus eenmalig deze bestanden op. De Belastingdienst erkent dat het bewaren onterecht was.

Vernietigd

Inmiddels is het inwinnen en gebruik van de kentekenfoto's gestopt en zijn de gegevens vernietigd. Dat gebeurde nadat de Hoge Raad begin dit jaar had bepaald dat er geen wettelijke basis was om de kentekenfoto's te gebruiken voor het aantonen van privégebruik van auto's van de zaak.

Volgens de rechters was sprake van systematisch verzamelen van gegevens over de bewegingen van voertuigen.

In een reactie laat de Belastingdienst weten dat er "ten tijde van de uitspraak van de Hoge Raad een gestructureerd proces voor het systematisch vernietigen van de niet-relevante ANPR-gegevens in voorbereiding was". Ook zegt de dienst dat de opgeslagen gegevens wel "steeds volgens de geldende richtlijnen zijn beveiligd".

Beheer

Privacy First is kritisch en spreekt van een "opeenstapeling van onrechtmatigheden". Behalve het ontbreken van een wettelijke basis en het opslaan van niet-relevante gegevens, was volgens Vincent Böhre van de privacyorganisatie ook de "organisatorische puinhoop" onrechtmatig.

Ambtenaren concludeerden de afgelopen jaren dat het beheer "niet juist was belegd en ingeregeld". Er was sprake van ICT-problemen en provisorische systemen. Het beheer was niet ondergebracht bij de juiste afdelingen. Veel werk moest bovendien handmatig worden gedaan en het ontbrak aan deskundigheid en vaste werkwijzen. Het beheer van bewaartermijnen werd daardoor niet structureel, maar alleen ad hoc gedaan.

Dat was ook het geval bij de vele miljoenen foto's die de fiscus verkreeg uit ANPR-camera's van de politie. Niet-relevante gegevens werden hier wel binnen twee weken gewist, maar mogelijk bruikbare kentekenfoto's (52 miljoen van de 130 miljoen per jaar) bleven enkele jaren bewaard."

Bron: http://www.nu.nl/binnenland/4904951/belastingdienst-had-beheer-kentekenfotos-jarenlang-niet-orde.html , 2 september 2017.

Zie ook https://www.rtlnieuws.nl/geld-en-werk/onzorgvuldige-belastingdienst-bewaarde-kentekenfotos-veel-te-lang
http://www.telegraaf.nl/dft/29111797/__Kentekenfoto_s_onterecht_bewaard__.html
https://www.ad.nl/binnenland/kentekenfoto-s-door-belastingdienst-onterecht-bewaard~a45895b5/
https://nos.nl/artikel/2190991-belastingdienst-bewaarde-onterecht-kentekenfoto-s.html
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/09/02/kentekenfotos-onterecht-door-belastingdienst-bewaard-a1572036
https://www.volkskrant.nl/politiek/belastingdienst-bewaarde-ten-onrechte-miljoenen-kentekenfoto-s~a4514668/
https://fd.nl/economie-politiek/1216719/fiscus-verzuimde-gegevens-kentekens-te-verwijderen
https://www.security.nl/posting/529607/Fiscus+bewaarde+niet-relevante+data+over+miljoenen+kentekens

NS laat reiziger extra betalen voor privacy. Autoriteit Persoonsgegevens weigert te handhaven. Raad van State gaat zaak beoordelen.

Op maandag 4 september as. zal de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State zich buigen over twee rechtsvragen: mag de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) weigeren om te handhaven wanneer treinreizigers met een voordeelurenabonnement door NS worden gedwongen om extra te betalen als zij hun privacy willen behouden? Of mag de AP misschien zelfs weigeren om de zaak überhaupt te onderzoeken, ondanks haar toezichthoudende taak?

Drie jaar geleden schafte NS de papieren treinkaartjes af en verplichtte alle reizigers voortaan een OV-chipkaart te gebruiken. Het bleek dat reizigers die omwille van hun privacy voor een anonieme OV-chipkaart kozen, van NS geen voordeelurenkorting krijgen – ook niet als zij al vele jaren in het bezit zijn van een voordeelurenabonnement. Arnhemmer Michiel Jonker vroeg de AP om handhavend op te treden, wat de AP weigerde. Op 16 augustus 2016 gaf de Rechtbank Gelderland Jonker deels gelijk en gelaste dat de AP de zaak alsnog serieus moest onderzoeken, maar verplichtte de AP nog niet om handhavend op te treden. De AP en Jonker gingen beiden in hoger beroep bij de Raad van State.

Met ingang van 9 juli 2014 heeft NS Reizigers BV het voor abonnementhouders onmogelijk gemaakt om een papieren kaartje te kopen dat in de trein samen met hun abonnementskaart wordt gecontroleerd. Wie in de voordeeluren met korting wil reizen, mag dat van NS alleen als hij in- en uitcheckt met een persoonsgebonden OV-chipkaart waarop ook zijn identiteit staat vermeld. Het gevolg hiervan is dat reizigers alleen nog voordeelurenkorting krijgen als zij al hun individuele reisbewegingen via de persoonsgebonden OV-chipkaart door NS laten registreren. Als zij hun privacy wensen te behouden, verliezen zij hun voordeelurenkorting.

Jonker ervaart het feit dat een reiziger met privacy in de voordeeluren meer moet betalen dan een reiziger zonder privacy, als een vorm van discriminatie. “Ik wil net als vroeger het openbaar vervoer kunnen gebruiken zonder dat een bedrijf of de overheid precies kan bijhouden waar ik op welk moment geweest ben. Daarvoor is de anonieme OV-chipkaart ook bedoeld. Maar die wordt op deze manier ontmoedigd. Er wordt een ongerechtvaardigd onderscheid gemaakt tussen mensen met privacy en mensen zonder privacy. Mensen die hun privacy willen houden, moeten meer betalen. Dat is discriminatie. NS probeert me er zo toe te dwingen mijn privé-reisgegevens voor commerciële doelen ter beschikking te stellen. Nederlandse wetten en Europese verdragen verbieden dat.”

Ook heeft Jonker bezwaar tegen de wijze waarop NS zijn persoonsgegevens heeft overgedragen aan Trans Link Systems (TLS). “NS zegt dat ik een contract met TLS heb, maar dat is onzin. Ik heb nooit zo’n contract afgesloten, en dat heeft geen enkele treinreiziger. NS heeft zijn algemene voorwaarden veranderd. Maar NS kan niet rechtmatig in zijn algemene voorwaarden opnemen dat ik opeens een contract over mijn persoonsgegevens afgesloten zou hebben met een derde. Je ziet hier hoe de zogenaamde privatisering van een publieke voorziening, het OV, leidt tot onrechtmatige praktijken.”

-- De AP is in hoger beroep gegaan tegen de opdracht van de rechtbank om de zaak nu serieus te gaan onderzoeken.

-- Jonker is in hoger beroep gegaan tegen het ontbreken van een opdracht aan de AP om, na al die jaren van gedogen, zelfs maar een voornemen kenbaar te maken om te gaan handhaven.

-- Ook NS zal in de rechtszaal deelnemen aan het geding.

Jonker wordt in deze zaak gesteund door Stichting Privacy First en Maatschappij voor Beter OV. De rechtszitting is openbaar: iedereen is welkom om de zitting bij te wonen.

Zaakinformatie: M. Jonker vs. Autoriteit Persoonsgegevens, zaaknr. 201607123/1/A3.
Tijdstip: maandag 4 september 2017, 10.30u.
Locatie: Raad van State, Kneuterdijk 22, Den Haag. Klik HIER voor een routebeschrijving.

Update 4 september 2017: de rechtszitting vandaag verliep relatief voorspoedig, de rechters zaten goed in de materie. Klik HIER voor de pleitnota van de heer Jonker (pdf). Over 6 weken (of later) doet de Raad van State uitspraak.

Media:
https://www.computable.nl/artikel/nieuws/security/6191053/250449/conflict-ap-en-privacy-first-om-ov-chipkaart-ns.html
https://www.ad.nl/economie/privacy-wordt-geschonden-door-ov-chipkaart-met-abonnement~a4405fa0/
http://www.gelderlander.nl/economie/privacy-wordt-geschonden-door-ov-chipkaart-met-abonnement~a4405fa0/
http://www.hartvannederland.nl/nieuws/2017/ns-beperkt-korting-onterecht-tot-abonnees/
https://www.bnr.nl/nieuws/mobiliteit/10328758/dalurenkorting-ns-discriminatie-of-niet
http://www.treinreiziger.nl/reiziger-eist-anoniem-reizen-ook-abonnement/
http://www.dvhn.nl/binnenland/NS-beperkt-korting-onterecht-tot-abonnees-22465090.html
https://www.security.nl/posting/529824/Raad+van+State+onderzoekt+of+AP+moet+optreden+tegen+NS

Update 22 september 2017: de Raad van State heeft op 20 september jl. uitspraak gedaan in de zaak, zie ECLI:NL:RVS:2017:2555. In een eerste reactie zegt Jonker: “Een uitspraak twee weken na de zitting is opvallend snel, ook gezien de termijn van zes weken of langer die de Raad van State ter zitting had aangekondigd. Mogelijk heeft de Raad van State snel uitspraak gedaan om nog niets te hoeven zeggen over de uitkomst van het onderzoek dat de AP afgelopen jaar in opdracht van de rechtbank heeft gedaan, en waarover de AP binnenkort een besluit neemt. Of misschien wil de Raad de AP gelegenheid geven om zo’n nieuw besluit af te stemmen op de uitspraak.”

Samenvatting op hoofdpunten van de uitspraak:

(1) De Raad van State stelt, net als de rechtbank, Jonker inhoudelijk in het gelijk: de AP had Jonkers handhavingsverzoek niet mogen afwijzen zonder in deze specifieke zaak voldoende onderzoek te doen.

(2) Uit de eerdere onderzoeken waarnaar de AP had verwezen, blijkt volgens de Raad van State niet “of de verwerking van persoonsgegevens door middel van een persoonlijke OV-chipkaart noodzakelijk is voor het sluiten en de uitvoering van de overeenkomst betreffende het voordeelurenabonnement”, en ook niet “of als gevolg van het verplicht stellen van de persoonlijke OV-chipkaart voor een abonnement die verwerking van persoonsgegevens toereikend, ter zake dienend en niet bovenmatig is.”

(3) Voorts constateert de Raad van State dat “de omstandigheid dat de OV-chipkaart in haar algemeenheid voldoet aan de Wbp, niet betekent dat de omstandigheid dat het onmogelijk is een persoonlijk product te combineren met een anonieme kaart ook voldoet aan de Wbp.”

(4) Verder is de Raad het met de rechtbank eens dat de AP uit de door NS zelf opgestelde algemene voorwaarden en de voorwaarden van het voordeelurenabonnement niet het bestaan van een noodzaak voor het verwerken van persoonsgegevens mocht afleiden.

(5) De Raad is het anderzijds niet met Jonker eens dat de AP op basis van de reeds bekende feiten al had moeten concluderen dat er aanleiding was voor een voornemen tot handhaving. Volgens de Raad hoeft de AP daarover pas een standpunt in te nemen na een meer uitgebreid onderzoek.

(6) Procedureel is de Raad het met de AP eens dat de rechtbank de AP geen opdracht had mogen geven tot het doen van een meer uitgebreid onderzoek op grond van artikel 60 Wbp. Volgens de Raad had de rechtbank alleen het afwijzingsbesluit van de AP moeten vernietigen, zonder opdracht te geven tot zo’n onderzoek, omdat de rechtbank zich daarmee “de beleidsruimte van de AP toeëigende”. De AP heeft in haar beleid een “fasering” van onderzoek opgenomen, waarbij het door de rechtbank opgedragen onderzoek pas in fase III valt.

Jonker: “Ik ben blij dat de Raad van State me, net als de rechtbank, inhoudelijk in het gelijk heeft gesteld dat mijn handhavingsverzoek door de AP niet zo makkelijk had mogen worden afgewezen. De Raad heeft een aantal drogredeneringen doorgeprikt die de AP naar voren had gebracht.”

Toch is Jonker niet helemaal tevreden: “De uitspraak van de Raad van State leidt er ook toe dat de AP nu in een nieuwe ronde de gelegenheid krijgt om weer nieuwe argumenten te verzinnen om mijn handhavingsverzoek toch nog te gaan afwijzen. Het voelt een beetje als een knockout-toernooi met twee deelnemers en een half dozijn rondes, waarbij het thuisteam, de AP dus, meteen al verzekerd is van een finaleplaats, terwijl de andere partij, ik dus, in al die rondes de wedstrijd moet winnen om zelfs maar in de finale te komen. En als ik ook maar één echte fout maak, lig ik eruit. Dat is eigenlijk het tegenovergestelde van effectieve rechtsbescherming. Wat me ook opvalt is dat de Raad van State het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) met geen woord heeft genoemd, terwijl het EVRM een meer fundamentele bescherming biedt dan de door de Raad wel genoemde Europese Privacyrichtlijn. Ik heb steeds naar het EVRM verwezen.”

Gevraagd wat eventuele nieuwe argumenten van de AP dan zouden kunnen zijn, antwoordt Jonker: “Net vorige week heb ik een zogeheten bevindingenrapport van de AP ontvangen over het onderzoek dat de AP in opdracht van de rechtbank moest doen. Maar omdat de AP mij verzocht heeft daar vertrouwelijk mee om te gaan totdat de AP een nieuw besluit heeft genomen over mijn handhavingsverzoek, wil ik daar op dit moment verder niks over zeggen. De AP had dat rapport natuurlijk aan mij moeten toesturen ruim voorafgaand aan de rechtszitting van de Raad van State, maar koos er helaas voor om daarmee te wachten tot na de rechtszitting – terwijl NS in essentie wel op de hoogte was. Dat draagt niet bij aan een eerlijk proces. Volgende week houdt de AP een hoorzitting. En daarna duurt het waarschijnlijk nog een aantal weken voordat de AP een nieuw besluit neemt. Tegen dat besluit kan ik dan eventueel weer in beroep en hoger beroep gaan. Het houdt me wel van de straat...”

Wordt dus vervolgd.

Media:
http://www.omroepgelderland.nl/nieuws/2143524/Treinreiziger-uit-Arnhem-krijgt-weer-gelijk-meer-onderzoek-naar-privacy-discriminatie-ov-chipkaart
https://www.security.nl/posting/532206/Autoriteit+Persoonsgegevens+hoeft+NS+niet+uitgebreid+te+onderzoeken (met commentaar van Michiel Jonker onder artikel).
https://www.ovmagazine.nl/2017/09/opnieuw-onderzocht-tegen-privacydiscriminatie-ov-chipkaart-1527/ 

Update 7 mei 2018: op 8 september 2017 (enkele dagen na de rechtszitting van de Raad van State) heeft de AP aan de heer Jonker een bevindingenrapport toegestuurd over de uitkomsten van het uitgebreide onderzoek waarvoor de Rechtbank Gelderland op 16 augustus 2016 opdracht had gegeven. Op 25 september en 28 november 2017 heeft Jonker naar de AP een reactie gestuurd op het bevindingenrapport, waarin hij ernstige kritiek uitte op de bevindingen. Het rapport leek zijns inziens vooral te dienen als instrument om de zaak toe te dekken, en niet als weergave van een onpartijdig uitgevoerd onderzoek door een onafhankelijke toezichthouder.

Ondanks Jonkers kritiek besloot de AP op 22 december 2017 dat het uitgevoerde onderzoek geen reden opleverde om Jonkers oorspronkelijke bezwaar alsnog gegrond te verklaren. De AP vond nog steeds dat er niks aan de hand was. Tegen dit tweede besluit op bezwaar ging Jonker op 29 januari 2018 in beroep bij de Rechtbank Gelderland (tweede beroepsprocedure in de zaak, zaaknummer 18/546). Omdat de AP inmiddels onderzoek heeft gedaan, gaat deze tweede beroepsprocedure niet meer over de vraag of de AP onderzoek moet doen, maar over de inhoudelijke uitkomst van dat onderzoek.

Ondertussen loopt er in dezelfde zaak nog een tweede juridisch spoor. Op 24 november 2016 had Jonker de AP verzocht om in het door de rechtbank opgedragen, uitgebreide onderzoek ook het feit te betrekken dat op elke zogenaamd “anonieme” OV-chipkaart van NS twee unieke pasnummers worden aangebracht, waardoor die kaarten in feite niet anoniem meer zijn. De unieke pasnummers moeten worden beschouwd als persoonsgegevens.

De AP weigerde om dit feit in haar uitgebreide onderzoek te betrekken, en besloot in plaats daarvan om het op te vatten als een nieuw, separaat handhavingsverzoek, waarbij de AP, net als de eerste keer, probeerde om niet meer te doen dan een “verkennend” oftewel “globaal bureau-onderzoek”. Na dit “globale” onderzoek concludeerde de AP op 28 september 2017 dat er niks aan de hand was. Jonker diende daar op 16 oktober en 28 november 2017 bezwaar tegen in, waarbij Jonker ook aangaf het niet eens te zijn met de afsplitsing van dit aspect in een zogenaamd apart handhavingsverzoek dat volgens de AP niet uitgebreid onderzocht hoefde te worden.

Op 26 februari 2018 wees de AP ook dit bezwaar van Jonker af, waarna Jonker op 19 maart 2018 ook tegen dit besluit op bezwaar in beroep ging bij de Rechtbank Gelderland (derde beroepsprocedure in de zaak, zaaknummer 18/1487).

Jonker: “Ik hoop dat de rechtbank de twee procedures samen gaat voegen, omdat de inhoud grotendeels overlapt. En ik hoop dat de rechtbank tot de conclusie komt dat de AP inderdaad ten onrechte geweigerd heeft de unieke pasnummers te betrekken bij het eerder door de rechtbank opgedragen onderzoek. Bizar vind ik het dat de AP de eerdere uitspraak van de rechtbank op een belangrijk punt negeert. De rechtbank had duidelijk aangegeven dat NS de verantwoordelijke is voor de gegevensverwerking met de OV-chipkaart, omdat ik als klant transacties verricht met NS, terwijl TLS alleen een opdrachtnemer van NS is, die voor NS een taak uitvoert. Nu probeert de AP toch weer te doen alsof TLS de primaire verantwoordelijke zou zijn. Het is duidelijk dat in deze casus de AP er alles aan doet om zijn toezichthoudende en handhavende taak NIET naar behoren uit te voeren. Ik zie de rechtszaak of –zaken met vertrouwen tegemoet.”

"De eerste horde is genomen: het initiatief voor een referendum over de aftapwet heeft 10.000 handtekeningen opgehaald. Om tot een referendum te komen, moeten er 300.000 handtekeningen worden verzameld.

Het referendum is een initiatief van een groep bezorgde studenten uit Amsterdam, zoals ze zich op de website noemen. Op Twitter maakt het initiatief bekend dat er inmiddels 10.000 handtekeningen zijn opgehaald.

Het initiatief vindt dat de geheime diensten AIVD en MIVD met de nieuwe wet te veel bevoegdheden krijgen. Zo mogen de diensten bijvoorbeeld het internet op grote schaal aftappen. Bij dit proces worden ook gegevens van onschuldige burgers opgeslagen.

Digitale handtekeningen

De handtekeningen worden, net als bij het Oekraïene-referendum, opgehaald via een website. Deze digitale handtekeningen moeten worden uitgeprint en op papier worden ingeleverd bij de Kiesraad. Als de eerste 10.000 handtekeningen worden goedgekeurd, dan hebben de studenten zes weken de tijd om 300.000 handtekeningen te verzamelen.

Als het totaal van 300.000 wordt gehaald, dan zal er een raadgevend referendum worden georganiseerd waarin de burgers voor of tegen de aftapwet kunnen stemmen. Als de opkomst ten minste 30 procent van het aantal kiesgerechtigden is, wordt de uitkomst aan de minister-president voorgelegd.

Kritiek

​De Eerste Kamer stemde 11 juli in met de vernieuwde Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). Door deze wet krijgen de geheime diensten onder andere de mogelijkheid om de internetkabel ongericht af te tappen. De gegevens die worden verzameld mogen drie jaar worden bewaard, ook als ze niet relevant voor het onderzoek zijn.

De wet is flink bekritiseerd door onder andere de Nederlandse privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens en regeringsadviseur Raad van State. Twaalf organisaties, waaronder burgerrechtenorganisatie Privacy First en de Nederlandse Vereniging van Journalisten, zijn van plan om naar de rechter te stappen om de aftapwet tegen te houden."

Bron: https://www.rtlnieuws.nl/nederland/politiek/referendum-tegen-aftapwet-haalt-10000-handtekeningen-op, 16 augustus 2017.

Privacy First steunt deze actie van harte en roept iedereen op om dit referendum te steunen. Ondertekenen kan HIER!

Update 1 september 2017: vandaag heeft de Kiesraad bekendgemaakt dat de eerste horde (10.000 handtekeningen voor het inleidend verzoek) ruim gehaald is: de Kiesraad heeft 17.162 handtekeningen als geldig aangemerkt. Als in de volgende fase, die loopt van maandag 4 september tot en met maandag 16 oktober 2017, 300.000 geldige handtekeningen zijn ontvangen, dan wordt een raadgevend referendum over de Wiv gehouden. Klik HIER om te ondertekenen!

Autoriteit Persoonsgegevens legt dwangsom op aan gemeente Arnhem vanwege privacyschending met adresgebonden afvalpassen 

Vandaag heeft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) bekendgemaakt dat zij aan de gemeente Arnhem een last onder dwangsom oplegt waarin de gemeente gelast wordt de verwerking van persoonsgegevens met adresgebonden afvalpassen binnen een maand te beëindigen. Reeds verzamelde gegevens dienen binnen twee maanden te worden verwijderd.

Drie jaar geleden voerde de gemeente Arnhem een systeem in waarmee persoonsgegevens worden verwerkt van alle Arnhemse huishoudens die restafval in ondergrondse afvalcontainers deponeren, door middel van adresgebonden afvalpassen. Op deze manier wordt geregistreerd WAAR (in welke container), WANNEER, HOEVEEL (aantal vuilniszakken) en door WIE (welk huishouden) er restafval wordt gedeponeerd.

Arnhemmer Michiel Jonker maakte bezwaar tegen deze onnodige registratie en voerde daartoe verschillende juridische procedures tegen zowel de gemeente Arnhem als de AP. Hoewel de AP in april 2017 als toezichthouder erkende dat er sprake is van een overtreding, besloot zij de overtreding te gedogen. Nadat de rechter Jonker op 13 juli 2017 opnieuw in het gelijk had gesteld, treft de AP nu alsnog een handhavingsmaatregel.

De handhavingsmaatregel van de AP moet vooral gezien worden als normstellend. Het bedrag van de dwangsom (€10.000 per twee weken als de overtreding niet wordt beëindigd, oplopend tot maximaal €50.000) is slechts een fractie van de kosten die de gemeente Arnhem de afgelopen drie jaar heeft gemaakt voor het illegale systeem, en in die zin nauwelijks afschrikwekkend.

De zaak van de heer Jonker wordt gesteund door Privacy First en vormt een belangrijk precedent. In haar motivering van het handhavingsbesluit benadrukt de AP dat er (in objectieve zin) ook sprake is van persoonsgegevens als de identiteit van een persoon indirect herleidbaar is, via middelen die kunnen worden ingezet door de verantwoordelijke (in dit geval de gemeente) of door enige andere organisatie of persoon.

Jonker: "Dat is een terecht standpunt dat de AP nu inneemt, in navolging van Europees privacyrecht. Privacy First zegt dat ook steeds. In de huidige tijd van Big Data en profilering met statistische methodes, kunnen allerlei gegevens gebruikt worden om iemand te identificeren. Daar moet je rekening mee houden bij het ontwerp van elk systeem." Jonker is ook blij dat de AP nu expliciet aangeeft dat de privacyschending veel mensen raakt. "Het gaat om ruim 150.000 Arnhemmers." Het besluit van de AP is bovendien van groot belang voor alle andere Nederlandse gemeenten met vergelijkbare afvalpassen en andere vormen van afvalregistratie.

Toch is Jonker niet tevreden met het besluit als geheel. "Blijkens haar besluit op mijn bezwaar, dat ik vandaag ook ontving, vindt de AP nog steeds dat er na invoering van Diftar (gedifferentieerde tarieven bij afvalinzameling) alsnog een noodzaak zou zijn voor verwerking van persoonsgegevens. Ik heb onderbouwd waarom dat ook na invoering van Diftar niet nodig is. Maar doordat de AP nu wèl handhaaft in de periode voorafgaand aan Diftar, is het de vraag of het voor mij op dit moment mogelijk is om van de rechter een oordeel te krijgen over de eventuele consequenties van Diftar voor de privacy van burgers. Het gaat dan om de juridische vraag van ‘procesbelang’. De gemeente wil nog steeds bij de invoering van Diftar persoonsgegevens gaan verzamelen, het gemeentelijke ‘gluren bij de burgers’ wordt vooralsnog alleen tijdelijk onderbroken, omdat de gemeente en de AP er nu even niet onderuit kunnen. Het ziet er dus helaas naar uit dat dit een kwestie is van: wordt vervolgd."

Privacy First zal u graag van het vervolg op de hoogte houden.

De tekst van het gehele handhavingsbesluit van de AP staat HIER (pdf, 13 pp).

Media:
https://www.security.nl/posting/526408/AP+legt+Arnhem+last+onder+dwangsom+op+voor+gebruik+afvalpas
http://www.gelderlander.nl/arnhem-e-o/arnhem-riskeert-boete-voor-afvalpas~a0a3f8f6/
http://www.arnhem-direct.nl/berichten/autoriteit-persoonsgegens-dreigt-met-50-000-euro-boete/
https://www.rtlz.nl/algemeen/binnenland/gemeente-arnhem-op-vingers-getikt-om-volgen-bewoners-met-afvalpas.
https://radar.avrotros.nl/nieuws/detail/arnhem-moet-stoppen-met-afvalpas-vanwege-privacy-inwoners/
https://tweakers.net/nieuws/127903/autoriteit-persoonsgegevens-dwingt-arnhem-blijvend-te-stoppen-met-afvalpas.html
http://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/nieuws/afvalpas-landelijk-onder-de-loep-na-uitspraak.9568678.lynkx
http://www.vngnieuws.nl/nieuws/redactie/afvalpas-alsnog-dwangsom-voor-arnhem.

Update 4 augustus 2017: gisteren heeft de heer Jonker bij de rechtbank Gelderland beroep ingesteld tegen (onder meer) het standpunt van de AP dat invoering van Diftar de verwerking van persoonsgegevens alsnog zou rechtvaardigen. Daarbij heeft Jonker benadrukt dat hij, met het oog op de vereisten van art. 8 EVRM (recht op privacy) en de rechtszekerheid, er procesbelang bij heeft dat hij in rechte kan opkomen tegen de afwijzing van dit onderdeel (inzake Diftar) van zijn handhavingsverzoek door de AP. Privacy First steunt Jonker bij deze nieuwe zaak.

De Arnhemse afvalzaak leidt inmiddels tot nationale onrust onder gemeenten en binnen de afvalbranche, getuige bijvoorbeeld dit bericht bij branche-organisatie NVRD. De inschatting van Privacy First is dat talloze Nederlandse gemeenten (evenals Arnhem) al jaren gebruik maken van privacyschendende afvalpassen en andere vormen van afvalregistratie (waaronder persoonsgebonden chips in containers). De AP weigert vooralsnog echter om tot actief onderzoek en handhaving bij andere gemeenten over te gaan, getuige bijvoorbeeld dit actuele bericht bij Binnenlands Bestuur. De AP acht het nu aan gemeenten om zelf orde op zaken te stellen en een privacyvriendelijk afvalbeleid in te voeren. Privacy First herhaalt hierbij haar eerdere standpunt: Nederlandse gemeenten dienen hun burgers een privacyvriendelijk alternatief voor een persoonsgebonden afvalpas te bieden, bijvoorbeeld in de vorm van een anonieme afvalpas zonder extra kosten. Desgewenst is Privacy First graag bereid om gemeenten daarbij te adviseren.

Update 8 februari 2018: Naar aanleiding van het beroep dat de heer Jonker op 3 augustus 2017 heeft ingediend, buigt de Rechtbank Gelderland zich vandaag over de vraag of de AP haar handhavingsmaatregel mag beperken tot alleen de situatie dat Diftar nog niet is ingevoerd. Jonker vindt dat de AP ook na invoering van Diftar moet handhaven, conform zijn handhavingsverzoek, op grond van het feit dat ook de invoering van Diftar geen noodzaak creëert voor enige verwerking van persoonsgegevens.

In de eerste zitting van deze nieuwe ronde buigt de rechtbank zich nog niet over de inhoud, maar alleen over de vraag of Jonker “procesbelang” heeft – zie Jonkers pleitnota (pdf). Op 26 januari 2018 heeft de AP aan de rechtbank laten weten dat zij een verzoek van de gemeente Arnhem om de handhavingsmaatregel nu al op te heffen, op 22 december 2017 heeft afgewezen. Maar de grond waarop de AP het verzoek van de gemeente afwees (artikel 5:34 Awb), vervalt in augustus 2018. De redenen waarom de gemeente zo snel om opheffing vroeg, heeft de AP nog niet aan Jonker willen vertellen. Mogelijk vraagt de rechtbank ernaar. Jonker spreekt van “helaas noodzakelijke juridische schermutselingen om te voorkomen dat de AP haar handhavingsplicht alsnog kan omzeilen”.

Update 13 juni 2018: het nieuwe college van B&W van de gemeente Arnhem ziet voorlopig af van de invoering van Diftar, en daarmee ook van de invoering van een afvalpas. Dat blijkt uit berichtgeving in De Gelderlander van 6 juni 2018. De verantwoordelijke wethouder noemt de privacy-problematiek niet, maar uit een ambtelijke voortgangsrapportage aan de gemeenteraad op 1 mei 2018 valt op te maken dat de juridische acties van Jonker m.b.t. privacy wel degelijk een rol spelen in de afweging die het college van B&W maakt. De Arnhemse gemeenteraad zal naar verwachting binnenkort een besluit nemen.

Update 20 maart 2019: op 14 maart 2019 heeft de AP de opgelegde last onder dwangsom weer opgeheven en daarmee de weg vrijgemaakt voor de gemeente Arnhem om toch weer persoonsgegevens te gaan verwerken bij de afvalinzameling. Op 18 maart 2019 heeft de heer Jonker daartegen bij de AP een bezwaarschrift ingediend.

Jonker: “De gemeente wil opnieuw zonder noodzaak persoonsgegevens gaan verwerken bij de afvalinzameling, maar die gegevens korter gaan bewaren dan vorige keer. Dat noemt de gemeente dan “een nieuwe omstandigheid”. De AP gaat daar braaf in mee en negeert daarbij de argumenten in mijn zienswijze van december 2018. Er is geen goede reden om de opgelegde handhavingsmaatregel in te trekken. Die was opgelegd voor onbepaalde tijd, zoals de rechtbank begin 2018 ook heeft aangegeven. Er is nog steeds geen wettelijke grondslag, want deze verwerking van persoonsgegevens is niet nodig voor de wettelijke taakvervulling van de gemeente, namelijk afvalinzameling op het gemeentelijke grondgebied. Maar kennelijk wil de AP bepaalde extra wensen van de gemeente inwilligen, ondanks het feit dat de gemeente geen duidelijkheid geeft wat deze keer nu weer het doel van de gegevensverwerking zou zijn. Gaat het om de bestrijding van vermeend, maar niet aangetoond “afvaltoerisme”? Of over een nieuw, maar nog niet uitgewerkt plan om Diftar (gedifferentieerde afvalheffing) te gaan invoeren? Het is niet duidelijk. Kennelijk wil de AP maar één ding: koste wat kost de wens van de gemeente faciliteren, in plaats van de wet te handhaven.”

Gevraagd naar zijn verwachting over de verdere gang van zaken, zegt Jonker: “Het belang van de zaak is ook gelegen in het precedent dat dit schept voor de toekomst. Op dit moment kan ik alleen bezwaar maken tegen de intrekking van de handhavingsmaatregel. Maar als de gemeente de privacy opnieuw daadwerkelijk gaat aantasten, door de afvalcontainers af te sluiten zodat ze alleen nog open kunnen met adresgebonden afvalpassen, dan zal ik daar opnieuw tegen opkomen. Bijvoorbeeld door bij de AP dan opnieuw een handhavingsverzoek in te dienen. Dan begint het hele circus weer van voren af aan. Dat zou opnieuw een verspilling van belastinggeld zijn. Daarom hoop ik dat de AP naar aanleiding van mijn bezwaarschrift alsnog tot inkeer zal komen. De AP moet gaan begrijpen dat wanneer zij zich niet opstelt als een toezichthouder/handhaver, maar als een handlanger van organisaties die zonder noodzaak persoonsgegevens willen verwerken, dat dan de geloofwaardigheid van de nieuwe privacy-regelgeving (AVG) in een mum van tijd verloren gaat.”

Update 6 augustus 2019: de gemeente Arnhem is in mei 2019 daadwerkelijk begonnen met het stapsgewijs opnieuw afsluiten van de afvalcontainers voor restafval. De gemeente wil ook de afvalcontainers voor plastic, metaal en drankverpakkingen gaan afsluiten, op dezelfde manier. In oktober wil de gemeente alle afvalcontainers hebben afgesloten. Op 16 juli 2019 heeft de AP Jonkers bezwaarschrift tegen de opheffing van de handhavingsmaatregel afgewezen. Op 5 augustus is Jonker daartegen in beroep gegaan bij de rechtbank, en heeft in connectie met dat beroep tevens een verzoek om voorlopige voorziening ingediend.

Jonker: "De gemeente recidiveert. Er is nu in essentie weer sprake van dezelfde situatie als ten tijde van de rechterlijke uitspraak in juli 2017. De gemeente heeft, zonder dat er een noodzaak is aangetoond, de afvalcontainers afgesloten zodat ze alleen nog toegankelijk zijn voor gebruikers van een adresgebonden afvalpas waarmee persoonsgegevens worden verwerkt. Alleen worden die nu korter bewaard. Het enige echte verschil is dat de AP destijds weigerde om te beginnen met handhaving, terwijl de AP nu willens en wetens een bestaande handhavingsmaatregel heeft opgeheven om de weg vrij te maken voor een hervatting van de overtreding. En dat terwijl sinds mei 2018 de AVG geldt, die gericht is op steviger handhaving. De AP doet dus het omgekeerde van wat de AVG beoogt. Dat is nog iets erger dan de weigering in 2017. In mijn verzoek aan de voorzieningenrechter heb ik de uitspraak van de voorzieningenrechter in 2017 geciteerd en verzocht om een schorsing van het opheffingsbesluit, net zoals de rechter in 2017 het weigeringsbesluit schorste. We gaan zien of de rechter de logica van mijn verzoek onderschrijft."

Media:
Security.nl, 7 augustus 2019: Arnhemmer weer naar rechter wegens gemeentelijke afvalpas
Omroep Gelderland, 7 augustus 2019: Arnhem blijft 'Big Brother spelen' met afval van inwoners
Omroep Gelderland, 8 augustus 2019: Deze Arnhemmer doet werkelijk alles voor zijn privacy
Tweakers, 8 augustus 2019: Arnhemmer stapt opnieuw naar de rechter wegens privacyschendende afvalpas
Radio-interview Omroep Gelderland, 8 augustus 2019:

Interview in NRC Handelsblad & NRC Next, 13 augustus 2019: ‘Iemand moet af en toe een grens trekken om de burger te beschermen’

Update 19 augustus 2019: het verzoek van de heer Jonker om een voorlopige voorziening inzake de Arnhemse afvalpas zal worden behandeld op donderdag 29 augustus om 10:00u in Arnhem, Paleis van Justitie, Walburgstraat 2-4. Zaaknummer: ARN 19/4217.

Media:
Telegraaf, 27 augustus 2019: Arnhemse minima kunnen verdienen aan afval
Omroep Gelderland, 29 augustus 2019: Arnhemse privacystrijder weer naar de rechter, nu om afvalpas
RTL-Z, 29 augustus 2019: Opnieuw een rechtszaak over de afvalpasjes van de gemeente Arnhem
Gelderlander, 29 augustus 2019: Afvalsoap is nog niet voorbij: ‘Arnhem heeft dit probleem zelf gecreëerd’

Update 7 september 2019: op 5 september jl. heeft de Rechtbank Gelderland uitspraak gedaan over zowel het verzoek om voorlopige voorziening als het daarmee verbonden beroep (de bodemprocedure). Het verzoek en het ingediende beroep werden beide ongegrond verklaard. De inbreuk op de privacy mag van de rechtbank worden voortgezet, zonder dat de AP hoeft te handhaven. De rechtbank vindt dat de gemeente vanuit haar "taak van algemeen belang" persoonsgegevens weliswaar niet dagenlang mag bewaren, maar wel eventjes. Het risico dat die gegevens dan, onmerkbaar voor degene die zijn vuilnis wegbrengt, door middel van softwarematig ingrijpen toch ergens anders geregistreerd worden, vindt de rechtbank niet relevant, omdat de rechtbank wil uitgaan van hoe het op papier zou moeten gaan. Het alternatief van een anonieme afvalpas vindt de rechtbank niet geschikt, omdat daarmee niet alle controledoelen die de gemeente zichzelf recentelijk heeft gesteld, kunnen worden verwezenlijkt.

Jonker: "De rechtbank neemt, net als eerder de AP, kritiekloos het idee van de gemeente over dat de gemeente, omdat zij zelf een systeem met adresgebonden afvalpassen heeft opgezet, daardoor genoodzaakt is om die passen ook adresgebonden te maken, om te kunnen controleren of elke adresgebonden afvalpas nog wel geldig is. Dat is een cirkelredenering, maar dat kan de rechtbank kennelijk niet schelen. De rechtbank meent, net als de gemeente, dat op deze manier voorkomen kan worden dat bedrijven hun afval in de containers deponeren. Maar als de adresgebonden passen direct na het openen van de containers weer geanonimiseerd worden, zoals de gemeente beweert, kunnen Arnhemse bedrijven natuurlijk met gemak even een pas van een bewoner lenen. Hieruit blijkt wel dat de gemeente binnenkort gaat zeggen dat de adresgegevens alsnog geregistreerd moeten gaan worden. Maar de rechtbank, de AP en de gemeente doen nu gezamenlijk alsof dat "niet aan de orde is". We zien hier dat drie overheidsinstanties gezamenlijk de wet en de logica buiten spel zetten. En dat is maar één voorbeeld van argumenten die ik heb aangevoerd, maar die door de rechtbank volkomen worden genegeerd. Dat past niet in een rechtsstaat."

Gevraagd of de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) dit toestaat, zegt Jonker: "De AVG kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Ik heb steeds betoogd dat de AVG moet worden geïnterpreteerd in overeenstemming met het doel van artikel 8 van het EVRM, en in overeenstemming met het Europeesrechtelijke vereiste van een hoog beschermingsniveau voor privacy. De rechtbank denkt daar kennelijk anders over. Op deze manier functioneert de AVG als een vergiet met tweehonderd gaatjes. Elke organisatie die persoonsgegevens wil verwerken, plukt ergens een algemene doelstelling vandaan, bijvoorbeeld een taak van algemeen belang, zoals 'afvalinzameling', of een niet nader gespecificeerd, mooi doel zoals 'veiligheid' of 'fraudepreventie'. En dan kan iedere organisatie een eigen invulling geven aan de manier waarop dat wordt nagestreefd, die dan met verwijzing naar dat vage doel wordt gerechtvaardigd. Dit is een vrijbrief voor bijna totale willekeur bij het verwerken van persoonsgegevens. De AVG wordt op deze manier gereduceerd tot een wassen neus."

Jonker heeft besloten in hoger beroep te gaan, maar geeft ook aan dat hij twijfelt aan de zinvolheid ervan. "Als de rechterlijke macht de redelijkheid achter zich laat en alleen nog maar redeneert vanuit gevestigde belangen van collega-overheden, dan is het de vraag of een verdere juridische dialoog over deze zaak nog zinvol is. We zien nu al dat sinds het recente sluiten van de containers het illegaal dumpen van afval weer toeneemt. Als de rechtsstaat in feite niet adequaat functioneert, is burgerlijke ongehoorzaamheid misschien effectiever. Dat hebben andere Arnhemmers misschien wat eerder in de gaten gehad dan ik. Het lijkt me minder zinvol om als idealistische Gekke Henkie te gaan soebatten bij rechterlijke instanties die mijn argumenten toch niet serieus nemen. Misschien moet de wal het schip maar keren. Ik ben daar nog niet over uit en ga er nog wat over nadenken. Ik houd me aanbevolen voor advies van deskundigen."

De uitspraak van de rechtbank is gepubliceerd op rechtspraak.nl. Jonker heeft vandaag in een eigen, nader persbericht (pdf) aangekondigd in hoger beroep te zullen gaan bij de Raad van State. Tevens heeft hij besloten om enkele processtukken te publiceren, namelijk zijn eerdere beroepschrift (pdf) en zijn daaropvolgende repliek (pdf) op de verweren van de gemeente en AP.

Media:
ANP, 6 september 2019: Arnhemse container mag open met afvalpas (tevens gepubliceerd bij diverse dagbladen en andere media)
Gelderlander, 6 september 2019: Arnhemse privacyvoorvechter verliest rechtszaken: aan OV-chipkaart wordt niet getornd
Omroep Gelderland, 6 september 2019: Arnhemse privacystrijder verliest twee rechtszaken
Tweakers, 6 september 2019: Rechter: AP hoeft niet op te treden tegen NS en Arnhemse afvalpas
NRC.nl, 6 september 2019: Adresgebonden afvalpas Arnhem niet in strijd met privacywet
Security.nl, 7 september 2019: Privacy-activist verliest zaken over afvalpas en OV-chipkaart
Binnenlands Bestuur, 7 september 2019: Rechter staat adresgebonden afvalpas Arnhem toe
Gelderlander, 7 september 2019: Privacy-activist in beroep tegen uitspraak over Arnhemse afvalpas

Update 10 september 2019: vandaag heeft Jonker hoger beroep ingesteld bij de Raad van State. Klik HIER voor de openbare versie van zijn hoger beroepschrift (pdf).

Update 31 juli 2020: de gemeente Arnhem heeft per 1 juli 2020 bij de afvalinzameling een Diftar-systeem met adresgebonden afvalpassen ingevoerd, terwijl de gemeente eerder beweerde dat Diftar "geen rol speelde" bij haar verzoek aan de AP om de opgelegde handhavingsmaatregel op te heffen. Destijds (in 2018) zou het alleen om "preventie van afvaltoerisme" gaan. Naar aanleiding van deze nieuwe omstandigheid heeft Jonker de motivering van zijn hoger beroep op 25 juli jl. aangevuld. Klik HIER voor de openbare versie van deze aanvulling (pdf).

Jonker: "Met deze vorm van een Diftar-systeem worden volgens de privacy-verklaring van de gemeente maar liefst negentien soorten gegevens over burgers verzameld. Dit is een voorbeeld van diverse vormen van 'function creep', waarbij een organisatie een systeem dat (zogenaamd) voor het ene doel is opgezet, vervolgens ook voor een ander doel gaat gebruiken, en voor een grotere groep betrokkenen. Ook dit keer heeft de gemeente niet gevraagd om instemming van de betrokken burgers (de data-subjecten) met de betreffende verwerking van persoonsgegevens. Bovendien is er nog sprake van 'function creep by design'. Pas in de beroepsprocedure, in een tekst vlak voor de rechtszitting, gaf de gemeente terloops aan dat Diftar eigenlijk toch wel een rol had gespeeld. Eerder had zij dus niet de waarheid gesproken. Het doel was van het begin af aan wel degelijk ook de invoering van Diftar geweest. De rechtbank zweeg daarover in zijn uitspraak - wel zo makkelijk voor de gemeente. Hopelijk zal de Raad van State een serieuze en integere omgang van de verwerkingsverantwoordelijke met het wettelijke vereiste van doelbinding wel van belang achten."

Het is nog niet bekend wanneer het hoger beroep ter zitting zal worden behandeld.

Update 17 november 2020: de gemeenteraad van Arnhem heeft definitief besloten een raadgevend referendum te houden over een raadsvoorstel om de afvalcontainers weer open te stellen, hetgeen dus ook betekent dat er bij het deponeren van afval geen adresgebonden afvalpas meer nodig zou zijn. Het referendum zal tegelijk met de verkiezingen voor de Tweede Kamer worden gehouden, in maart 2021. Naar aanleiding van deze beslissing heeft dhr. Jonker zijn hoger beroep opnieuw aangevuld.

Jonker: "Door te besluiten om over het afsluiten van de afvalcontainers een referendum te houden, heeft de gemeenteraad als hoogste orgaan van de gemeente Arnhem duidelijk aangegeven dat er bij het afsluiten van die containers, en dus bij de verwerking van persoonsgegevens op die containers, geen sprake is van enige noodzaak, maar alleen van optioneel beleid. Het leek me belangrijk om dat onder de aandacht te brengen van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State." 

Update 22 maart 2021: Op 17 maart jl. is, gelijktijdig met de parlementsverkiezingen, in Arnhem het referendum over de afvalpas en de ondergrondse containers gehouden. Een meerderheid van 53,4 procent van de Arnhemse stemmers heeft het sluiten van de containers en de invoering van een afvalpas afgewezen. De opkomst was ruim 60%.

Jonker: "De uitslag is duidelijk. Wat mij nu interesseert, is hoe de Raad van State met het door mij ingediende hoger beroep zal omgaan. Daarbij gaat het immers om een besluit van de Autoriteit Persoonsgegevens om niet te handhaven, omdat er volgens de AP een "noodzaak" zou zijn voor het afsluiten van de containers en het verwerken van de persoonsgegevens. Nu zegt de Arnhemse bevolking zelf, in een referendum waartoe de gemeenteraad als hoogste gemeentelijke orgaan besloten heeft, dat die noodzaak er niet is, en sterker nog, dat men die maatregel niet wil. Als de gemeente de uitslag van het referendum inderdaad volgt, is het helemaal zonneklaar dat er nooit een noodzaak is geweest voor de betreffende verwerking van persoonsgegevens.

Dit lijkt een beetje op de situatie in 2017, toen de voorzieningenrechter tot de conclusie kwam dat er geen concreet uitzicht was op legalisatie van de onrechtmatige verwerking van de persoonsgegevens. Toen moesten de containers weer open en kreeg ik het door mij betaalde griffierecht terug.

Ik verwacht dat de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State nu tot een vergelijkbare conclusie komt en de AP zal veroordelen tot het vergoeden van de door mij betaalde griffierechten (beroep en hoger beroep).

Het lijkt me daarbij wel belangrijk dat de Raad van State duidelijkheid schept of er in zijn ogen wel of niet sprake zou zijn geweest van een "noodzaak" als er geen referendum zou zijn gehouden, en zo ja, waarom? Immers, met het oog op mijn toekomstige rechtszekerheid ben ik geïnteresseerd in wat het recht hierover zegt, en niet alleen wat politieke actoren erover zeggen. Over een paar jaar kunnen de politieke kaarten weer anders geschud liggen... Na bijna zeven jaar wil ik wel graag weten waar ik aan toe ben."

Update 5 mei 2021: de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zal het hoger beroep op 11 mei 2021 ter zitting behandelen. Jonker zal per video-verbinding deelnemen. De Afdeling heeft aangekondigd dat er aandacht zal worden besteed aan de vraag of Jonker, na de uitkomst van het referendum, nog procesbelang heeft bij de zaak.

Jonker: "Ik begrijp dat de Afdeling aandacht wil besteden aan het vraagstuk van procesbelang. Heb ik nog belang bij een rechterlijke uitspraak nu de Arnhemse bevolking zich voor het openstellen van de afvalcontainers en daarmee tegen de adresgebonden afvalpas heeft uitgesproken, en de gemeenteraad heeft aangekondigd dat te willen uitvoeren?

Mijn antwoord daarop is: ja, ik heb nog steeds procesbelang. Ten eerste omdat de Arnhemse politiek wispelturig is. In de toekomst kan het zijn dat een volgend gemeentebestuur de afvalpas opnieuw wil invoeren. Dat is immers al twee keer eerder gebeurd. Bovendien heeft het gemeentebestuur in april in de publiciteit al aangegeven in de herfst te willen praten over de mogelijkheid om, in afwijking van de referendumuitslag, toch weer de containers af te sluiten en een afvalpas in te voeren. Ten derde zou het natuurlijk niet passen bij een rechtsstaat als een gemeente, na zeven jaar juridische strijd, het oordeel van een rechter kan ontwijken door tijdelijk het plan in te trekken en het dan later, na afloop van de rechtszitting, opnieuw naar voren te schuiven. Als dat zou kunnen, dan zouden burgers die opkomen voor hun grondrechten, op een zijspoor worden geschoven, niet alleen door de gemeente maar ook door de rechter. Er zou dan geen rechtszekerheid meer zijn. Ik verwacht daarom dat de Afdeling bestuursrechtspraak mijn procesbelang zal erkennen."

Update 14 mei 2021: de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft de zaak op 11 mei jl. ter zitting behandeld. De zitting duurde ruim een uur, en hiervan heeft journalist Rico Brouwer een integrale video-opname gemaakt. Na afloop heeft hij Jonker geïnterviewd.

Op de site Potkaars.nl is zowel een samenvatting van de zitting te vinden als de integrale opname en het interview met Jonker: https://potkaars.nl/blog/2021/5/12/is-de-autoriteit-persoonsgegevens-hun-missie-vergeten-michiel-jonker-de-autoriteit-persoonsgegevens-en-dataminimalisatie .

Update 30 juni 2021: vandaag heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State uitspraak gedaan:

De Raad van State verklaarde het hoger beroep van Jonker ongegrond, met als centrale argument dat de gemeente Arnhem veel "vrijheid" ofwel "een zekere ruimte" heeft om zelf doelen te stellen en de wijze waarop die doelen worden nagestreefd, naar eigen inzicht te kiezen. Zo'n doel hoeft alleen te "passen bij" een taak van algemeen belang, waarbij de gemeente zowel die taak als het zelfgekozen, "passende" doel heel breed mag opvatten en invullen.

Een ander argument van de RvS is dat het ter rechtvaardiging van een inbreuk op de privacy niet nodig is dat een Nederlandse formele wet zo'n inbreuk vereist. In plaats daarvan acht de Raad van State het al voldoende dat de gemeente met die inbreuk een doel zegt na te streven dat één van de mogelijke manieren is om een algemeen geformuleerde wet in te vullen. Het hoeft van de Raad van State niet aangetoond te worden dat de betreffende, specifieke invulling van de wet ook nodig is. Bovendien mag zo'n wet van de Raad van State ook "lagere regelgeving" zijn, bijvoorbeeld beleidsregels die de gemeente zelf heeft opgesteld. De Raad van State herinterpreteert daartoe artikel 10 van de Grondwet, waardoor volgens de Rvs de voorwaarde "bij of krachtens de wet" niet langer hoeft te betekenen: "bij of krachtens een Nederlandse wet in formele zin". Mogelijk volgt de Raad van State daarbij eerdere rechtspraak van de Hoge Raad, die al eerder overging tot deze herinterpretatie.

Het beginsel van gegevensminimalisatie, dat is opgenomen in de AVG, wordt door de RvS in zijn uitspraak terzijde geschoven met de redenering dat de verwerking van "gewone" persoonsgegevens, zoals een adres, op zich niet altijd verboden is. De RvS zwijgt in dat verband over het vereiste in artikel 5 lid 2 AVG dat de noodzaak van gegevensverwerking moet kunnen worden aangetoond.

Ook hoeft de gegevensverwerking van de RvS in de praktijk niet doelmatig te zijn. Jonkers argument dat de effectiviteit van het door de gemeente gevoerde systeem op wezenlijke punten niet is aangetoond, en daarmee ook de noodzaak niet, wordt door de RvS buiten beschouwing gelaten en dus kennelijk niet relevant geacht.

Jonker: “Ik zie dit eigenlijk niet als een rechtelijke uitspraak, maar als een politieke uitspraak. Als de Raad van State de bedoeling van artikel 8 EVRM, de AVG en artikel 10 Grondwet serieus had genomen, zou dat consequenties hebben voor allerlei overheden die de privacy al jarenlang schenden. Mogelijk deinst de RvS daarvoor terug. Maar op deze manier breekt de RvS de rechtsstaat op de langere termijn steeds verder af, door toe te staan dat overheden in de praktijk voldongen feiten creëren ten koste van de privacy van burgers. Om niet in conflict te komen met de executieve, legaliseert de Raad van State op deze manier willekeur en pleegt mijns inziens daarmee verraad aan de rechtsstaat. De RvS beloont het als Nederlandse overheden hun burgers op een autoritaire manier en met willekeur benaderen. Het sociale contract tussen bestuur en burgers vergt echter van de rechterlijke macht onafhankelijkheid en trouw aan de bedoeling van de wet. En daarmee ook de moed om grenzen te stellen aan de uitvoerende macht. Die vereiste moed zie ik niet terug in deze uitspraak.”

Gevraagd wat hij nu gaat doen, antwoordt Jonker: “Ik ben voornemens hierover een klacht in te dienen bij het Europese mensenrechtenhof in Straatsburg (EHRM), om duidelijk te maken dat de manier waarop de Nederlandse rechterlijke macht reële privacy onderuit schoffelt, niet acceptabel is. Maar een Europese rechtsgang is moeilijk. Als de gemeente Arnhem bijvoorbeeld komend najaar definitief zou afzien van het plan om de containers voor de derde keer te gaan afsluiten, dan is het goed mogelijk dat ik in de ogen van de Europese rechter straks geen procesbelang meer heb. Dus dan houdt de juridische weg op. In dat geval zou deze zaak op Europees niveau geen precedent scheppen. Ook het in de Europese rechtspraak steeds verder oprukkende gebruik van de 'bestuurlijke beoordelingsmarge' ('margin of appreciation') ondermijnt de rechtsbescherming die Nederlandse burgers zoals ik van de Europese rechter kunnen verwachten.”

Gevraagd of er nog andere manieren zijn om een precedent te scheppen, antwoordt Jonker: “Na wat ik de afgelopen zeven jaar in verschillende privacy-procedures heb meegemaakt, heb ik steeds meer de indruk dat het recht zoals dat in Nederland door rechters in praktijk wordt gebracht, geen werkelijke privacy-bescherming biedt. Ook niet na de invoering van de AVG. Ik krijg daardoor steeds meer begrip voor burgerlijke ongehoorzaamheid, bijvoorbeeld in deze casus de Arnhemse burgers die hun vuilniszakken naast de containers plaatsten en daarmee grote rotzooi op straat veroorzaakten. Zij hebben daarmee dat referendum voor elkaar gekregen, waardoor de containers nu weer open zijn. Dat was kennelijk de enige manier om dat voor elkaar te krijgen. Als de rechtspraak zichzelf irrelevant maakt, dan is het onontkoombaar dat de dialoog tussen burgers en overheid op andere plekken gaat plaatsvinden, bijvoorbeeld op straat en in corrupte achterkamertjes. Dat is waar het huidige gedrag van veel overheidsfunctionarissen, inclusief rechters, toe leidt. Allerlei waarschuwingen, bijvoorbeeld van Herman Tjeenk Willink en andere wijze mensen, worden in de wind geslagen. Ik hoop dat genoeg rechters bereid zijn wakker te worden voordat onze rechtsstaat onherstelbare schade lijdt.”

Media:
Omroep Gelderland, 30 juni 2021: Arnhemse afvalpas hoeft niet de prullenbak in, privacystrijder verliest zaak
Security.nl, 1 juli 2021: AP mocht dwangsom voor afvalsysteem gemeente Arnhem opheffen
Tweakers, 1 juli 2021: AP hoeft van Raad van State niet op te treden tegen Arnhemse afvalpas
Gelderlander, 1 juli 2021: Elektronische afvalpas Arnhem deugde uiteindelijk wel, oordeelt hoogste rechter 

Update 25 augustus 2021: Michiel Jonker heeft op 24 augustus jl. aan Privacy First laten weten dat hij besloten heeft in deze casus niet naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te stappen, ondanks de fundamentele gebreken in de uitspraak van de Raad van State. Hij is tot deze beslissing gekomen nadat hij via internet op de hoogte raakte van het feit dat per 1 augustus 2021 een nieuw Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens van kracht is geworden, het zogeheten Protocol no. 15. Naar aanleiding hiervan had hij advies ingewonnen over de consequenties daarvan voor de slagingskansen van een verzoekschrift aan het EHRM. Protocol 15 bepaalt onder andere dat verzoekschriften van burgers door het EHRM niet-ontvankelijk worden verklaard als er in de ogen van juristen van dat Hof onvoldoende sprake is van "significante schade" die optreedt ten gevolge van een bepaalde maatregel. In dit geval gaat het dan om schade, aangericht door de Arnhemse adresgebonden afvalpas.

Jonker: “Ik had er al een hard hoofd in, maar mij was geadviseerd om toch naar het EHRM te stappen om daarmee duidelijk te maken dat ik als burger niet vrijwillig berust in de uitspraak van de Raad van State. Met die uitspraak heeft de Raad aan overheden een vrijbrief gegeven om met willekeur persoonsgegevens te verwerken. Dat noemt de Raad van State "een zekere ruimte" die bestuursorganen hebben, maar dat is een eufemisme voor bijna totale willekeur, zodra politieke bestuurders iets willen. De wet wordt op die manier uitgeschakeld, met name ook artikel 5 lid 2 AVG, waarin staat dat de noodzaak van gegevensverwerking moet kunnen worden aangetoond. De raad van State vindt het in essentie voldoende als een overheid stelt dat een verwerking nodig is voor haar zelfgekozen doelen, zonder het op enige wijze aan te hoeven tonen. Zo gaat het in autoritair geregeerde landen toe. Als de machthebbers stellen dat iets waar is, dan is het dus waar. Ik had tot een paar jaar geleden niet gedacht dat de Nederlandse rechtspraak zo diep kon zinken.”

Gevraagd waarom het nieuwe Protocol 15 relevant is, zegt Jonker: “Ik wist tot voor kort niks van dit Protocol. Het blijkt al in 2013 te zijn opgesteld, maar is nu door voldoende landen geratificeerd om in werking te treden. Het Protocol breekt de procesrechten van Europese burgers bij het EHRM nog verder af, en daarmee ook de kansrijkheid van een verzoek van mij bij dat mensenrechtenhof. In feite leidt dit Protocol ertoe dat er geen Europese rechtsbescherming meer bestaat zolang er in de ogen van EHRM-juristen nog geen ernstige schade is geleden. Concreet zou dat betekenen dat ik pas ontvankelijk zou worden bij het EHRM als mijn privacy door middel van de afvalpas reeds is geschaad, en wel op zo'n manier dat dat ook tot ernstige, concrete consequenties voor mij persoonlijk heeft geleid. Uit een eerdere zaak over een ander onderwerp weet ik dat EHRM-juristen een zaak vaak pas ernstig vinden als het in financieel verlies valt te vertalen. Zolang het mij nog niet aantoonbaar euro's heeft gekost of fysiek heeft geraakt, zullen ze de schade in mijn zaak niet ernstig genoeg vinden en de zaak dus niet eens in behandeling nemen. Terwijl het bij privacy en andere grondrechten natuurlijk om veel meer gaat dan alleen financiële of fysieke schade. Met andere woorden, zolang het kalf nog niet is verdronken, gaat het EHRM de put in privacy-zaken niet dempen. De negatieve precedentwerking van de uitspraak van de Raad van State is op zichzelf niet genoeg om mij in de ogen van het EHRM ontvankelijk te maken.”

Jonker trekt uit de gang van zaken verregaande conclusies: “Het is niet diplomatiek wat ik nu ga zeggen, maar als individuele burger hoef ik ook niet diplomatiek te zijn. Na mijn ervaringen van de afgelopen tien jaar kan ik in alle eerlijkheid zeggen dat ik niet meer geloof dat Nederland een rechtsstaat is, in ieder geval niet als het gaat om hoe de overheid omgaat met privacy. Ook geloof ik niet meer dat er op dit punt sprake is van "the rule of law" in de EU. Er wordt met de AVG wel een façade in stand gehouden, maar dat is als puntje bij paaltje komt niet meer dan opium voor het volk. Onze rechterlijke macht is, zoals de Raad van State ook in deze zaak heeft gedemonstreerd, niet onafhankelijk, maar een soort uitvoerende onderafdeling van de regeringsmacht. Het is in ons rijke landje allemaal heel fluwelig verpakt, maar in wezen verschilt het niet van de situatie in landen met autoritaire regimes. We krijgen een illusie voorgeschoteld dat we rechten zouden hebben, vastgelegd in wetten, terwijl het in feite niet meer zijn dan tijdelijke gunsten, zolang het politiek opportuun wordt geacht. De wet kan op elk moment worden weg-geïnterpreteerd.”

Gevraagd wat hij, als hij er zo naar kijkt, zelf nu verder wil doen op het gebied van privacy, antwoordt Jonker: “Ik heb dit al enige tijd zien aankomen en ben daarom na 2018 geen nieuwe zaken meer begonnen. De lopende rechtszaken wil ik netjes afmaken. Maar daarna... Dat weet ik nog niet. Meer dan twintig jaar geleden heb ik een opleiding bestuursrecht gevolgd, met het idee dat ik daarmee kon bijdragen aan een integere, rechtvaardig functionerende overheid. Dat blijkt niet te kloppen. Een opleiding bestuursrecht is in de huidige situatie nuttig voor iemand die een ambtelijke carrière wil maken en een façade van bestuurlijke legitimiteit in stand wil houden, maar niet voor iemand die een rechtvaardige en integere overheid belangrijk vindt. Ik heb mijn opleiding kunnen gebruiken om inzicht te krijgen in hoe Nederlandse bestuursrechtspraak werkelijk functioneert. Met eigen ogen heb ik gezien dat het eigenlijk geen rechtspraak is, maar een vorm van bestuurlijke propaganda, waar de uitvoerders zelf zoveel mogelijk in blijven geloven. Begrijpelijk, want ze willen natuurlijk zo min mogelijk last krijgen van cognitieve dissonantie. Nu ik dat eenmaal heb gezien en erdoorheen kijk, is de vraag: hoe nu verder? Hoe kan ik wat bijdragen aan de maatschappij, op een gezonde manier? De afgelopen jaren heb ik nog steeds wel roofbouw op mezelf gepleegd. Nu ik genoeg heb gezien, ben ik niet langer de juiste persoon om dit soort juridische gevechten te voeren. Ik ben me nu aan het oriënteren. Waar krijg ik plezier en energie van?” Hij lacht: “Duurzaamheid begint bij jezelf.”

Ziet Jonker zijn rechtszaken dan als een mislukking? “Nee, want ik heb bepaalde dingen wat meer zichtbaar gemaakt, niet alleen voor mezelf, maar ook voor anderen. Dat is een schakel in een proces van bewustwording. Ik heb via jullie website teksten gepubliceerd, en dit jaar zijn er rechtszittingen op video en audio opgenomen. Die staan op Potkaars.nl. In combinatie met de daaropvolgende uitspraken van de Raad van State laat dat veel zien. De keizer heeft geen kleren aan. We hebben dus ofwel nieuwe kleren nodig, ofwel een nieuwe keizer.” Hij aarzelt. “Maar als de zeespiegel snel zou gaan stijgen, dan wordt dat voor een land als Nederland natuurlijk allemaal wat minder belangrijk. In dat geval zou ik het alsnog ergens over eens kunnen zijn met de heren en dames van de Raad van State: na ons de zondvloed.”

Wat vindt hij, achteraf terugkijkend, van de Arnhemse afvalpas? “De afvalpas was, of is, een poging om mensen met machinale middelen te controleren en aan te sturen. Dat is een techno-solutionistische benadering, waarbij mensen worden gereduceerd tot een soort robots of laboratorium-ratten. Dat zien we bijvoorbeeld ook bij de pogingen om zonder goede analyse van de wereldwijde situatie alle mensen, ongeacht hun persoonlijke kwetsbaarheid of hun persoonlijke situatie, onder druk te zetten om zich tegen Covid-19 te laten vaccineren. Zogenaamd uit solidariteit, maar solidariteit kun je niet afdwingen, en bovendien worden er ondertussen allerlei andere, grote risico's genomen, bijvoorbeeld massatoerisme en festivals. De enige manier hoe techno-solutionisme zelfs maar in theorie zou kunnen werken, is als je afscheid neemt van humaniteit en van de rechtsstaat. In Arnhem hebben we gezien dat mensen simpelweg hun vuilniszakken op straat dumpten, omdat het de gemeente niet lukte om ze genoeg te manipuleren en bang te maken. En gelukkig hadden we in Arnhem nog een referendum-mogelijkheid. We moeten toe naar een heel andere benadering. Maar die vereist dat bestuurders zich na tientallen jaren onverschilligheid weer met burgers gaan engageren - niet alleen voor de bühne, maar echt. Dat vereist een nieuwe vorm van bewustzijn bij bestuurders. Misschien zijn er eerst een aantal rampen nodig voordat dat gebeurt. Of anders een heel nieuwe generatie bestuurders.” 

Media: 
Security.nl, 25 augustus 2021: Privacyactivist stapt in zaak over Arnhemse afvalpas niet naar Europees Hof 
De Gelderlander, 28 augustus 2021: Privacyvechter Michiel Jonker staakt strijd tegen Arnhemse afvalpas: ‘Er is geen rechtsstaat meer’.

"Arnhem heeft voorlopig een einde gemaakt aan de ‘afvalpassensoap’. De gemeente stond de afgelopen jaren meerdere keren voor de rechter vanwege het schenden van privacy met afvalpassen voor ondergrondse containers. De komende weken zijn alle duizend containers in Arnhem ‘van het slot’ gehaald en opengesteld voor iedereen.

Combinatie met adresgegevens

De afvalpas scannen om de container te openen is voor Arnhemmers momenteel niet meer nodig. De gemeente heeft de beslissing genomen na een langlopende discussie over privacy met bewoner Michiel Jonker, die met de steun van Privacy First een juridische strijd aan is gegaan over de afvalpas. De combinatie van stortgegevens en adresgegevens vindt Privacy First een schending van de privacy.

'Geen andere mogelijkheid'

De gemeente laat aan De Gelderlander weten dat het geen andere mogelijkheid zag om aan de discussie een einde te maken. ‘Hoewel wij tot op heden op geen enkele wijze gebruik maken van een koppeling van de afvalpas en de stortgegevens, vindt het college het niet langer gewenst om deze situatie te laten voortbestaan.’ De wethouder zegt dat de gemeente niet wil weten wanneer bewoners hun afval storten, al is dit via een koppeling in theorie wel te achterhalen. En dat is in strijd met de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Om het risico op te veel afval in de containers klein te houden is de gemeente aan het zoeken naar alternatieve toegangssystemen die niet in strijd zijn met de wet.

Discussie over besluitvorming

Jonker ging in 2014 bezwaar tegen de invoering van de afvalpas en vroeg de rechter om het gemeentelijke besluit ongedaan te maken. De rechter gaf de gemeente gelijk. Jonker ging daarop in hoger beroep bij de Raad van State. Deze besloot dat de gemeente nooit een formeel besluit heeft genomen voor het verzamelen van persoonsgegevens. De gemeente Arnhem ging ondanks die uitspraak verder met de adresgebonden afvalpassen.

'AP had situatie niet mogen gedogen'

Er volgde daarna een handhavingsverzoek van Jonker bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Die wees het verzoek op 20 april 2017 af, omdat de toezichthouder vindt dat er sprake is van een ‘bijzondere omstandigheid’, aangezien de gemeente eind maart 2017 heeft besloten tot invoering van DIFTAR (gedifferentieerde afvalheffing) per 1 januari 2018. Jonker legde de zaak opnieuw aan de rechter voor. Daaruit bleek dat de Autoriteit Persoonsgegevens de situatie niet had mogen gedogen. Naar verwachting neemt de Autoriteit eind augustus een nieuw besluit. Tot die tijd zijn de containers zonder afvalpas toegankelijk."

Bron: http://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/nieuws/arnhem-stelt-ondergrondse-containers-voorlopig.9568246.lynkx, 26 juli 2017.

Zie ook http://www.gelderlander.nl/arnhem-e-o/arnhemmer-kan-voorlopig-afval-weggooien-zonder-afvalpas~a4bd049f/,
http://www.omroepgelderland.nl/nieuws/2139430/Arnhem-haalt-slot-van-ondergrondse-afvalcontainer en
http://www.arnhem-direct.nl/berichten/voorlopig-einde-discussie-privacy-afvalpas-ondergrondse-containers-gaan-open/, 24 juli 2017.

Zie voor meer achtergrondinformatie https://www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/wetgeving/item/1081-gedoogbeleid-autoriteit-persoonsgegevens-rond-afvalpas-onder-vuur.html.

Ondanks brede maatschappelijke kritiek stemde de Eerste Kamer deze week in met de beruchte herziening van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Zoals eerder al door Privacy First aangekondigd zal nu een grootschalige rechtszaak volgen om diverse privacyschendende onderdelen van deze wet onrechtmatig te laten verklaren. Hieronder een greep uit de nieuwsberichten vandaag:

"In maart kondigden verschillende organisaties al aan dat zij een rechtszaak zouden aanspannen over de wet, als de Eerste Kamer deze zou aannemen. Onder meer Privacy First en de Nederlandse Verenigingen van Journalisten en Strafrechtadvocaten voegen zich bij de zaak.

De coalitie denkt dat de aftapwet in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en dat een rechter deze daarom ongeldig zal verklaren." (bron: NU.nl)

"Twaalf organisaties zijn van plan om naar de rechter te stappen om de aftapwet tegen te houden. "We hebben vertrouwen dat de Nederlandse rechters aan de rem trekken en zeggen: deze wet gaat te ver", zegt mensenrechtenadvocaat Jelle Klaas, die de coalitie leidt.

Gisterenavond nam de Eerste Kamer een wet aan waarmee de geheime diensten het internet op grote schaal mogen aftappen. De verzamelde gegevens, zoals mails, appjes en bezochte websites, mogen drie jaar worden bewaard, ook als ze niet relevant zijn voor het onderzoek. (...) De organisaties willen dat de rechter de wet tegenhoudt omdat deze een te grote inbreuk maakt op de privacy van Nederlandse burgers.

De wet wordt eerst voorgelegd aan de Nederlandse rechter. Die kan de wet toetsen aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. (...) De zaak kan nog tot het Europees Hof worden gevoerd en gaat daardoor mogelijk lange tijd duren." (bron: RTL Nieuws)

"De wet maakt het voor de geheime diensten mogelijk om op veel grotere schaal informatie af te tappen. Vanuit de politiek was er weinig weerstand, maar in de samenleving is er veel kritiek op de wet. (...) "We vinden het een zorgwekkend voorstel", zegt voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) Jeroen Soeteman. "De nieuwe wet is in strijd met het Europees recht, de rechten van burgers worden hierdoor geschonden." Zoeteman benadrukt dat de stap van de NVSA bijzonder is, "wij mengen onszelf niet zo snel in dit soort zaken."" (bron: NOS)

"De zogenoemde aftapwet, die gisteravond werd goedgekeurd door de Eerste Kamer, brengt de privacy van burgers ernstig in gevaar. Dat stelt belangenorganisatie Privacy First, die samen met twaalf andere privacyclubs een rechtszaak voorbereidt tegen de staat. ,,De gegevens en communicatie van heel veel onschuldige burgers komen zo in het sleepnet van de AIVD terecht.''

Met de aftapwet, die per 1 januari 2018 van kracht wordt, krijgen inlichtingendiensten ruimere toegang tot informatie die via de kabel en internet wordt verzonden, waaronder mobiel verkeer, e-mail en sociale media. De wet moet meer bescherming bieden tegen onder meer terrorisme en cyberaanvallen, maar pakt rampzalig uit voor de privacy van onschuldige burgers, stelt Vincent Böhre, directeur en jurist van Privacy First.

Privacy First bereidt samen met onder meer de Nederlandse Vereniging van Journalisten, de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten en het Platform Bescherming Burgerrechten, een rechtszaak voor tegen de staat. ,,We willen de wet gedeeltelijk buiten werking laten stellen'', zegt Böhre, die een flink aantal bezwaren heeft tegen de nieuwe regelgeving.

‘Iedere Nederlander wordt een BN’er met deze aftapwet’

De clubs willen onder meer dat de zogeheten 'sleepnetbevoegdheid' van de AIVD wordt geschrapt. De dienst mocht al gericht een verdachte hacken, maar nu mag ook een gebied waar een gedachte zit of zijn of haar familie worden gemonitord. ,,Je zou het een massale internettap kunnen noemen'', zegt Böhre. ,,Een groot deel van het internet wordt getapt, waardoor de gegevens en de communicatie van heel veel onschuldige burgers in het sleepnet van de AIVD terecht komen.'' (...) Verder zijn de grenzen van de tapbevoegdheid vaag, meent Böhre. ,,De enige regel die in de wet wordt genoemd is dat het aftappen zo gericht mogelijk moet gebeuren. Daar kun je van alles onder verstaan. Het zou specifiek kunnen gaan om een verdachte, maar ook om een grote groep van potentiële daders, of iedereen die daarmee in contact staat. Maar in noodsituaties zou je ook het hele land kunnen tappen. Het is dus wat ons betreft veel te breed. Door dit wetsvoorstel wordt iedere Nederlander een BN’er.''

Uitwisseling van gegevens met bondgenoten

Böhre wijst ook op de mogelijkheid gegevens van burgers uit te wisselen met bondgenoten van Nederland. ,,Via deze nieuwe wet is het mogelijk dat jouw data ongecontroleerd kan worden gedeeld met Amerika of met Engeland of Australië. Die kans is heel groot. En joost mag weten wat er dan verder mee gebeurt.'' Zonder toetsing vooraf, benadrukt Böhre.

Bedrijven dwingen data te ontsleutelen

De wet geeft de AIVD de bevoegdheid bedrijven te dwingen data te ontsleutelen. ,,Daardoor kunnen systemen als whatsapp of je eigen e-mail zo lek als een mandje worden'', waarschuwt Böhre. ,,Als bedrijven niet meewerken, riskeren ze celstraffen van twee jaar. Bovendien moet alles geheim gehouden worden. Kortom, de meeste bedrijven zullen daaraan meewerken en je komt er als burger nooit iets over te weten.''

Bewaartermijn van drie jaar

Ook de bewaartermijn van drie jaar is een van de punten die de belangenclubs in de rechtszaak zullen aanvechten. ''Die is veel te lang'', zegt Böhre. ''Wat ons betreft gaat de bewaartermijn volledig van tafel en worden alleen de gegevens bewaard die nuttig en nodig zijn voor een onderzoek. De rest moet dan direct worden vernietigd.'' Hij verwijst naar jurisprudentie van het Europees Hof, dat eerder oordeelde dat het bewaren van telecomgegevens gedurende een jaar te lang is. ,,En dan worden de gegevens van heel veel onschuldige burgers wel drie jaar bewaard? Dat kan natuurlijk niet.''

Toegang tot databanken

Onder de nieuwe wet krijgt de AIVD toegang tot de databanken van de overheid en het bedrijfsleven, mits een bedrijf daar akkoord mee gaat. ,,Ook dat gebeurt in het geheim en zonder toestemming van het nieuwe toezichtscomité'', stelt Böhre. ,,Dan is maar de vraag waar de AIVD allemaal toegang toe krijgt.'' (bron: Algemeen Dagblad)  

"De coalitie tegen de wet wordt geleid door PILP (Public Interest Litigation Project), het project waarmee het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten de mogelijkheid van strategisch procederen op het gebied van mensenrechten in Nederland verkent. Volgens mensenrechtenadvocaat Jelle Klaas van PILP hebben zich al veel partijen aangesloten. 'We begonnen met twaalf, dertien, maar het groeit nog.' Onder hen zijn techbedrijven, de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en privacyorganisaties Bits of Freedom en Privacy First.

Klaas heeft goede hoop dat de rechter een stokje voor de zogenoemde aftapwet zal steken, die formeel per 1 januari volgend jaar in werking moet treden. 'De senaat heeft gefaald om onze mensenrechten te garanderen, dus het is nu aan de rechter. Privacy is ook een mensenrecht.'

Economische schade

Vanuit verschillende hoeken wordt al een tijd geageerd tegen de wet. Zo is de NVJ (Nederlandse Vereniging van Journalisten) bang voor uitholling van bronbescherming, zo zegt secretaris Thomas Bruning: 'Dat dreigt een lege huls te worden.' Privacyorganisaties Bits of Freedom noemt het een 'onverteerbare uitslag'. 'Als we de grens niet trekken bij het op grote schaal verzamelen van het online gedrag van grote groepen onverdachte mensen, waar trekken we de grens dan wel?', zo vraagt David Korteweg van Bits of Freedom zich af.

Ook vanuit het bedrijfsleven is er kritiek. Alex Bik van zakelijke internetprovider BIT zegt zich te beraden op juridische stappen. In verleden sloot hij zich al aan bij PILP bij de zaak tegen de telecom-bewaarplicht. 'Ik ben niet alleen bang voor schending van de privacy van onschuldige burgers, maar ook voor de economische gevolgen', aldus Bik. 'Nu nog is Nederland een zeer aantrekkelijke plek voor internetdiensten, maar ik kan me voorstellen dat bedrijven zullen zeggen: we verhuizen onze spulletjes wel ergens anders naartoe als die aftapwet eraan komt.' Bik benadrukt dat de wet immers over alle mogelijke soorten internetverkeer gaat. Niet alleen e-mail of telefoon, maar bijvoorbeeld ook communicatie via clouddiensten of games.

Veiligheid

Tot slot is er nog een fundamenteel veiligheidsprobleem, zegt Bik. 'De wet staat de diensten ook toe om computers of telefoons te hacken. Niet alleen van verdachten, maar ook van mensen in de buurt van verdachten. Hierbij zullen ze gebruikmaken van lekken die nog niet breed bekend zijn. Je hoeft maar naar de WannaCry-uitbraak te kijken om te zien hoe gevaarlijk dat is.' WannaCry maakte gebruik van softwarelekken in Windows die in eerste instantie bij de NSA bekend waren, maar nog niet bij Microsoft." (bron: Volkskrant)

"Het pijnlijkste onderdeel van de wet is het ‘sleepnet,’ zegt Vincent Böhre, directeur van Privacy First. Böhre hekelt het idee dat de AIVD en de MIVD toegang krijgen tot informatie over een groot aantal burgers, in de zoektocht naar gegevens van verdachten. (...) De AIVD mag volgens de wet bijvoorbeeld een wijk monitoren, als de organisatie denkt dat een verdachte in die wijk woont. Volgens Böhre betekent dit dat honderden of zelfs duizenden huishoudens doelwit kunnen worden. ‘Daarmee schendt de staat niet alleen het recht op privacy, maar een hele reeks aan burgerrechten zoals het recht op vertrouwelijke communicatie, en het recht op informatievergaring.’

‘Wet past beter in militaire dictatuur’

Samen met de Nederlandse Vereniging van Journalisten, de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten en het Platform Bescherming Burgerrechten, wil Privacy First een zaak aanspannen tegen de staat. Dat gebeurt per 1 januari 2018, als de wet ingaat. Mogelijk beginnen de organisaties zelfs eerder met een rechtszaak: via een civiele procedure willen de belangenbehartigers het in werking stellen van de wet opschorten.

De AIVD krijgt met de nieuwe wet de bevoegdheid de kabel te tappen. De veiligheidsdiensten krijgen zo toegang tot internetgegevens, telefoongesprekken en andere data. ‘De staat schendt daarmee het recht op een privéleven,’ aldus Böhre. ‘Bij een democratie horen openbaarheid van bestuur en geheimhouding van je privéleven. Besluit dan een militaire dictatuur te worden, zou ik zeggen. Daarin passen zulke wetten, niet in een democratie.’

‘Staat slaat door’

Overigens zegt Böhre niet tegen invoering van de [hele] wet te zijn. ‘We willen de scherpste kanten van deze wet halen. De wet laten aanpassen.’ Zo moeten de veiligheidsdiensten afstappen van massasurveillance, en doelgerichte surveillance toepassen bij bijvoorbeeld terreuronderzoeken. ‘Wij stellen surveillance voor op een meer afgebakende schaal. Surveillance moet meer gericht zijn op individuen, niet op hele groepen.’

En het aloude argument dat privacy voor veiligheid moet gaan? ‘Veiligheid en privacy gaan wat ons betreft hand in hand, en zouden ook in balans moeten zijn. Nu slaat de regering door, en is de balans totaal niet meer te vinden.’ (bron: Elsevier)

Beluister hieronder een interview met Privacy First en PILP (NJCM) over de rechtszaak op Radio 1 (NOS Langs de Lijn):

Ook EenVandaag besteedde vandaag aandacht aan de rechtszaak, klik HIER of bekijk onderstaand fragment.

Rechter buigt zich over privacyschending gemeentelijke afvalpassen

Op vrijdag 7 juli as. om 12:00 uur behandelt de Rechtbank Gelderland een zaak die voor alle Nederlandse gemeenten precedentwerking heeft als het gaat om de plicht om de privacy van hun burgers te respecteren bij het inzamelen van huishoudelijk afval en andere publieke taken. Arnhemmer Michiel Jonker, die hierover eerder al een rechtszaak bij de Raad van State won, verzoekt de voorzieningenrechter om de Autoriteit Persoonsgegevens opdracht te geven om te stoppen met gedogen en nu zonder verder uitstel te gaan handhaven tegen een privacyschendend systeem van de gemeente Arnhem met adresgebonden afvalpassen. Dergelijke afvalpassen worden in steeds meer Nederlandse gemeenten ingevoerd.

De voorzieningenrechter van de Rechtbank Gelderland (Arnhem) zal zich buigen over de vraag of de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) mag weigeren om handhavend op te treden als een jarenlange, reeds geconstateerde privacyschending over ongeveer een jaar misschien wel, maar misschien ook niet eindigt. Een zaak met veel precedentwerking.

Drie jaar geleden voerde de gemeente Arnhem een registratiesysteem in waarmee persoonsgegevens van alle Arnhemse huishoudens die restafval in ondergrondse afvalcontainers deponeren, door middel van adresgebonden afvalpassen worden verwerkt. Arnhemmer Michiel Jonker maakte hiertegen bezwaar en diende bij de AP handhavingsverzoeken in. Hoewel de AP inmiddels zelf ook erkent dat er sprake is van een overtreding, weigert de AP echter nog steeds om als toezichthouder handhavend op te treden.

Met ingang van juli 2014 verwerkt de gemeente Arnhem persoonsgegevens van meer dan 150.000 Arnhemmers wanneer ze hun restafval (vuilniszakken) correct deponeren in de daartoe bestemde ondergrondse afvalcontainers. De containers kunnen alleen nog worden geopend door middel van adresgebonden afvalpassen. Op deze manier wordt geregistreerd WAAR (in welke container), WANNEER, HOEVEEL (aantal vuilniszakken) en door WIE (welk meerpersoons- of éénpersoonshuishouden) er restafval wordt gedeponeerd.

Jonker maakte daar meteen na het bekend worden van deze maatregel in juni 2014 bezwaar tegen en diende tevens een handhavingsverzoek in bij de AP (toen nog College Bescherming Persoonsgegevens geheten). Op 26 april 2016 gaf de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State Jonker gelijk dat het systeem zonder legaal besluit was ingevoerd. De gemeente negeerde deze uitspraak echter. Jonker hernieuwde vervolgens zijn handhavingsverzoek bij de AP.

Na aandringen van Jonker erkende de AP op 20 april 2017 dat de gemeente de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) overtreedt. Tegelijk kondigde de AP echter aan die overtreding te zullen blijven gedogen, omdat er volgens de toezichthouder sprake is van "concreet uitzicht op legalisering", in verband met een op 27 maart 2017 genomen principebesluit van de Arnhemse gemeenteraad om aan het college van B&W een voorwaardelijk mandaat te verlenen voor de invoering van een zogeheten Diftar-systeem vanaf 1 januari 2018.

Volgens de gemeente en de AP rechtvaardigt een Diftar-systeem (het heffen van een gedifferentieerd tarief naar rato van de hoeveelheid gedeponeerd afval) de verwerking van persoonsgegevens van burgers. Jonker bestrijdt dit, omdat er ook na invoering van Diftar geen noodzaak bestaat voor het verzamelen en bewaren van persoonsgegevens die op verschillende manieren kunnen worden gebruikt en misbruikt. Ook vindt Jonker dat het achteraf toekennen van een nieuwe doelstelling aan een bestaande overtreding, die overtreding niet kan rechtvaardigen. Bovendien zijn er goede alternatieven, bijvoorbeeld een anonieme, met saldo laadbare prepaid-afvalpas.

Volgens Jonker leidt het jarenlang voortbestaan en gedogen van een overtreding inmiddels tot een spoedeisend belang bij geloofwaardige handhaving. Dit mede omdat privacyschending een aantasting is van de persoonlijke integriteit van mensen. Hoe langer die duurt, hoe meer schade. Ook gaat dit ten koste van hun vrijheid. Jonker verzoekt de rechter dan ook om de AP opdracht te geven zonder verder uitstel een last onder dwangsom op te leggen aan de gemeente.

Privacy First steunt Jonker in deze zaak: Nederlandse gemeenten dienen hun burgers een privacyvriendelijk alternatief voor een persoonsgebonden afvalpas te bieden, bijvoorbeeld in de vorm van een anonieme afvalpas zonder extra kosten.

Zaakinformatie: Jonker vs. Autoriteit Persoonsgegevens, rechtbank Gelderland (locatie Arnhem) 7 juli 2017, 12.00u. Klik HIER voor een routebeschrijving. Zaaknummer: ARN 17 / 2340. Iedereen is welkom om de rechtszitting bij te wonen.

Update 7 juli 2017: de rechtszitting vanmiddag verliep relatief voorspoedig. Klik HIER voor de pleitnota van de heer Jonker (pdf). Een korte mondelinge uitspraak van de rechter staat vooralsnog gepland op donderdagmiddag 13 juli as., het schriftelijke vonnis volgt de dag daarna. Lees ook het artikel in De Gelderlander, 7 juli 2017: http://www.gelderlander.nl/arnhem-e-o/rechter-beslist-over-illegale-arnhemse-afvalpas~a7a05c80/.

Update 11 juli 2017: de invoering van Diftar in Arnhem wordt waarschijnlijk uitgesteld tot 1 januari 2019, zie http://www.arnhem-direct.nl/berichten/gemeenteraad-besluit-niet-tot-uitstel-invoering-diftar/. Zie bijvoorbeeld ook https://arnhem.groenlinks.nl/nieuws/raad-pakt-zelf-verantwoordelijkheid-voor-invoering-diftar-na-geharrewar-coalitie.

Update 13 juli 2017: De voorzieningenrechter van de Rechtbank Gelderland heeft Jonkers verzoek vandaag toegewezen en daarom het besluit van de AP geschorst. De rechter oordeelde dat er bij een (voortdurende) privacyschending sprake is van spoedeisendheid bij de handhaving, en dat er in het geval van de Arnhemse adresgebonden afvalpas geen concreet uitzicht bestaat op legalisatie. Gezien het feit dat de AP waarschijnlijk binnen vier weken, en uiterlijk 24 augustus a.s. zijn afwijzende besluit heroverweegt n.a.v. Jonkers bezwaar, achtte de rechter het niet opportuun om de AP te verplichten nu al een last onder dwangsom op te leggen. De rechter sprak wel de verwachting uit dat de AP zal gaan handhaven. Voor de tekst van de rechterlijke uitspraak, zie ECLI:NL:RBGEL:2017:3665.
Zie ook de volgende berichtgeving in de media:
http://www.arnhem-direct.nl/berichten/arnhemse-afvalpas-opnieuw-onder-vuur/
http://www.telegraaf.nl/binnenland/28634796/__Arnhemse_afvalpas_onder_vuur__.html
http://www.binnenlandsbestuur.nl/ruimte-en-milieu/nieuws/arnhemse-afvalpas-houdt-illegaal-gegevens-bij.9567672.lynkx
http://www.gelderlander.nl/arnhem/rechter-autoriteit-had-moeten-optreden-tegen-afvalpas-arnhem~ac57f1b6/
http://www.nu.nl/alphen-aan-den-rijn/4841094/alphen-wellicht-in-overtreding-met-gebruik-afvalpas.html
https://radar.avrotros.nl/nieuws/detail/rechter-verwijst-arnhemse-afvalpas-voorlopig-naar-de-prullenbak/
https://www.privacybarometer.nl/nieuws/3909/Rechter_geeft_Autoriteit_Persoonsgegevens_er_van_langs.

Update 24 juli 2017: vandaag heeft de gemeente Arnhem besloten om alle ondergrondse afvalcontainers 'open' te zetten. Om afval te storten hebben Arnhemmers voorlopig dus geen afvalpas meer nodig. Zie de berichtgeving in De Gelderlander, bij Omroep Gelderland en Arnhem Direct. Privacy First hoopt dat andere gemeenten in een vergelijkbare situatie als Arnhem dit voorbeeld zullen volgen en het gebruik van privacyschendende afvalpassen zullen afschaffen.