Toon items op tag: Protest

Op zondag 21 juni 2020 werd op het Malieveld in Den Haag een grootschalig protest tegen de Corona-noodwetgeving georganiseerd. Vele duizenden mensen waren van plan om hier vreedzaam voor hun vrijheid te komen demonstreren. Ondanks een onterecht verbod op deze demonstratie gaven diverse sprekers die voor deze gelegenheid waren uitgenodigd alsnog acte de présence, waaronder Privacy First voorzitter Bas Filippini. Bekijk hieronder zijn gehele toespraak. In de aanloop naar deze demonstratie verscheen Privacy First tevens in het NOS Journaal.

Privacy First zal zich met alle politieke en juridische middelen blijven verzetten tegen totalitaire noodwetgeving, waaronder de Corona-spoedwet. Steunt u ons hierin? Wordt dan donateur van Privacy First!

Update 10 augustus 2020: klik hier voor de Engelstalig nagesynchroniseerde versie van de toespraak.

Op 1 en 2 juli as. wordt Nederland in Genève kritisch onder de loep genomen door het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties. Dit comité is het VN-orgaan dat toezicht houdt op de naleving van één van de oudste en belangrijkste mensenrechtenverdragen ter wereld: het Internationale Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR of BUPO-verdrag). Periodiek wordt ieder land dat partij is bij dit verdrag door het VN Mensenrechtencomité beoordeeld. Begin volgende week zal de Nederlandse regering zich bij het Comité moeten verantwoorden over diverse actuele privacykwesties die mede door Privacy First zijn geagendeerd.

De laatste Nederlandse sessie bij het VN Mensenrechtencomité dateert uit juli 2009, toen minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin zich in Genève moest verantwoorden voor de destijds geplande centrale opslag van ieders vingerafdrukken onder de nieuwe Paspoortwet. Dit kwam de Nederlandse regering destijds op de nodige kritiek van het Comité te staan. Nu, 10 jaar later, is Nederland opnieuw 'aan de beurt'. In dit verband had Privacy First reeds eind 2016 een kritische rapportage (pdf) over Nederland bij het Comité ingediend en dit onlangs met een nieuwe rapportage (pdf) aangevuld. Kort samengevat heeft Privacy First bij het Comité onder meer de volgende actuele kwesties aangekaart:

- beperkte ontvankelijkheid van belangenorganisaties bij collectieve rechtszaken

- grondwettelijk toetsingsverbod

- profiling

- Automatische Nummerplaat Herkenning (ANPR)

- grenscontrole-camerasysteem @MIGO-BORAS

- OV-chipkaart

- digitale zorgcommunicatie (EPD)

- mogelijke herinvoering van telecom-bewaarplicht

- nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten ('Sleepwet')

- PSD2

- Passenger Name Records (PNR)

- afschaffing raadgevend referendum

- verbod op oorlogspropaganda.

De Nederlandse sessie bij het Comité zal op maandagmiddag 1 juli en dinsdagochtend 2 juli as. live te volgen zijn via UN Web TV. Naast diverse privacykwesties hebben meerdere Nederlandse organisaties ook talloze andere mensenrechtenkwesties bij het Comité geagendeerd; klik HIER voor een overzicht, inclusief de door het Comité reeds eerder vastgestelde List of Issues (waaronder de nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, mogelijke herinvoering van een telecom-bewaarplicht, camerasysteem @MIGO-BORAS en medische privacy bij zorgverzekeraars). De uiteindelijke conclusies ('Concluding Observations') van het Comité volgen waarschijnlijk over enkele weken. Privacy First ziet een kritisch oordeel met vertrouwen tegemoet.

Update 26 juli 2019: gistermiddag heeft het Comité haar oordeel (“Concluding Observations”) over de Nederlandse mensenrechtensituatie gepubliceerd, waaronder de volgende kritische adviezen met betrekking tot twee Nederlandse privacy-kwesties die mede door Privacy First bij het Comité waren aangekaart:

The Intelligence and Security Services Act

The Committee is concerned about the Intelligence and Security Act 2017, which provides intelligence and security services with broad surveillance and interception powers, including bulk data collection. It is particularly concerned that the Act does not seem to provide for a clear definition of bulk data collection for investigation related purpose; clear grounds for extending retention periods for information collected; and effective independent safeguards against bulk data hacking. It is also concerned by the limited practical possibilities for complaining, in the absence of a comprehensive notification regime to the Dutch Oversight Board for the Intelligence and Security Services (CTIVD) (art. 17).
The State party should review the Act with a view to bringing its definitions and the powers and limits on their exercise in line with the Covenant and strengthen the independence and effectiveness of CTIVD and Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) that has been established by the Act.

The Market Healthcare Act

The Committee is concerned that the Act to amend the Market Regulation (Healthcare) Act allows health insurance company medical consultants access to individual records in the electronic patient registration without obtaining a prior, informed and specific consent of the insured and that such practice has been carried out by health insurance companies for many years (art. 17).
The State party should require insurance companies to refrain from consulting individual medical records without a consent of the insured and ensure that the Bill requires health insurance companies to obtain a prior and informed consent of the insured to consult their records in the electronic patient registration and provide for an opt-out option for patients that oppose access to their records.

Het Comité uit haar zorgen over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv of 'Sleepwet') en stelt dat deze wet dient te worden herzien. Het Comité is met name bezorgd over de nieuwe mogelijkheden voor grootschalige interceptie en hacking, de verlenging van bewaartermijnen en de gebrekkige mogelijkheden om klachten in te dienen. Tevens dienen de onafhankelijkheid en effectiviteit van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) en de nieuwe Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) te worden versterkt.

Met betrekking tot het (formeel reeds ingetrokken, maar in praktijk gecontinueerde) Wetsvoorstel inzage medische dossiers door zorgverzekeraars oordeelt het Comité dat dergelijke inzage slechts toegestaan is na toestemming van de patiënt. Tevens dient de wetgeving te voorzien in een opt-out voor patiënten die dergelijke inzage niet wensen. De huidige praktijk van inzage van medische dossiers door verzekeraars dient dan ook per direct te worden beëindigd.

Tijdens de sessie in Genève kwamen tevens de Nederlandse afschaffing van het referendum en het camerasysteem @MIGO-BORAS kritisch ter sprake. Privacy First betreurt het dat het Comité deze (evenals diverse andere actuele) onderwerpen in haar eindoordeel onbenoemd laat. Niettemin toont de rapportage van het Comité vandaag aan dat het thema privacy ook bij de Verenigde Naties steeds hoger en kritischer op de agenda staat. Privacy First juicht deze ontwikkeling toe en zal dit de komende jaren blijven aansporen. Tevens zal Privacy First erop toezien dat Nederland de diverse aanbevelingen van het Comité zal implementeren.

De volledige Nederlandse sessie bij het VN-Comité staat online bij UN Web TV (1 juli en 2 juli). Zie ook de uitgebreide VN-verslagen, deel 1 en deel 2 (pdf).

Hof Amsterdam wijst nieuwe zaak tegen kentekenparkeren desondanks af. Privacy First bezint zich op vervolgstappen.

In het hoger beroep van de voorzitter van Privacy First tegen kentekenparkeren heeft het Hof Amsterdam het helaas niet aangedurfd om kentekenparkeren en het gebrek aan contante (anonieme) betaalmogelijkheid onrechtmatig te verklaren, zo bleek eind vorige week (pdf). Weliswaar onderkent het Hof expliciet “het belang van handhaving van de mogelijkheid om contant te betalen” en verwijst het Hof daarbij ook naar instanties zoals de Nederlandsche Bank (DNB) die dit belang eveneens onderschrijven. Tegelijkertijd stelt het Hof echter dat de huidige wetgeving de (gemeentelijke) overheid niet zou verplichten om contante of anonieme betaling van parkeerbelasting mogelijk te maken. Het Hof verwijst hierbij o.a. naar een verouderde uitspraak van de Hoge Raad uit 2005 en naar oude, summiere Europese wetgeving. Het Hof Amsterdam oordeelt tevens dat het verouderde (nationale) Besluit gemeentelijke parkeerbelastingen (2001) geen recht op een anoniem betaalmiddel impliceert. Niettemin suggereert het Hof dat anonieme betaling mogelijk zou zijn middels een ongeregistreerde prepaid creditcard. Privacy First acht dit oordeel (inclusief laatstgenoemde suggestie) van het Hof Amsterdam onjuist en overweegt juridische vervolgstappen richting zowel de Hoge Raad als het Europees Hof van Justitie. Privacy First voelt zich hierbij gesterkt door de actuele maatschappelijke discussie en recente politieke oproepen om contant geld te handhaven en contante betalingsmogelijkheden te verbeteren, met name ook bij lokale overheden. Onlangs nam de Tweede Kamer hier unaniem een motie over aan. Verdere parlementaire moties en mogelijke wetswijzigingen ter behoud en versterking van contant geld liggen in het verschiet.

Gebrekkig oordeel Hof Amsterdam over rechtmatigheid van kentekenparkeren

Over de rechtmatigheid van (het systeem van) kentekenparkeren oordeelt het Hof Amsterdam niet eenduidig: eerst oordeelt het Hof dat kentekenparkeren als zodanig een “niet-verboden inmenging” in het recht op privacy vormt, waarmee het Hof dus enerzijds erkent dat sprake is van een inmenging (inbreuk), maar dat deze niet verboden zou zijn. Vervolgens overweegt het Hof echter dat überhaupt geen sprake zou zijn van een inmenging, om vervolgens alsnog “hypothetisch” te oordelen dat de betreffende inmenging gerechtvaardigd zou zijn en dus geen schending (ongerechtvaardigde inbreuk) op het recht op privacy zou vormen. Privacy First acht deze argumentatie onbegrijpelijk en vooral ook onjuist. Het Hof toetst bovendien nauwelijks (en foutief) aan noodzaak, proportionaliteit en subsidiariteit, terwijl deze hele zaak daar nu juist om draait. Daarnaast laat het Hof talloze ingebrachte bezwaren tegen kentekenparkeren onbenoemd, waaronder het gebrek aan een specifieke, met privacywaarborgen omgeven rechtsbasis voor kentekenparkeren in nationale wetgeving, het feit dat parkeerdata voor andere doelen wordt gebruikt en kan worden misbruikt (function creep), het feit dat "efficiency" geen juridische rechtvaardiging kan vormen voor inperking van het recht op privacy, etc.

Invoering van kenteken bij parkeren blijft vrijwillig

In deze zaak staat een aantal nieuwe principiële rechtsvragen rond kentekenparkeren en het recht op contante betaling centraal. Door de huidige uitspraak van het Hof Amsterdam blijven dan ook de eerdere (door de Hoge Raad bevestigde) uitspraken dat invoering van het kenteken bij parkeren niet verplicht is, onaangetast. Kentekenparkeren is en blijft daarmee dus vrijwillig: een eventuele parkeerboete bij niet-invoering van een kenteken dient in bezwaar en beroep te worden vernietigd, mits de parkeerder kan aantonen dat voor het parkeren betaald is.

Recht op anonimiteit in openbare ruimte

Privacy First voert deze zaak ter behoud en versterking van het recht op anonimiteit in de openbare ruimte. Dit recht staat de laatste jaren in toenemende mate onder druk en dreigt inmiddels illusoir te worden. Indien nodig zal Privacy First deze zaak daarom voortzetten tot aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.

Lees HIER de hele uitspraak van het Hof Amsterdam d.d. 5 februari jl. in geanonimiseerde pdf (op 8 februari jl. door Privacy First ontvangen).

Update 3 maart 2019: de uitspraak van het Hof is inmiddels ook gepubliceerd op rechtspraak.nl. Privacy First beraadt zich nog op mogelijke vervolgstappen.

Update 2 mei 2019: vandaag heeft de voorzitter van Privacy First beroep in cassatie ingesteld bij de Hoge Raad.

Update 22 september 2019: vandaag besteedden het NOS Journaal en Nieuwsuur uitgebreid aandacht aan het toenemende gebruik (en misbruik) van scanauto's, zie https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2302813-opsporingsdiensten-ontdekken-nieuw-wapen-de-scanauto.html.

Update 10 april 2020: vandaag heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan. De Hoge Raad oordeelt dat kentekenparkeren een systematische inbreuk vormt op het recht op privacy. Volgens de Hoge Raad wordt dit echter gerechtvaardigd doordat sprake zou zijn van een wettelijke basis, namelijk een lokale parkeerverordening van de gemeente Amsterdam. Die wettelijke basis bevat echter geen enkele privacywaarborg zoals vereist door het Europese Mensenrechtenverdrag (art. 8 EVRM). Privacy First verwacht deze zaak daarom alsnog te zullen winnen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.

Hoge Raad zwijgt over recht op anonieme, contante betaling

In de uitspraak vandaag weigert de Hoge Raad grotendeels om de zaak inhoudelijk te behandelen. De Hoge Raad draait op diverse punten om de hete brij heen. Allereerst wil de Hoge Raad geen uitspraak doen over het eerste fundamentele aspect dat in deze zaak centraal stond: het recht op anonieme of contante betaling bij parkeren. Dit recht vloeit o.a. voort uit het recht op privacy in de zin van anonimiteit in de openbare ruimte. De Hoge Raad beargumenteert niet waarom het hierover geen uitspraak wil doen en verwijst slechts naar art. 81 van de Wet op de rechterlijke organisatie: verondersteld gebrek aan belang voor de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling. Dit oordeel is onbegrijpelijk, aangezien dit nu juist een uiterst actuele kwestie betreft waarover veel rechtsonzekerheid bestaat.

Hoge Raad acht kentekenparkeren systematische inbreuk op privacy, maar weigert inhoudelijke toetsing

In lijn met het betoog van Privacy First oordeelt de Hoge Raad dat kentekenparkeren een systematische inbreuk vormt op het recht op privacy. Onder art. 10 Grondwet en art. 8 EVRM vereist dit een wettelijke basis. Volgens de Hoge Raad is een lokale parkeerverordening zonder wettelijke privacywaarborgen daartoe voldoende. Het gebrek aan wettelijke privacywaarborgen bij kentekenparkeren wordt door de Hoge Raad echter geheel niet getoetst. Ook op dit fundamentele aspect draait de Hoge Raad dus om de hete brij heen. Privacy First acht dit oordeel in strijd met het Europese privacyrecht en verwacht dit met succes te zullen aanvechten bij het Hof in Straatsburg.

Hoge Raad laat misbruik van scanauto’s onbenoemd

Een ander fundamenteel aspect waarover de Hoge Raad zich niet wil uitlaten betreft het misbruiken van scanauto’s bij kentekenparkeren voor andere doelen, waaronder de opsporing van verwarde personen, zwerfvuil en monumentenzorg. Dergelijke function creep (doelverschuiving) is in strijd met het recht op privacy en juist nu hoogst actueel, getuige bijvoorbeeld de berichtgeving vandaag over de nieuwe inzet van camera-auto’s in de Coronacrisis. Privacy First betreurt het dat de Hoge Raad over dergelijke buitenwettelijke inzet van scanauto’s liever zwijgt dan rechtspreekt.

Lees HIER de volledige uitspraak van de Hoge Raad op rechtspraak.nl.

Update 28 april 2021: het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg heeft de meervoudige klacht van Privacy First tegen bovenstaande uitspraak van de Hoge Raad helaas vrijwel onbeargumenteerd niet-ontvankelijk verklaard. Hetzelfde gebeurde de afgelopen jaren o.a. met twee rechtszaken van Privacy First tegen ongereguleerde trajectcontroles en een door Privacy First gesteunde zaak van VP Huisartsen tegen het Landelijk Schakelpunt (EPD). Door Privacy First gesteunde zaken tegen verplichte vingerafdrukken in paspoorten en identiteitskaarten liggen reeds sinds 2016 onbehandeld op de Straatsburgse plank. Hetzelfde geldt sinds 2018 voor de coalitiezaak 'Burgers tegen Plasterk' over internationale data-uitwisseling tussen geheime diensten. In combinatie met recente teleurstellende, onkritische uitspraken van het EHRM over massa-surveillance en verplichte vaccinaties doet dit bij Privacy First inmiddels de vraag rijzen: zou de Nederlandse burger niet veel beter af zijn bij een nationaal Grondwettelijk Hof?

NS laat reiziger extra betalen voor privacy. Autoriteit Persoonsgegevens weigert te handhaven. Raad van State gaat zaak beoordelen.

Op maandag 4 september as. zal de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State zich buigen over twee rechtsvragen: mag de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) weigeren om te handhaven wanneer treinreizigers met een voordeelurenabonnement door NS worden gedwongen om extra te betalen als zij hun privacy willen behouden? Of mag de AP misschien zelfs weigeren om de zaak überhaupt te onderzoeken, ondanks haar toezichthoudende taak?

Drie jaar geleden schafte NS de papieren treinkaartjes af en verplichtte alle reizigers voortaan een OV-chipkaart te gebruiken. Het bleek dat reizigers die omwille van hun privacy voor een anonieme OV-chipkaart kozen, van NS geen voordeelurenkorting krijgen – ook niet als zij al vele jaren in het bezit zijn van een voordeelurenabonnement. Arnhemmer Michiel Jonker vroeg de AP om handhavend op te treden, wat de AP weigerde. Op 16 augustus 2016 gaf de Rechtbank Gelderland Jonker deels gelijk en gelaste dat de AP de zaak alsnog serieus moest onderzoeken, maar verplichtte de AP nog niet om handhavend op te treden. De AP en Jonker gingen beiden in hoger beroep bij de Raad van State.

Met ingang van 9 juli 2014 heeft NS Reizigers BV het voor abonnementhouders onmogelijk gemaakt om een papieren kaartje te kopen dat in de trein samen met hun abonnementskaart wordt gecontroleerd. Wie in de voordeeluren met korting wil reizen, mag dat van NS alleen als hij in- en uitcheckt met een persoonsgebonden OV-chipkaart waarop ook zijn identiteit staat vermeld. Het gevolg hiervan is dat reizigers alleen nog voordeelurenkorting krijgen als zij al hun individuele reisbewegingen via de persoonsgebonden OV-chipkaart door NS laten registreren. Als zij hun privacy wensen te behouden, verliezen zij hun voordeelurenkorting.

Jonker ervaart het feit dat een reiziger met privacy in de voordeeluren meer moet betalen dan een reiziger zonder privacy, als een vorm van discriminatie. “Ik wil net als vroeger het openbaar vervoer kunnen gebruiken zonder dat een bedrijf of de overheid precies kan bijhouden waar ik op welk moment geweest ben. Daarvoor is de anonieme OV-chipkaart ook bedoeld. Maar die wordt op deze manier ontmoedigd. Er wordt een ongerechtvaardigd onderscheid gemaakt tussen mensen met privacy en mensen zonder privacy. Mensen die hun privacy willen houden, moeten meer betalen. Dat is discriminatie. NS probeert me er zo toe te dwingen mijn privé-reisgegevens voor commerciële doelen ter beschikking te stellen. Nederlandse wetten en Europese verdragen verbieden dat.”

Ook heeft Jonker bezwaar tegen de wijze waarop NS zijn persoonsgegevens heeft overgedragen aan Trans Link Systems (TLS). “NS zegt dat ik een contract met TLS heb, maar dat is onzin. Ik heb nooit zo’n contract afgesloten, en dat heeft geen enkele treinreiziger. NS heeft zijn algemene voorwaarden veranderd. Maar NS kan niet rechtmatig in zijn algemene voorwaarden opnemen dat ik opeens een contract over mijn persoonsgegevens afgesloten zou hebben met een derde. Je ziet hier hoe de zogenaamde privatisering van een publieke voorziening, het OV, leidt tot onrechtmatige praktijken.”

-- De AP is in hoger beroep gegaan tegen de opdracht van de rechtbank om de zaak nu serieus te gaan onderzoeken.

-- Jonker is in hoger beroep gegaan tegen het ontbreken van een opdracht aan de AP om, na al die jaren van gedogen, zelfs maar een voornemen kenbaar te maken om te gaan handhaven.

-- Ook NS zal in de rechtszaal deelnemen aan het geding.

Jonker wordt in deze zaak gesteund door Stichting Privacy First en Maatschappij voor Beter OV. De rechtszitting is openbaar: iedereen is welkom om de zitting bij te wonen.

Zaakinformatie: M. Jonker vs. Autoriteit Persoonsgegevens, zaaknr. 201607123/1/A3.
Tijdstip: maandag 4 september 2017, 10.30u.
Locatie: Raad van State, Kneuterdijk 22, Den Haag. Klik HIER voor een routebeschrijving.

Update 4 september 2017: de rechtszitting vandaag verliep relatief voorspoedig, de rechters zaten goed in de materie. Klik HIER voor de pleitnota van de heer Jonker (pdf). Over 6 weken (of later) doet de Raad van State uitspraak.

Media:
https://www.computable.nl/artikel/nieuws/security/6191053/250449/conflict-ap-en-privacy-first-om-ov-chipkaart-ns.html
https://www.ad.nl/economie/privacy-wordt-geschonden-door-ov-chipkaart-met-abonnement~a4405fa0/
http://www.gelderlander.nl/economie/privacy-wordt-geschonden-door-ov-chipkaart-met-abonnement~a4405fa0/
http://www.hartvannederland.nl/nieuws/2017/ns-beperkt-korting-onterecht-tot-abonnees/
https://www.bnr.nl/nieuws/mobiliteit/10328758/dalurenkorting-ns-discriminatie-of-niet
http://www.treinreiziger.nl/reiziger-eist-anoniem-reizen-ook-abonnement/
http://www.dvhn.nl/binnenland/NS-beperkt-korting-onterecht-tot-abonnees-22465090.html
https://www.security.nl/posting/529824/Raad+van+State+onderzoekt+of+AP+moet+optreden+tegen+NS

Update 22 september 2017: de Raad van State heeft op 20 september jl. uitspraak gedaan in de zaak, zie ECLI:NL:RVS:2017:2555. In een eerste reactie zegt Jonker: “Een uitspraak twee weken na de zitting is opvallend snel, ook gezien de termijn van zes weken of langer die de Raad van State ter zitting had aangekondigd. Mogelijk heeft de Raad van State snel uitspraak gedaan om nog niets te hoeven zeggen over de uitkomst van het onderzoek dat de AP afgelopen jaar in opdracht van de rechtbank heeft gedaan, en waarover de AP binnenkort een besluit neemt. Of misschien wil de Raad de AP gelegenheid geven om zo’n nieuw besluit af te stemmen op de uitspraak.”

Samenvatting op hoofdpunten van de uitspraak:

(1) De Raad van State stelt, net als de rechtbank, Jonker inhoudelijk in het gelijk: de AP had Jonkers handhavingsverzoek niet mogen afwijzen zonder in deze specifieke zaak voldoende onderzoek te doen.

(2) Uit de eerdere onderzoeken waarnaar de AP had verwezen, blijkt volgens de Raad van State niet “of de verwerking van persoonsgegevens door middel van een persoonlijke OV-chipkaart noodzakelijk is voor het sluiten en de uitvoering van de overeenkomst betreffende het voordeelurenabonnement”, en ook niet “of als gevolg van het verplicht stellen van de persoonlijke OV-chipkaart voor een abonnement die verwerking van persoonsgegevens toereikend, ter zake dienend en niet bovenmatig is.”

(3) Voorts constateert de Raad van State dat “de omstandigheid dat de OV-chipkaart in haar algemeenheid voldoet aan de Wbp, niet betekent dat de omstandigheid dat het onmogelijk is een persoonlijk product te combineren met een anonieme kaart ook voldoet aan de Wbp.”

(4) Verder is de Raad het met de rechtbank eens dat de AP uit de door NS zelf opgestelde algemene voorwaarden en de voorwaarden van het voordeelurenabonnement niet het bestaan van een noodzaak voor het verwerken van persoonsgegevens mocht afleiden.

(5) De Raad is het anderzijds niet met Jonker eens dat de AP op basis van de reeds bekende feiten al had moeten concluderen dat er aanleiding was voor een voornemen tot handhaving. Volgens de Raad hoeft de AP daarover pas een standpunt in te nemen na een meer uitgebreid onderzoek.

(6) Procedureel is de Raad het met de AP eens dat de rechtbank de AP geen opdracht had mogen geven tot het doen van een meer uitgebreid onderzoek op grond van artikel 60 Wbp. Volgens de Raad had de rechtbank alleen het afwijzingsbesluit van de AP moeten vernietigen, zonder opdracht te geven tot zo’n onderzoek, omdat de rechtbank zich daarmee “de beleidsruimte van de AP toeëigende”. De AP heeft in haar beleid een “fasering” van onderzoek opgenomen, waarbij het door de rechtbank opgedragen onderzoek pas in fase III valt.

Jonker: “Ik ben blij dat de Raad van State me, net als de rechtbank, inhoudelijk in het gelijk heeft gesteld dat mijn handhavingsverzoek door de AP niet zo makkelijk had mogen worden afgewezen. De Raad heeft een aantal drogredeneringen doorgeprikt die de AP naar voren had gebracht.”

Toch is Jonker niet helemaal tevreden: “De uitspraak van de Raad van State leidt er ook toe dat de AP nu in een nieuwe ronde de gelegenheid krijgt om weer nieuwe argumenten te verzinnen om mijn handhavingsverzoek toch nog te gaan afwijzen. Het voelt een beetje als een knockout-toernooi met twee deelnemers en een half dozijn rondes, waarbij het thuisteam, de AP dus, meteen al verzekerd is van een finaleplaats, terwijl de andere partij, ik dus, in al die rondes de wedstrijd moet winnen om zelfs maar in de finale te komen. En als ik ook maar één echte fout maak, lig ik eruit. Dat is eigenlijk het tegenovergestelde van effectieve rechtsbescherming. Wat me ook opvalt is dat de Raad van State het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) met geen woord heeft genoemd, terwijl het EVRM een meer fundamentele bescherming biedt dan de door de Raad wel genoemde Europese Privacyrichtlijn. Ik heb steeds naar het EVRM verwezen.”

Gevraagd wat eventuele nieuwe argumenten van de AP dan zouden kunnen zijn, antwoordt Jonker: “Net vorige week heb ik een zogeheten bevindingenrapport van de AP ontvangen over het onderzoek dat de AP in opdracht van de rechtbank moest doen. Maar omdat de AP mij verzocht heeft daar vertrouwelijk mee om te gaan totdat de AP een nieuw besluit heeft genomen over mijn handhavingsverzoek, wil ik daar op dit moment verder niks over zeggen. De AP had dat rapport natuurlijk aan mij moeten toesturen ruim voorafgaand aan de rechtszitting van de Raad van State, maar koos er helaas voor om daarmee te wachten tot na de rechtszitting – terwijl NS in essentie wel op de hoogte was. Dat draagt niet bij aan een eerlijk proces. Volgende week houdt de AP een hoorzitting. En daarna duurt het waarschijnlijk nog een aantal weken voordat de AP een nieuw besluit neemt. Tegen dat besluit kan ik dan eventueel weer in beroep en hoger beroep gaan. Het houdt me wel van de straat...”

Wordt dus vervolgd.

Media:
http://www.omroepgelderland.nl/nieuws/2143524/Treinreiziger-uit-Arnhem-krijgt-weer-gelijk-meer-onderzoek-naar-privacy-discriminatie-ov-chipkaart
https://www.security.nl/posting/532206/Autoriteit+Persoonsgegevens+hoeft+NS+niet+uitgebreid+te+onderzoeken (met commentaar van Michiel Jonker onder artikel).
https://www.ovmagazine.nl/2017/09/opnieuw-onderzocht-tegen-privacydiscriminatie-ov-chipkaart-1527/ 

Update 7 mei 2018: op 8 september 2017 (enkele dagen na de rechtszitting van de Raad van State) heeft de AP aan de heer Jonker een bevindingenrapport toegestuurd over de uitkomsten van het uitgebreide onderzoek waarvoor de Rechtbank Gelderland op 16 augustus 2016 opdracht had gegeven. Op 25 september en 28 november 2017 heeft Jonker naar de AP een reactie gestuurd op het bevindingenrapport, waarin hij ernstige kritiek uitte op de bevindingen. Het rapport leek zijns inziens vooral te dienen als instrument om de zaak toe te dekken, en niet als weergave van een onpartijdig uitgevoerd onderzoek door een onafhankelijke toezichthouder.

Ondanks Jonkers kritiek besloot de AP op 22 december 2017 dat het uitgevoerde onderzoek geen reden opleverde om Jonkers oorspronkelijke bezwaar alsnog gegrond te verklaren. De AP vond nog steeds dat er niks aan de hand was. Tegen dit tweede besluit op bezwaar ging Jonker op 29 januari 2018 in beroep bij de Rechtbank Gelderland (tweede beroepsprocedure in de zaak, zaaknummer 18/546). Omdat de AP inmiddels onderzoek heeft gedaan, gaat deze tweede beroepsprocedure niet meer over de vraag of de AP onderzoek moet doen, maar over de inhoudelijke uitkomst van dat onderzoek.

Ondertussen loopt er in dezelfde zaak nog een tweede juridisch spoor. Op 24 november 2016 had Jonker de AP verzocht om in het door de rechtbank opgedragen, uitgebreide onderzoek ook het feit te betrekken dat op elke zogenaamd “anonieme” OV-chipkaart van NS twee unieke pasnummers worden aangebracht, waardoor die kaarten in feite niet anoniem meer zijn. De unieke pasnummers moeten worden beschouwd als persoonsgegevens.

De AP weigerde om dit feit in haar uitgebreide onderzoek te betrekken, en besloot in plaats daarvan om het op te vatten als een nieuw, separaat handhavingsverzoek, waarbij de AP, net als de eerste keer, probeerde om niet meer te doen dan een “verkennend” oftewel “globaal bureau-onderzoek”. Na dit “globale” onderzoek concludeerde de AP op 28 september 2017 dat er niks aan de hand was. Jonker diende daar op 16 oktober en 28 november 2017 bezwaar tegen in, waarbij Jonker ook aangaf het niet eens te zijn met de afsplitsing van dit aspect in een zogenaamd apart handhavingsverzoek dat volgens de AP niet uitgebreid onderzocht hoefde te worden.

Op 26 februari 2018 wees de AP ook dit bezwaar van Jonker af, waarna Jonker op 19 maart 2018 ook tegen dit besluit op bezwaar in beroep ging bij de Rechtbank Gelderland (derde beroepsprocedure in de zaak, zaaknummer 18/1487).

Jonker: “Ik hoop dat de rechtbank de twee procedures samen gaat voegen, omdat de inhoud grotendeels overlapt. En ik hoop dat de rechtbank tot de conclusie komt dat de AP inderdaad ten onrechte geweigerd heeft de unieke pasnummers te betrekken bij het eerder door de rechtbank opgedragen onderzoek. Bizar vind ik het dat de AP de eerdere uitspraak van de rechtbank op een belangrijk punt negeert. De rechtbank had duidelijk aangegeven dat NS de verantwoordelijke is voor de gegevensverwerking met de OV-chipkaart, omdat ik als klant transacties verricht met NS, terwijl TLS alleen een opdrachtnemer van NS is, die voor NS een taak uitvoert. Nu probeert de AP toch weer te doen alsof TLS de primaire verantwoordelijke zou zijn. Het is duidelijk dat in deze casus de AP er alles aan doet om zijn toezichthoudende en handhavende taak NIET naar behoren uit te voeren. Ik zie de rechtszaak of –zaken met vertrouwen tegemoet.”

Deze week heeft de Rechtbank Gelderland uitspraak gedaan over de vraag of de Autoriteit Persoonsgegevens (AP; voorheen College Bescherming Persoonsgegevens) zonder onderzoek mag weigeren om te handhaven wanneer treinreizigers met een voordeeluren-abonnement door NS worden gedwongen extra te betalen als zij hun privacy willen behouden.

Twee jaar geleden schafte NS de papieren treinkaartjes af en verplichtte alle reizigers voortaan een OV-chipkaart te gebruiken. Het bleek dat reizigers die omwille van hun privacy voor een anonieme OV-chipkaart kozen, van NS geen voordeelurenkorting krijgen – ook niet als zij al vele jaren in het bezit zijn van een voordeelurenabonnement. Arnhemmer Michiel Jonker maakte hiertegen bezwaar. Na een procedure bij de Geschillencommissie-OV deed hij in april 2015 een handhavingsverzoek bij de AP (toen nog: CBP). De AP weigerde echter in te grijpen. Daarop stapte Jonker naar de rechter.

In de uitspraak, ECLI:NL:RBGEL:2016:4553, stelt de rechter dat het handhavingsverzoek voor de AP op zijn minst aanleiding had moeten zijn om de zaak op een aantal door Jonker genoemde punten te onderzoeken:

- Naar het oordeel van de rechtbank heeft de AP onvoldoende onderzocht of de gegevensverwerking voldoet aan het proportionaliteits- en subsidiariteitsbeginsel. Het subsidiariteitsbeginsel vereist dat als er een mogelijkheid bestaat om een bepaald doel te bereiken op een manier waarbij de privacy behouden blijft, of minder wordt aangetast, er dan ook voor die manier moet worden gekozen.

- De rechtbank merkt tevens op dat de mogelijkheid om anoniem te reizen, een aspect van het systeem van de OV-chipkaart is. Jonker: “Hieruit leid ik af dat de rechtbank, net als ik, vindt dat een monopolie op een basisvoorziening zoals het openbaar vervoer, niet misbruikt mag worden om mensen hun privacy zonder noodzaak afhandig te maken.”

- De rechtbank is van oordeel dat, mede gezien het principiële karakter van de voorliggende vraag, er in ieder geval sprake is van zwaarwichtige gronden om een onderzoek in te stellen als bedoeld in de Beleidsregels voor handhaving door de AP. Jonker: “Ik ben blij dat de rechtbank dit onderdeel van mijn argumentatie in zijn uitspraak expliciet onderschrijft.”

Jonker geeft aan verheugd te zijn dat de rechtbank duidelijk heeft gemaakt dat zijn verzoek om onderzoek en handhaving serieus moet worden genomen door de Autoriteit Persoonsgegevens, en niet zomaar van tafel mag worden geveegd. “Ik hoop dat dit bij de AP tot een nieuwe houding zal leiden, waarbij de AP zijn in naam onafhankelijke positie ook echt gaat waarmaken en zijn werk gaat doen.”

Gevraagd of hij overweegt om in hoger beroep te gaan, zegt Jonker: “Ik heb op zich een goed gevoel bij de uitspraak, maar wil hem nog wel nader bestuderen, voordat ik daarover een beslissing neem. Het feit dat de rechtbank nog niet meteen geoordeeld heeft dat er gehandhaafd moet worden, maar dat er eerst nog meer onderzoek moet plaatsvinden, brengt een vertraging teweeg, waardoor ik als abonnementhouder door NS voorlopig nog gediscrimineerd kan worden. In ieder geval vind ik het van groot belang dat het onderzoek van de AP grondig, transparant en inzichtelijk zal zijn. Gezien de eerdere houding van de AP is dat geen vanzelfsprekendheid. Dus dat ga ik nauwlettend volgen.”

Privacy First steunt het doel van deze rechtszaak: anoniem reizen met korting, zonder privacydiscriminatie. Privacy is immers een universeel mensenrecht. Voor dat recht dienen mensen niet extra te hoeven betalen.

De zaak geniet brede steun onder de Nederlandse bevolking, zo bleek de afgelopen weken uit talloze positieve reacties bij Privacy First en op social media. 81% van de mensen is het dan ook eens met de stelling "Het is belachelijk dat je alleen korting krijgt in de trein met een persoonsgebonden OV-chipkaart", zo blijkt uit een actuele opiniepoll bij dagblad De Gelderlander. De website Treinreiziger.nl heeft Michiel Jonker inmiddels zelfs voorgedragen voor de jaarlijkse Blije Reizigersprijs.

Lees HIER de hele uitspraak van de rechtbank en klik HIER voor achtergrondinformatie en eerdere media over de zaak.

Hieronder een actueel media-overzicht (in chronologische volgorde):

Persbericht rechtbank Gelderland, 17 augustus 2016: Autoriteit Persoonsgegevens moet meer onderzoek doen naar registratie reisgegevens door de NS

Security.nl, 17 augustus 2016: Toezichthouder moet registratie reisgegevens NS onderzoeken

Rechtennieuws.nl, 17 augustus 2016: Autoriteit Persoonsgegevens moet meer onderzoek doen naar registratie reisgegevens door de NS

Omroep Gelderland, 17 augustus 2016: Treinreiziger uit Arnhem krijgt gelijk: meer onderzoek naar registratie reisgegevens door NS

De Gelderlander, 17 augustus 2016: Extra onderzoek naar registratie reisgegevens

NU.nl, 17 augustus 2016 (inclusief reactie NS): Privacywaakhond moet registratie reisgegevens door NS beter onderzoeken

Tweakers.net, 17 augustus 2016: Privacytoezichthouder moet onderzoek doen naar anoniem reizen met korting

OV-Magazine, 17 augustus 2016: Rechter: onderzoek naar anonieme korting.

Treinreiziger.nl, 18 augustus 2016: Reiziger krijgt gelijk: onderzoek naar privacy NS

Treinreiziger.nl, 18 augustus 2016: Opinie: Michiel Jonker verdient reizigersprijs.

Weblog SOLV Advocaten, 19 augustus 2016: Privacy een gepasseerd station voor de NS? (met commentaar Michiel Jonker)

NS laat reiziger extra betalen voor privacy. Abonnementhouder stapt naar rechter.

Op 7 juli 2016 zal een meervoudige kamer van de Rechtbank Gelderland zich buigen over de vraag of de Autoriteit Persoonsgegevens (voorheen College Bescherming Persoonsgegevens) mag weigeren om te handhaven wanneer treinreizigers met een voordeelurenabonnement door NS worden gedwongen om extra te betalen als zij hun privacy willen behouden.

Twee jaar geleden schafte NS de papieren treinkaartjes af en verplichtte alle reizigers voortaan een OV-chipkaart te gebruiken. Het bleek dat reizigers die omwille van hun privacy voor een anonieme OV-chipkaart kozen, van NS geen voordeelurenkorting krijgen – ook niet als zij al vele jaren in het bezit zijn van een voordeelurenabonnement. Arnhemmer Michiel Jonker maakte hiertegen bezwaar. Na een procedure bij de Geschillencommissie-OV deed hij in februari 2015 een handhavingsverzoek bij het CBP (thans: AP). Het CBP weigerde echter in te grijpen.

Met ingang van 9 juli 2014 heeft NS Reizigers BV het voor abonnementhouders onmogelijk gemaakt om een papieren kaartje te kopen dat in de trein samen met hun abonnementskaart wordt gecontroleerd. Wie in de voordeeluren met korting wil reizen, mag dat van NS alleen als hij in- en uitcheckt met een persoonsgebonden OV-chipkaart waarop ook zijn identiteit staat vermeld. Het gevolg hiervan is dat reizigers alleen nog voordeelurenkorting krijgen als zij al hun reisbewegingen via de persoonsgebonden OV-chipkaart door NS laten registreren. Als zij hun privacy wensen te behouden, verliezen zij hun voordeelurenkorting.

Jonker ervaart het feit dat een reiziger met privacy in de voordeeluren meer moet betalen dan een reiziger zonder privacy, als een vorm van discriminatie. “Ik wil net als vroeger het openbaar vervoer kunnen gebruiken zonder dat een bedrijf of de overheid precies kan bijhouden waar ik op welk moment geweest ben. Daarvoor is de anonieme OV-chipkaart ook bedoeld. Maar die wordt op deze manier ontmoedigd. Er wordt een ongerechtvaardigd onderscheid gemaakt tussen mensen met privacy en mensen zonder privacy. Mensen die hun privacy willen houden, moeten meer betalen. Dat is discriminatie.”

Volgens Jonker is discriminatie extra kwalijk wanneer die wordt ingezet als drukmiddel. “NS probeert me ertoe te dwingen mijn privé-reisgegevens voor commerciële doelen ter beschikking te stellen.” Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens verbiedt alle discriminatie, maar de Nederlandse wet verbiedt alleen discriminatie op twaalf specifieke punten. Eén daarvan is iemands levensovertuiging. Jonker: “Ik heb het College voor de Rechten van de Mens uitgelegd dat respect voor ieders privé-sfeer bij mijn levensovertuiging hoort. Maar volgens hen is verlicht humanisme geen levensovertuiging. Dat vind ik absurd.”

Ook heeft Jonker bezwaar tegen de wijze waarop NS zijn persoonsgegevens heeft overgedragen aan Trans Link Systems (TLS). “NS zegt dat ik een contract met TLS heb, maar dat is onzin. Ik heb nooit zo’n contract afgesloten; dat heeft geen enkele treinreiziger. NS heeft zijn algemene voorwaarden veranderd. Maar NS kan niet rechtmatig in zijn algemene voorwaarden opnemen dat ik opeens een contract over mijn persoonsgegevens afgesloten zou hebben met een derde. Je ziet hier hoe de zogenaamde privatisering van een publieke voorziening, het OV, leidt tot onrechtmatige praktijken.”

Jonker wordt in deze rechtszaak ondersteund door Stichting Privacy First en Maatschappij voor Beter OV.

Update Privacy First, 5 juli 2016: de rechtszitting vindt plaats op donderdag 7 juli as. om 10.40u bij de rechtbank Gelderland (locatie Arnhem), klik HIER voor een routebeschrijving. Zaaknummer: ARN 15 / 5542 (Jonker vs. CBP; afwijzing handhavingsverzoek OV-chipkaart). De Nederlandse Spoorwegen (NS) en Trans Link Systems (TLS) zijn door de rechtbank vooralsnog als belanghebbenden aangemerkt en zullen in die hoedanigheid aan de rechtszitting deelnemen.

Zie tevens de volgende nieuwsbronnen:

Security.nl, 1 juli 2016: https://www.security.nl/posting/476407/Treinreiziger+die+korting+en+privacy+bij+NS+wil+naar+rechter 

Nederlands Dagblad, 2 juli 2016: https://www.nd.nl/nieuws/nederland/rechtszaak-om-schending-privacy-met-ov-chipkaart.1848969.lynkx?s=XZIXsSB2lB-7eer9r0xlqg== (tevens in papieren editie, p. 2)

NOS, 7 juli 2016: http://nos.nl/op3/artikel/2115951-ik-wil-met-een-anonieme-ov-chipkaart-met-korting-reizen.html

Omroep Gelderland, 7 juli 2016: http://www.omroepgelderland.nl/nieuws/2112922/Arnhemmer-strijdt-voor-anonieme-voordeelurenkaart-NS

RTL Nieuws, 7 juli 2016: http://www.rtlnieuws.nl/nederland/arnhemmer-naar-rechter-ns-laat-je-meer-betalen-voor-je-privacy

TROS Radar, 7 juli 2016: http://radar.avrotros.nl/nieuws/detail/ook-met-een-anonieme-ov-chipkaart-wil-ik-korting-bij-ns-krijgen/

Telegraaf, 8 juli 2016: http://www.telegraaf.nl/dft/geld/consument/26170823/___NS_benadeelt_anonieme_reiziger___.html (tevens in papieren editie, sectie Binnenland, p. 12)

Maatschappij voor Beter OV, 4 en 11 juli 2016: http://voorbeterov.nl/goedemaandagmorgen

Radio:

Interview met Michiel Jonker bij Amsterdam FM, 5 juli 2016: http://www.amsterdamfm.nl/ns-laat-reizigers-betalen-voor-privacy/

Interview bij Radio Gelderland, 7 juli 2016:

Update Privacy First, 7 juli 2016: de rechtszitting verliep vandaag relatief grondig en duurde bijna 3 uur (drie keer langer dan door de rechtbank was gepland). De NS werd door de rechtbank aan het begin van de zitting toegelaten om als belanghebbende partij aan de procedure deel te nemen. Trans Link Systems (TLS, het 'bedrijf achter de OV-chipkaart') werd door de rechtbank echter alsnog (terecht) niet-ontvankelijk verklaard. Klik HIER voor de pleitnota van Michiel Jonker (pdf). Het vonnis van de rechtbank staat vooralsnog gepland voor 18 augustus as., maar zal wellicht worden uitgesteld wegens de complexiteit van de zaak.

Update 16 augustus 2016: vandaag heeft de rechtbank Gelderland een positieve uitspraak gedaan, klik HIER voor ons nieuwsbericht en eerste commentaar door Michiel Jonker.

"Het is definitief niet nodig om een juist kenteken in te voeren bij betaald parkeren. De Hoge Raad heeft dat vrijdag bepaald in een zaak van een vrouw die in Amsterdam haar parkeren via een app met een verkeerd kenteken had betaald. Bij een controle kreeg de vrouw een parkeerboete omdat niet het juiste kenteken bekend was.

De Hoge Raad stelt dat een verkeerd kenteken geen reden is voor een boete. In de wet staat namelijk dat er alleen een boete opgelegd kan worden als er geen parkeergeld is betaald en dat is in dit geval wel gebeurd.

Sinds begin vorig jaar kwamen de rechtbank en het gerechtshof in Amsterdam in deze en vergelijkbare zaken al tot hetzelfde oordeel.

Amsterdam was een van de eerste gemeenten die het kentekenparkeren invoerde. Een flink aantal andere gemeenten volgde. Door parkeerders hun kenteken in te laten vullen, kunnen parkeerwachters controleren door alleen de kentekens te scannen. In Amsterdam rijdt bovendien een aantal scanauto's rond die volledig geautomatiseerd kentekens scannen.
(...)

Privacy First blij met uitspraak Hoge Raad

Privacy First heeft verheugd gereageerd op de uitspraak van de Hoge Raad dat kentekenparkeren niet verplicht mag worden gesteld. De burgerrechtenorganisatie had eerder een overwinning geboekt bij een lagere rechter, maar was niet betrokken bij de zaak waar de Hoge Raad over besliste. "Misschien was het iemand die zich heeft laten inspireren door ons", gokt directeur Vincent Böhre. "Maar we zijn er heel blij mee."

De uitspraak is goed nieuws voor mensen die zich anoniem over straat willen bewegen, zegt Böhre. "Dat kan iedereen zijn. Mensen die naar een dokter of psychiater gaan, maar ook mensen die vanuit hun beroep niet gevolgd willen worden zoals advocaten of journalisten."

Amsterdam moet nu, als het aan Privacy First ligt, weer gaan controleren op parkeerkaartjes achter de voorruit. "Dat gebeurt bijvoorbeeld ook in Utrecht en Haarlem, terwijl ze daar ook kentekenparkeren hebben."

De organisatie is nog niet klaar met Amsterdam, kondigt Böhre aan. Privacy First spant binnenkort een kort geding tegen de gemeente aan om de tekst op de parkeerautomaten te laten aanpassen. Nu staat daar nog dat parkeerders verplicht zijn om een kenteken in te voeren. Ook komt er een bestuursrechtelijke zaak tegen de gemeente om anoniem betalen mogelijk te maken. Het is namelijk nu alleen mogelijk om met een kaart te betalen in de hoofdstad.

Rotterdam heeft lak aan verbod kentekenparkeren

De gemeente Rotterdam heeft lak aan de hoogste rechter die vrijdag bepaalde dat kentekenparkeren niet verplicht mag worden gesteld. De Maasstad vindt het te veel gedoe en te duur om het systeem om te gooien.

Privacy First, die fel gekant is tegen kentekenparkeren, is verbijsterd over de reactie van de gemeente. ,,Ongelooflijk dat je een uitspraak van de hoogste rechter negeert'', aldus een woordvoerder van de burgerrechtenirganisatie. (...)"  

Bronnen: www.telegraaf.nl/dft/geld/consument/25275918/__Streep_door_kentekenparkeren__.html ,
www.telegraaf.nl/binnenland/25276462/___Privacy_First__blij_met_uitspraak__.html &
www.telegraaf.nl/binnenland/25278880/__R_dam_blijft_kenteken_vragen__.html, 26 februari 2016.

Naschrift Privacy First, 8 maart 2016: uit een interview bij Radio Rijnmond op 26 februari jl. bleek inderdaad dat Rotterdam in wezen lak heeft aan het oordeel van de Hoge Raad, zoals correct is gemeld door de Telegraaf. Privacy First acht dit standpunt van de gemeente Rotterdam verwerpelijk en in strijd met de trias politica. Wij hopen dat de Rotterdamse gemeenteraad hier spoedig paal en perk aan stelt en het Rotterdamse parkeerbeleid op de schop neemt. Zo niet, dan resteert jegens Rotterdam slechts een nieuwe gang naar de rechter. Hieronder het betreffende interview met Privacy First voorzitter Bas Filippini en een woordvoerder van de gemeente Rotterdam op Radio Rijnmond. Klik HIER voor ons volledige persbericht, media en lokale politieke reacties naar aanleiding van de uitspraak van de Hoge Raad.

Vandaag heeft de Hoge Raad een belangrijke uitspraak gedaan in een individuele zaak rondom kentekenparkeren: parkeerders kunnen niet verplicht worden om bij het parkeren hun kenteken in te voeren. Indien iemand kan aantonen dat hij voor zijn parkeerplek betaald heeft, dient een eventuele parkeerboete vernietigd te worden. Het parkeerbeleid van Amsterdam en tal van andere Nederlandse gemeenten komt daardoor definitief op losse schroeven te staan. Privacy First beschouwt dit als een grote overwinning in de strijd voor meer privacy in de openbare ruimte.

Privacy First roept burgers al jaren op om in verzet te gaan tegen kentekenparkeren middels het model-bezwaarschrift op onze website. Dit bezwaarschrift is inmiddels duizenden keren gedownload en wordt voortdurend met succes gebruikt.

Begin 2015 won Privacy First voorzitter Bas Filippini reeds zijn eigen rechtszaak tegen de gemeente Amsterdam over kentekenparkeren. Onze voorzitter had bij het parkeren bewust geen kenteken ingevoerd, aangezien dit een schending vormt van het recht op privacy in de zin van anonimiteit in de openbare ruimte. De rechtbank Amsterdam oordeelde vervolgens dat indien een parkeerder geen kenteken opgeeft maar wel aantoonbaar betaald heeft, er geen parkeerboete mag worden opgelegd. Parkeerbeheerder Cition BV (inmiddels Egis Parking Services, gemeente Amsterdam) ging bewust niet tegen dit vonnis in hoger beroep, maar deed dat wél in een aantal andere, vergelijkbare rechtszaken van individuele burgers zonder advocaat. Die laffe tactiek van Cition kwam de gemeente Amsterdam eind 2015 duur te staan: in een achttal vergelijkbare zaken kwam het Hof Amsterdam tot dezelfde conclusie als de rechtbank Amsterdam eerder in de zaak van Privacy First (gevolgd door de Hoge Raad vandaag in een andere, vergelijkbare zaak). Het is nu aan Amsterdam (en alle andere Nederlandse gemeenten) om het parkeerbeleid alsnog aan te passen: vrijwillige i.p.v. verplichte invoering van kentekens bij parkeren!

Privacy First dringt daarnaast aan op herinvoering van contante betaling of andere anonieme betaalmiddelen, bijvoorbeeld een anonieme parkeerkaart. Privacy First zal in dit verband binnenkort nadere juridische stappen nemen ter algehele afschaffing van kentekenparkeren.

Klik HIER voor de uitspraak van de Hoge Raad over kentekenparkeren. Klik HIER voor de recente uitspraken van het Hof Amsterdam en HIER voor ons model-bezwaarschrift.

Update 4 maart 2016, een greep uit de nieuwsberichten van de afgelopen dagen:
Telegraaf.nl, 26 februari 2016: Hoge Raad zet streep door kentekenparkeren.
Telegraaf.nl, 26 februari 2016: Privacy First blij met uitspraak Hoge Raad (via ANP).
Telegraaf.nl, 26 februari 2016: Rotterdam heeft lak aan verbod kentekenparkeren.
AT5, 26 februari 2016: Hoge Raad zet kentekenparkeren onder druk.
NOS.nl, 26 februari 2016: Kenteken invoeren voor parkeerkaartje niet verplicht.
RTLNieuws.nl, 26 februari 2016: Verkeerd kenteken bij betaald parkeren geen reden voor boete.
NU.nl, 26 februari 2016: Hoge Raad zet streep door kentekenparkeren.
AD.nl, 26 februari 2016: Geen parkeerboete bij verkeerd invoeren kenteken.
Metronieuws.nl, 26 februari 2016: Verkeerd kenteken ingevuld bij parkeren? Geen boete!
Parool.nl, 26 februari 2016: Hoge Raad zet kentekenparkeren onder druk.
Gemeente.nu, 26 februari 2016: Hoge Raad verbiedt kentekenparkeren.
RTVNH.nl, 26 februari 2016: Streep door kentekenparkeren: in deze gemeenten heb je weer privacy.
Nieuws.nl, 26 februari 2016: Uitspraak Hoge Raad: einde kentekenparkeren?
Binnenlands Bestuur, 27 februari 2016: Kentekenparkeren krijgt knauw van Hoge Raad.
TROSRadar.nl, 27 februari 2016: Kentekenparkeren krijgt knauw van Hoge Raad.
Tevens gepubliceerd in de Volkskrant, Trouw, BN/De Stem, De Stentor, Brabants Dagblad, Dagblad van het Noorden, Twentsche Courant Tubantia, Gooi- en Eemlander, Gelderlander, Eindhovens Dagblad, Haarlems Dagblad, IJmuider Courant, Leeuwarder Courant, Leidsch Dagblad, Noordhollands Dagblad, Provinciale Zeeuwse Courant & Reformatorisch Dagblad.

Televisie: korte reportage met Privacy First voorzitter Bas Filippini in NOS Journaal 26 februari 2016, 22.00u en 0.00u (vanaf 7m50s en 6m37s).

Radio: korte reactie Privacy First op BNR Nieuwsradio en interviews Privacy First bij RTV Utrecht, Radio Rijnmond (mp3) en Amsterdam FM, 26 februari 2016. Uit het interview bij Radio Rijnmond bleek dat Rotterdam in wezen lak heeft aan het oordeel van de Hoge Raad, zoals ook correct is gemeld door de Telegraaf. Privacy First acht dit standpunt van de gemeente Rotterdam verwerpelijk en in strijd met de trias politica. Wij hopen dat de Rotterdamse gemeenteraad hier spoedig paal en perk aan stelt en het Rotterdamse parkeerbeleid op de schop neemt. Zo niet, dan resteert jegens Rotterdam slechts een nieuwe gang naar de rechter. Hieronder het hele interview met Privacy First voorzitter Bas Filippini en een woordvoerder van de gemeente Rotterdam op Radio Rijnmond: 

Politieke reacties:
Schriftelijke vragen Rotterdamse gemeenteraad n.a.v. oordeel Hoge Raad, 1 maart 2016: klik HIER (origineel in pdf). 
RTV Utrecht, 3 maart 2016: Utrechtse raadsleden sturen aan op anoniem parkeren.
AD.nl, 3 maart 2016: Utrecht wil anoniem parkeren gaan invoeren in de stad.
De Stentor, 5 maart 2016: Kentekenparkeren Zwolle onder vuur.
De Stentor, 7 maart 2016: Onderzoek naar kosten behoud papieren parkeerbon Zwolle.
Telegraaf.nl, 10 maart 2016: 'Opheldering over kentekenparkeren'.

Update 3 juni 2016: vandaag heeft de Hoge Raad het oordeel van het Hof Amsterdam dat een parkeerder om privacyredenen mag weigeren zijn/haar kenteken in te voeren, intact gelaten; klik HIER. Het betreffende arrest van het Hof Amsterdam d.d. 5 nov. 2015 vindt u HIER. Hieruit blijkt andermaal dat invoering van een kenteken bij het parkeren nimmer verplicht mag worden gesteld, zolang de betreffende parkeerder maar (aantoonbaar) betaalt voor zijn/haar parkeerplek.

"Worstelen met nieuw systeem

Twintig minuten aan de telefoon om een auto aan te melden, ondernemers die noodgedwongen naar hun winkel lopen. Negen maanden nadat Delft overschakelde op digitaal parkeren staan nog lang niet alle Delftenaren te juichen. Ook vinden inwoners het nog ongemakkelijk dat de gemeente zoveel persoonlijke gegevens opslaat.
(...)
Tegelijkertijd zijn echter ook de parkeerinkomsten die de gemeente ontvangt teruggelopen, mede doordat het nieuwe systeem in het begin flink werd geplaagd door technische storingen. Die storingen zijn ondertussen verholpen, laat de gemeente in reactie weten. Wel waarschuwt de gemeente dat de internetverbinding soms trager is op piekmomenten, wat het aanmelden van auto's soms bemoeilijkt.

Te weinig parkeeruren voor bezoekers en het gedoe om steeds nieuwe klanten aan en af te melden zijn minpunten die Delftse ondernemers het vaakst noemen. (...)

Ook zijn er ondernemers die op eigen creatieve wijze omspringen met het aantal toebedeelde parkeeruren. Bob Junius (48), eigenaar van snackbar De Snek aan de Bieslandsekade, weet wel raad met het nieuwe parkeersysteem. De snackbarhouder blijkt nota bene de broer van voormalig wethouder Milène Junius, die het digitaal parkeren besloot in te voeren.

Het digitale parkeren vindt hij prima werken - en nee, dat zegt hij niet omdat zijn zus toevallig de wethouder was. ,,Je moet gewoon goed weten hoe de regels in elkaar steken. Voor mijn bezoekers vormt het geen probleem, ik kan namelijk de scanauto van ver aan zien komen rijden. Er is dan meer dan genoeg tijd om alle auto's eventjes aan te melden. En wanneer de parkeerwachters voorbij zijn, dan meld ik ze weer af.''
(...)
Delftenaren op straat zijn negatiever gestemd. Opvallend veel ouderen geven toe dat ze nog worstelen met de digitale drempel. Een ander heikel punt dat veel geïnterviewden noemen, betreft de persoonsgegevens die de gemeente nu digitaal opslaat. De gemeente Delft verzekert dat gegevens van iedere auto die juist staat geparkeerd na twee dagen worden gewist. Op straat wordt dat met scepsis ontvangen.

Jurist Vincent Böhre van Privacy First, een stichting die opkomt voor de bescherming van privacy van burgers, is welbekend met deze zorgen. ,,Er is onbehagen tegen het opslaan van zoveel persoonlijke gegevens, vooral onder ouderen die na de Tweede Wereldoorlog zijn opgegroeid. Voor hen ligt dit nog bijzonder gevoelig.''

Ouderen

Naast rechtszaken aanspannen wordt er ook op andere wijze protest gevoerd. Zo verzamelden ouderen in Zaandam afgelopen zomer honderden handtekeningen tegen het digitale parkeren, mede door zorgen over hun privacy. Böhre: ,,Het is eigenlijk triest dat het de ouderen zijn die voor hun rechten opkomen.''

De 73-jarige Leny, die niet met haar achternaam in de krant wil, verwoordt het sentiment onder de oudere Delftse inwoners het scherpst. ,,Ik vind het systeem waardeloos. Het voelt alsof ik constant word gecontroleerd, niet prettig. Je hangt nu soms twintig minuten aan de telefoon om bezoek aan te melden, en soms lukt het dan nog niet. Het is zelfs al een keer voorgekomen dat er ondertussen een parkeerboete was uitgeschreven. Ik heb liever weer een papieren bezoekerskaart.''

Rechtszaken

In verschillende steden waar kentekenparkeren afgelopen jaren is ingevoerd, worden rechtszaken gevoerd tegen het digitale parkeren. Volgens Vincent Böhre van stichting Privacy First laat een recente uitspraak van het gerechtshof in Amsterdam zien dat burgers niet verplicht mogen worden om hun kenteken in te voeren. Het hof behandelde acht zaken van burgers die een onjuist kenteken in een parkeerautomaat hadden ingevoerd, maar die wel netjes hadden betaald. Daarvoor kregen ze een parkeerboete van de gemeente Amsterdam, maar het hof veegde deze boetes weer allemaal van tafel. De gemeente Delft, die eenzelfde parkeersysteem als Amsterdam gebruikt (met een controlewagen), is op de hoogte van de uitspraak, maar laat weten dat het geen verdere gevolgen zal hebben voor de handhaving in de stad. Volgens Böhre kan het echter de bijl aan de wortel van het digitale parkeren zetten. ,,Als mensen massaal weigeren om hun kenteken in te voeren, dan zou je het systeem overladen. Mensen krijgen dan wel eerst een boete opgestuurd, maar die kan je nu succesvol aanvechten. Het is gedoe, maar soms moet je dat voor de bescherming van je privacy over hebben.''"

Bron: AD/Haagsche Courant, zaterdag 12 december 2015, pp. 2-3.

"Ruim 20.000 mensen hebben vorig jaar in Nederland een boete gekregen omdat ze geen identiteitsbewijs bij zich hadden of zich weigerden te legitimeren. Vooral jongeren (18 – 30 jaar) worden vaak op de bon geslingerd. Zij kregen 4,5 keer vaker een boete dan dertigplussers.

Maar hoe werkt het nou precies met die identificatieplicht?

Wanneer moet je je ID-kaart laten zien en wanneer ga je op de bon?

Je bent formeel niet verplicht om een ID-kaart bij je te dragen. In Nederland hebben we namelijk een toonplicht, geen draagplicht. "Die keuze is bewust gemaakt, omdat er sinds de Tweede Wereldoorlog veel weerstand is tegen het verplicht bij je dragen van een persoonsbewijs", zegt jurist Vincent Böhre van Privacy First. "Tijdens de oorlog was iedereen verplicht zich te kunnen identificeren."

Böhre vroeg zich vanochtend bij het horen van het nieuws over het aantal boetes als eerste af hoeveel mensen protest hadden aangetekend tegen hun bon. "Het gebeurt vaak dat mensen in de buurt wonen en geen identiteitskaart bij zich hebben. Je kunt dan gewoon zeggen: loop maar even mee, dan laat ik 'm thuis zien. Zo werkt de toonplicht namelijk."
(...)"

Bron: http://nos.nl/op3/artikel/2074560-geen-id-kaart-bij-je-vraag-agent-even-mee-te-lopen.html. Zie ook http://nieuws.nl/algemeen/20151211/geen-id-op-zak-laat-hem-dan-thuis-zien-aan-oom-agent/.

Naschrift Privacy First: naast het onderscheid tussen toonplicht en draagplicht had Privacy First de NOS ook gewezen op het feit dat de politie mensen niet zonder reden om hun identiteitsbewijs mag vragen. Hier dient altijd een objectief gerechtvaardigde aanleiding voor te zijn, bijvoorbeeld een redelijke verdenking van een concreet strafbaar feit. In principe heeft iedereen in Nederland immers het recht op anonimiteit in de openbare ruimte. De overheid mag hier niet zomaar inbreuk op maken. Daarnaast blijkt in de praktijk vaak sprake van discriminatie ('etnisch profileren') en willekeur bij de toepassing van de identificatieplicht door (met name) de politie. Dit vormt een schending van het discriminatieverbod en werkt gevoelens van onveiligheid en stigmatisering van bevolkingsgroepen in de hand. Dit nog afgezien van de risico's die iedereen loopt door de op-afstand-uitleesbare RFID-chips in paspoorten en ID-kaarten, identiteitsfraude met verloren of gestolen identiteitsbewijzen, etc. Het advies van Privacy First blijft dan ook: paspoort of ID-kaart thuis laten en een eventuele boete aanvechten bij de rechter!