Toon items op tag: Chip

Nederlandse privacy-activist wint Finse zaak over elektronische sleutels

Bewoners van appartementen in een flatgebouw hebben in beginsel het recht om onbespied hun eigen woning te betreden. Dat heeft de Finse privacy-autoriteit op 29 juli 2020 bevestigd in een zaak die was aangespannen door de Arnhemse privacy-activist Michiel Jonker. De installatie van een elektronisch systeem dat monitort met welke adresgebonden en gechipte sleutel op welk tijdstip welke deur wordt geopend, is volgens de Finse privacywaakhond Tietosuojavaltuutettu (Finnish Data Protection Ombudsman) in strijd met de AVG.

Het gaat om een Fins gebouw met kleine appartementen waarin zowel huurders als eigenaren wonen. In 2018 had de Vereniging van Eigenaren (VvE) besloten om het elektronische bewakingssysteem te installeren op alle externe ingangen van het gebouw. Het voornemen was om ook alle individuele appartementen aan te sluiten op het systeem. Het systeem wordt beheerd door een ingehuurd bedrijf en zou alleen in opdracht van de politie worden geraadpleegd, al dan niet op verzoek van het bestuur van de VvE.

Aanleiding vormden enkele incidenten waaruit volgens het bestuur bleek dat zich voormalige bewoners in de kelder van het gebouw hadden bevonden en daar sporen hadden achtergelaten. Het vermoeden was dat zij gebruik hadden gemaakt van niet-ingeleverde sleutels. Volgens het bestuur van de VvE werden er geen persoonsgegevens verwerkt, omdat de nieuwe, elektronische sleutels weliswaar adresgebonden waren, maar niet persoonsgebonden.

Jonker maakte bezwaar tegen het systeem en stelde dat de noodzaak voor een dergelijke monitoring niet was aangetoond. De VvE had geen wettelijke grondslag gegeven voor de gegevensverwerking. Ook waren de huurders niet geraadpleegd, waardoor een grote groep bewoners geen toestemming had gegeven. Jonker achtte de verwerkte gegevens wel herleidbaar tot personen, in het bijzonder in het geval van eenpersoonshuishoudens.

De Finse privacy-autoriteit stelde Jonker op al deze punten in het gelijk, en wees erop dat de Finse wetgeving met betrekking tot de besluitvorming van VvE's geen vrijbrief vormt voor besluiten die in strijd zijn met de AVG. Ook wees de autoriteit erop dat een verhuurder niet namens een huurder toestemming kan geven voor de verwerking van persoonsgegevens. Voorts wees de autoriteit erop dat een toestemming voor de verwerking van persoonsgegevens door elke betrokkene (ongeacht of dat een huurder of een eigenaar is) op elk moment kan worden ingetrokken, conform de AVG.

De autoriteit benadrukte dat het belang van een derde (bijvoorbeeld de politie) geen rechtvaardiging kan vormen voor gegevensverwerking die onder verantwoordelijkheid van de VvE plaatsvindt. Ten slotte wees de autoriteit erop dat de VvE ten onrechte geen alternatieven had onderzocht die geen of een minder grote inbreuk op de privacy plegen, daarbij inbegrepen een vervanging van analoge sleutels door nieuwe analoge sleutels.

De privacy-autoriteit gaf de VvE opdracht de omgang met persoonsgegevens in overeenstemming te brengen met de AVG.

Jonker: "Het was voor mij een vreemde, nieuwe ervaring om door een privacy-autoriteit in het gelijk gesteld te worden zonder tussenkomst van een rechter. In Nederland heb ik dat met de Autoriteit Persoonsgegevens nog nooit meegemaakt. Ook in Finland ging het trouwens niet zonder slag of stoot. Na twee jaar wachten op de behandeling van mijn zaak, heb ik daar een klacht ingediend bij de zogeheten Parlementaire Ombudsman. Enkele dagen daarna ging de Finse privacy-autoriteit er alsnog mee aan de slag, en nam twee maanden later een beslissing. Ook in Finland is er bij de privacy-toezichthouder een tekort aan personele capaciteit, waardoor de beslistermijnen van de AVG structureel niet worden gehaald. Maar ik ben tevreden over de inhoud van deze beslissing. Natuurlijk is het nu zaak dat de VvE de opdracht van de privacy-autoriteit ook daadwerkelijk gaat uitvoeren."

Contactverzoeken voor dhr. Jonker kunnen worden ingediend via Stichting Privacy First.

Klik HIER voor de volledige uitspraak van de Finse privacy-autoriteit (in het Fins).

Media:
https://www.security.nl/posting/666564/Finse+toezichthouder+noemt+elektronisch+sleutelsysteem+flat+in+strijd+met+AVG
https://frontpage.fok.nl/nieuws/835884/1/1/50/nederlandse-privacy-activist-wint-zaak-over-elektronische-sleutels.html
https://www.is.fi/digitoday/tietoturva/art-2000006600839.html (grote Finse tabloid)
https://www.hs.fi/politiikka/art-2000006601066.html (grootste krant van Finland en Scandinavië) 
https://www.kotitalolehti.fi/sahkolukko-seuraa-liikkeitasi-kuka-tallentaa-tiedot/ (vergelijkbaar met Nederlands tijdschrift Eigen Huis van VEH)
https://www.hameensanomat.fi/kanta-hame/tietosuojavaltuutettu-sahkolukkojen-keraamat-ovenavaustiedot-ovat-henkilotietoja-1451149/
https://www.tivi.fi/uutiset/taloyhtio-asensi-sahkolukot-mutta-mokasi-gdprn-kanssa-nain-paatti-tietosuojavaltuutettu/a7401466-c107-43f3-a3e9-86514efd28d4
https://www.tekniikkatalous.fi/uutiset/onko-teillakin-sahkolukkojarjestelma-tietosuojavaltuutettu-antoi-maarayksen-lainvastaisesti-toimineelle-taloyhtiolle/c868846a-15f5-4903-a8e1-339c3a726747
https://www.is.fi/digitoday/tietoturva/art-2000006616790.html

"Het kabinet moet onmiddellijk werk maken van het stoppen met het opnemen van vingerafdrukken in paspoorten. Dat stelt Vincent Böhre van stichting Privacy First in reactie op het nieuws dat vingerafdrukken van Nederlandse burgers momenteel nauwelijks gebruikt worden.

Hoewel het al acht jaar verplicht is om vingerafdrukken af te staan voor in het paspoort, worden die op Schiphol, bij de grens of in het buitenland nooit gecontroleerd, zo bleek gisteren uit navraag van de NOS.

Alleen gemeenten gebruiken de vingerafdrukken in incidentele gevallen, bijvoorbeeld als er twijfel is over iemands identiteit. "Dat gebeurt een of twee keer per jaar", zegt teamleider Jan Jansen van het stadsloket in Breda. "Het kan ook zijn dat de politie ons benadert als de identiteit van een overledene niet vastgesteld kan worden. Dan kunnen we een printje van de vingerafdruk meegeven."

Het opslaan van vingerafdrukken in een chip op de paspoorten gebeurt naar aanleiding van een Europese verordening. De afdrukken worden niet opgeslagen in een centrale database, omdat een wet hierover het in Nederland niet haalde.

Privacyschendingen

Voor privacyjurist Böhre is het niet nieuw dat er verder nauwelijks iets met de vingerafdrukken gebeurt. Hij vraagt al jaren aandacht voor de kwestie. Sinds 2009 is er ongeveer 20 miljoen keer vingerafdrukken afgenomen bij Nederlandse burgers. Volgens Böhre zijn dat "20 miljoen privacyschendingen".

Volgens de wet mag de privacy van burgers door de overheid alleen geschonden worden als er sprake is van noodzaak en proportionaliteit. Het moet aantoonbaar nut hebben. Dat ontbreekt hier volledig, zegt Böhre in het NOS Radio 1 Journaal. "Na acht jaar moet je toch echt conclusies gaan trekken. Het kost verschrikkelijk veel geld, tijd en moeite. En dat allemaal voor niets.""

Bron: https://nos.nl/artikel/2203728-kabinet-moet-stoppen-met-vingerafdrukken-in-paspoort.html, maandagochtend 20 november 2017. Beluister hieronder het hele interview op Radio 1:

"Privacywaakhond: Systeem past niet bij fatsoenlijke rechtsstaat

Een chip in elke kentekenplaat, waarmee de Nationale Politie proeven doet, is een gruwel in het oog van privacywaakhond Privacy First. Voorzitter Bas Filippini noemt een dergelijke 'spionagechip' disproportioneel en niet passen in een fatsoenlijke democratische rechtsstaat . De Nationale Politie doet een proef met zogeheten RFID-chips in kentekens. Dat zijn chips die op afstand communiceren via radiogolven. Voorlopig wordt het project verkocht als oplossing voor identiteitsfraude en criminaliteit met kentekens, om de burger 'mee' te krijgen. Maar Privacy First vergelijkt de kentekenchip met enkelbanden voor veroordeelde misdadigers. Volgens de club is het systeem veel te grootschalig om de jaarlijkse fraude met naar schatting 40.000 kentekens tegen te gaan.

Het systeem zal identificatie, registratie en het permanent volgen mogelijk maken van álle burgers, onder wie ook advocaten, journalisten, politici en activisten. Een uiterst grove privacyschending. Een groot gevaar is doelverschuiving. Nu al kijken de Belastingdienst, politie en justitie mee in systemen die voor een heel ander doel waren opgezet, zoals voor parkeergarages en trajectcontroles.

Als de chip wordt ingevoerd, krijgt iedere automobilist verplicht een op afstand uitleesbare chip in zijn kentekenplaat die op de openbare weg continu wordt uitgelezen. Alle reisbewegingen worden daarmee vastgelegd.

De chip is verbonden met een flinterdunne antenne die zit vastgeplakt aan de buitenkant van de kentekenplaat, waardoor de chip kan communiceren met uitleesstations boven de wegen. Die geven de gegevens door aan de computers van de RDW. Als over een jaar blijkt dat de chips en de antennes goed werken, wordt het systeem ingevoerd. Zelfs bij extreem hoge snelheden zou het systeem goed werken.

Ook het College Bescherming Persoonsgegevens is erg kritisch. Niet alleen zet het college grote vraagtekens bij de noodzaak, maar ook of de chip alleen door de overheid kan worden uitgelezen en niet kan worden misbruikt door andere partijen.

Bas Filippini: Tevens bereidt het Europees Parlement nieuwe regelgeving voor die behalve een chip op het kenteken ook nog een chip in de auto zelf verplicht stelt. In de basisopzet worden dan meer dan zestig gegevens geregistreerd, die worden opgeslagen in een Europese databank. De chip moet startblokkering mogelijk maken, een digitale kentekenbank en online kentekenaanvraag, een Europese apk en zal uiteindelijk kunnen uitgroeien tot een Europees reis- en verblijfsrechten- en belastingsysteem."

Bron: Telegraaf 16 juni 2015, p. 3. Lees ook het hoofdredactioneel commentaar van de Telegraaf diezelfde dag, p. 2:

"Spionagechip

De Nationale Politie experimenteert met op afstand uitleesbare chips in kentekens, naar eigen zeggen als middel tegen fraude met nummerplaten. Als het aan de politie (en de fabrikant van de chip) ligt, komt er een landelijk netwerk van meetportalen zodat alle weggebruikers rond de klok in de gaten worden gehouden.

De ongebreidelde drang van de Staat der Nederlanden om privégegevens te verzamelen, leidt tot een maatschappij waarin mensen continu het gevoel hebben onder toezicht te staan. Wanneer houdt dat eens op?

Jaarlijks zou sprake zijn van 40.000 gevallen van kentekenfraude. Moet daarvoor de persoonlijke levenssfeer van miljoenen Nederlandse automobilisten worden aangetast? Is er werkelijk geen ander systeem te bedenken dat minder ingrijpend is dan het voortdurend via een chip volgen en registreren van de burger op de openbare weg?

De overheid zou zo langzamerhand ook op de hoogte moeten zijn van de risico's van databanken als het gaat om lekken in de beveiliging, oneigenlijk gebruik en criminele manipulatie. De spionagechip vormt een regelrechte bedreiging van de vrijheid van de automobilist en mag nooit en te nimmer worden ingevoerd!"

"De politie wil van alle automobilisten het voertuig 'chippen'. Stichting Privacy First noemt dit een elektronische enkelband.

De stichting Privacy First wil dat de Nationale Politie afziet van 'spionagechips' in kentekens van auto's. De politie wil zogenoemde RFID-chips invoeren, waarmee kentekenfraude kan worden opgespoord.

Volgens de politie worden er jaarlijks 40.000 kentekenplaten vervalst, waardoor de daders ongestoord (verkeers)misdrijven kunnen plegen. Een voor iedere automobilist verplichte, op afstand uitleesbare chip die op de openbare weg continu uitgelezen wordt, zou hiertegen de oplossing zijn.

Privacy First ziet echter een groot gevaar in het optuigen van een landelijk controlesysteem om de bewegingen in de openbare ruimte van alle Nederlanders te kunnen volgen. Wij vinden de verplichte spionagechip disproportioneel en niet passen in een fatsoenlijke democratische rechtsstaat , zegt voorzitter Bas Filippini.

Navraag door Privacy First leert dat de kentekenchip onderdeel is van een veel groter plan om alle wegen in Nederland uit te rusten met portals met meetapparatuur. Deze portals registreren 24 uur per dag alle auto's en daarmee de bewegingen van alle burgers in de openbare ruimte."

Bron: Metro 16 juni 2015, p. 7. Tevens in uitgebreidere vorm (inclusief online opiniepeiling) gepubliceerd op http://www.metronieuws.nl/binnenland/2015/06/spioneren-via-chip-in-kenteken-wekt-woede.

Vanavond besteedde het NOS Achtuurjournaal uitgebreid aandacht aan de plannen van de Nederlandse overheid om alle kentekenplaten te gaan voorzien van RFID-chips. Klik HIER voor de hele uitzending, inclusief een interview met Privacy First voorzitter Bas Filippini. De reportage begint vanaf 3m54s.

"Via een speciale chip die op dit moment in opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie wordt getest wil de overheid een einde aan kentekenfraude maken. De chip wordt ontwikkeld door de Nederlandse chipfabrikant NXP. Via readers boven de weg kan de chip op afstand worden uitgelezen.

"Straks komen er portalen boven de weg met readers waarin ook een antenne zit. Die communiceert met de kentekenplaat op de auto beneden. De reader is verbonden met computers van de RDW en die geeft door of de kentekenplaat correct is", zegt NXP-directeur Maurice Geraets tegenover de NOS. De chip kan zelfs bij een snelheid van 160 kilometer per uur worden uitgelezen. De reader kan ook door tankstations worden gebruikt. Voordat een klant kan tanken kunnen zij eerst controleren of de kentekenplaat van een chip is voorzien.

Het College bescherming persoonsgegevens is kritisch. Volgens woordvoerster Lysette Rutgers moeten burgers zich vrij in hun auto kunnen bewegen. Ze vindt dan ook dat er goed naar de noodzaak van de chip moet worden gekeken. Geraets stelt dat privacyzorgen niet nodig zijn, aangezien patronen in het rijgedrag er niet mee zijn vast te stellen. "De chip genereert continu wisselende codes. Hij is door de reader te identificeren, maar ook als je de auto elke dag zou bevragen, is niet herleidbaar waar hij eerder is geweest", zo merkt hij op. Bas Filippini van Privacy First is er niet gerust op en stelt dat er sprake van een "spionagechip" is, die ook voor andere doeleinden is te gebruiken."

Bron: https://www.security.nl/posting/432020/Overheid+wil+kentekenfraude+bestrijden+via+chip, 13 juni 2015.

Binnen de Nederlandse overheid bestaan momenteel plannen om iedere kentekenplaat te gaan voorzien van een op-afstand-uitleesbare RFID-chip. Dit lijkt vooral bedoeld om kentekenfraude tegen te gaan, maar eenmaal opgetuigd zal het systeem ook voor hele andere doelen gebruikt (en misbruikt) kunnen worden. Beluister hieronder een reportage over dit onderwerp op Radio 1, inclusief een interview met Privacy First voorzitter Bas Filippini:

"In opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie wordt op een terrein van Defensie bij Oirschot een speciale chip getest. Die moet een einde maken aan fraude met kentekens. Als over een jaar blijkt dat de resultaten goed zijn, wordt de chip ingevoerd.

In Nederland zijn naar schatting 40.000 valse nummerplaten in omloop. Criminelen gebruiken die onder meer als zij zonder te betalen tanken en als ze inbraken plegen. Ook monteren ze valse kentekenplaten op vluchtauto's.

Een van de testers is Maurice Geraets. Hij is de directeur van NXP, het bedrijf dat de chip maakt. Zijn donkere auto staat geparkeerd voor gebouw 46 op de Eindhovense High Tech Campus. Wie de kentekenplaat beter bekijkt, ziet onder de drie letters een vierkant vlakje met een sleufje.

Tankstation

"Die sleuf is een antenne waardoor de kentekenplaat op afstand uitleesbaar is", zegt Geraets. "Straks komen er portalen boven de weg met readers waarin ook een antenne zit. Die communiceert met de kentekenplaat op de auto beneden. De reader is verbonden met computers van de RDW en die geeft door of de kentekenplaat correct is."

Ook houders van tankstations zouden zo'n reader kunnen aanschaffen. Zij kunnen voordat zij de pomp vrijgeven om te tanken, controleren of de kentekenplaat voorzien is van een chip en dus of de auto deugt.

Volgens Geraets is de angst voor schending van privacy niet nodig. "Patronen in het rijgedrag kun je er niet mee vaststellen. De chip genereert continu wisselende codes. Hij is door de reader te identificeren, maar ook als je de auto elke dag zou bevragen, is niet herleidbaar waar hij eerder is geweest."

Vrij bewegen

Het College bescherming persoonsgegevens (CBP) is kritisch. "Een auto is een zeer persoonlijk bezit en wordt door velen ervaren als een tweede huis", zegt woordvoerder Lysette Rutgers. "Daarin en daarmee moet je je vrij kunnen bewegen. Daarom moet goed gekeken worden naar de noodzaak van de chip."

Kan hetzelfde doel ook op een minder ingrijpende manier worden bereikt, vraagt Rutgers zich af. "Bij de proef moet gekeken worden of de chip echt alleen maar door bevoegde personen en instanties kan worden uitgelezen en of de beveiliging in orde is."

Ook Bas Filippini van de organisatie Privacy First is kritisch. "Het is natuurlijk heel goed dat criminelen worden aangepakt, maar dit gaat veel verder. Wij zijn niet voor een grootschalig controlesysteem waarmee continu in de gaten wordt gehouden waar mensen zijn", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Wij noemen het een spionagechip."

Volgens Filippini kan het systeem al snel voor andere zaken worden gebruikt. "Je krijgt een verschuiving van doelstellingen. Kijk naar de trajectcontrole. Die zou voor de veiligheid zijn, maar wordt nu gebruikt om dat omaatje in haar oude diesel uit de binnenstad van Utrecht te weren."

Sneeuw

Hoewel de chip nog in de testfase zit, hoeft Geraets niet meer overtuigd te worden. Wat hem betreft is het geen test, maar meer het leveren van het bewijs dat het systeem werkt.

"We weten dat de chip het doet en dat willen we aantonen aan alle belanghebbenden en aan de politiek. Dat doen we expres vier seizoenen lang, zodat we kunnen aantonen dat de chip het bijvoorbeeld ook doet als er sneeuw op de kentekenplaat zit vastgekoekt. Met cameratoezicht lukt dat echt niet.""

Bron: http://nos.nl/artikel/2041098-chip-moet-einde-maken-aan-fraude-met-kentekens.html, 13 juni 2015.

"Afgelopen donderdag werd er in de Tweede Kamer gedebatteerd over de OV-chipkaart. Veel partijen hebben kritiek op het systeem. Zo wil de VVD dat reizigers bij het overstappen niet steeds hoeven in- en uit te checken en pleit de PvdA voor het afschaffen van het verplichte saldo van 20 euro. Maar er is ook kritiek op de privacy van de OV-chipkaart.

Stichting Privacy First claimt dat de 'anonieme' OV-chipkaart niet anoniem is, omdat elke kaart een eigen identificatienummer heeft. Daardoor kunnen reizigers worden geïdentificeerd middels koppeling van transactiegegevens. Zolang er geen echte anonieme chipkaarten bestaan, wil de stichting dat de papieren kaartjes zonder chip blijven bestaan.

Sluiting van de poortjes

Maar dat is nog niet alles. Privacy First wil dat het verplicht in- en uitchecken voor reizigers met een studenten OV, een trajectkaart of een jaarabonnement wordt afgeschaft, dat de huidige bewaartermijnen van de chipkaartgegevens tot een noodzakelijk minimum worden teruggebracht en dat de OV-chipkaart goedkoper wordt.

Ook is er kritiek op het geplande 'sluiting van de poortjes'. De gedachte achter deze sluiting is dat bijvoorbeeld zwartrijders niet meer het station opkomen. Maar dat zorgt er ook voor dat het onmogelijk wordt om bijvoorbeeld het station over te steken zonder gebruik te maken van het openbaar vervoer. Verder zou de sluiting bij calamiteiten tot gevaarlijke situaties leiden en kunnen bijvoorbeeld kinderen, ouderen of hulpbehoevende mensen niet door familie of vrienden naar het perron begeleid kunnen worden, zo stelt Privacy First.

Verbeteren

Ondanks de vele kritiek die er geuit wordt op de OV-chipkaart, zal het systeem niet worden afgeschaft, stelt staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur). Wel zal er het nodige aan verbeterd moeten worden. Mansveld liet eerder al weten dat er een aantal proeven lopen om de chipkaart te verbeteren."

Bron: http://www.acquirepublishing.nl/verkeer-in-beeld/kritiek-op-ov-chipkaart-blijft-aanhouden, 20 oktober 2014.

Vorige week vond in de Tweede Kamer een belangrijk debat over de OV-chipkaart plaats. Hoewel in de Tweede Kamer inmiddels stemmen opgaan om de OV-chipkaart helemaal af te schaffen, lijkt het Privacy First in de eerste plaats verstandig om de huidige OV-chipkaart privacyvriendelijker te maken. In dat kader gaven wij aan alle leden van de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu de volgende aandachtspunten mee:

1. De 'anonieme' OV-chipkaart is niet anoniem, want bevat een uniek identificatienummer in de RFID-chip waarmee reizigers achteraf kunnen worden geïdentificeerd en getraceerd middels koppeling van transactiegegevens. In de optiek van Privacy First vormt dit een schending van twee mensenrechten, namelijk de vrijheid van beweging in combinatie met het recht op privacy, oftewel het klassieke recht om in eigen land vrij en anoniem te kunnen reizen. Graag verneemt Privacy First van uw Kamer en de verantwoordelijke bewindspersoon welke stappen reeds zijn ondernomen ter invoering van een anonieme OV-chipkaart die daadwerkelijk anoniem is, bijvoorbeeld door ontwikkeling van nieuwe chiptechnologie en moderne vormen van encryptie zonder uniek identificatienummer (privacy by design).

2. Zolang er geen (echte) anonieme OV-chipkaarten en anonieme kortingskaarten bestaan, dienen papieren kaartjes (zonder chip) beschikbaar te blijven voor reizigers die anoniem willen kunnen reizen. Tevens dient alsnog een 'roze' anonieme kortingskaart voor kinderen en ouderen te worden ingevoerd.

3. Verplicht in- en uitchecken voor reizigers met een studenten OV-chipkaart, een trajectkaart of jaarabonnement dient geen enkel noodzakelijk doel en dient dan ook te worden afgeschaft.

4. De geplande 'sluiting van de poortjes' op NS-stations vormt een onnodige beperking van de bewegingsvrijheid en kan bij calamiteiten tot gevaarlijke situaties leiden. Ook in individuele gevallen creëert dit onveiligheid, bijvoorbeeld bij kinderen, ouderen, zieke of hulpbehoevende mensen die door familie of vrienden naar het perron begeleid dienen te worden. Privacy First dringt er dan ook met klem op aan om de poortjes te allen tijde open te houden of deze poortjes af te schaffen en te vervangen door anonieme in- en uitcheckpaaltjes.

5. De huidige bewaartermijnen van OV-chipkaartgegevens dienen tot een absoluut noodzakelijk minimum te worden teruggebracht. Tevens dient aan reizigers de optie te worden geboden om hun reisgeschiedenis op ieder gewenst moment te kunnen wissen.

6. De OV-chipkaart jaagt reizigers massaal op hoge kosten, hetzij bij de aanschaf ervan, hetzij als men vergeet uit te checken, hetzij indien de kaart of een uitcheckpaaltje defect is, hetzij als men 'anoniem' wenst te kunnen reizen met een papieren chipkaartje. Graag verneemt Privacy First van uw Kamer en de verantwoordelijke bewindspersoon welke maatregelen genomen zullen worden om het reizen met een OV-chipkaart (danwel een nieuw in te voeren alternatief) voordeliger te maken met behoud en bevordering van ieders recht op privacy.