Toon items op tag: Overheid

Vandaag in de Telegraaf: 

"Voorzitter Bas Filippini van de Stichting Privacy First spant persoonlijk een rechtszaak aan tegen de gemeente Amsterdam in verband met het kentekenparkeren. Privacy First wil van de rechter weten of automobilisten die wel betalen maar niet hun kenteken op het bonnetje invullen, terecht bekeurd mogen worden.

Wij eisen dat de verplichte kentekenregistratie per direct wordt beëindigd en dat autobezitters zelf mogen bepalen of zij hun kenteken wel of niet invullen. Verder zijn wij voorstander van parkeervakregistratie, zodat je dus eigenlijk voor de plek betaalt. Op die manier kan er ook geen misbruik van privacygegevens van de burger worden gemaakt, aldus de stichting.

Eerder riep de stichting al op een bezwaarbrief naar de gemeente te sturen waarin wordt geprotesteerd tegen de invoering van de verplichte kentekenregistratie. Inmiddels hebben enkele tientallen Amsterdammers hieraan gehoor gegeven, maar kan de gemeente er nog geen reactie over geven. Wel heeft de gemeente opdracht gegeven om alle kentekengegevens uit de database te verwijderen.

Termijn

Wij hebben er geen probleem mee dat de kentekens van 'foutparkeerders' voor een periode van 13 weken worden opgeslagen. Dit in verband met de termijnen voor eventueel bezwaar en beroep, zegt Vincent Böhre van Privacy First.

Volgens de stichting zou de Belastingdienst gretig van de opgeslagen kentekens gebruik hebben gemaakt. Wij vinden dat een normale burger zich anoniem in de openbare ruimte moet kunnen bewegen zonder dat hij aan de hand van zijn kenteken kan worden opgespoord. Bovendien moet men parkeerkosten ook cash kunnen betalen, want het gaat tenslotte om een wettig betaalmiddel. De gemeente voert nu een beleid waarbij parkeerders continu onder de kentekenscan komen te liggen. Wij roepen zo veel mogelijk Amsterdammers op ons te steunen met de rechtszaak tegen de gemeente, aldus Vincent Böhre."

Bron: Telegraaf 15 oktober 2013, sectie Amsterdam, p. 9: Rechtszaak tegen kentekenparkeren; 'Uitspraak uitlokken over registratie en privacy'. Lees ook www.privacyfirst.nl/acties/bezwaarbrief-kentekenparkeren.html.

"Voorzitter Bas Filippini van de Stichting Privacy First spant persoonlijk een rechtszaak aan tegen de gemeente Amsterdam in verband met het kentekenparkeren. Privacy First wil van de rechter weten of automobilisten die wel betalen maar niet hun kenteken op het bonnetje invullen, terecht bekeurd mogen worden.

Wij eisen dat de verplichte kentekenregistratie per direct wordt beëindigd en dat autobezitters zelf mogen bepalen of zij hun kenteken wel of niet invullen. Verder zijn wij voorstander van parkeervakregistratie, zodat je dus eigenlijk voor de plek betaalt. Op die manier kan er ook geen misbruik van privacygegevens van de burger worden gemaakt, aldus de stichting.

Eerder riep de stichting al op een bezwaarbrief naar de gemeente te sturen waarin wordt geprotesteerd tegen de invoering van de verplichte kentekenregistratie. Inmiddels hebben enkele tientallen Amsterdammers hieraan gehoor gegeven, maar kan de gemeente er nog geen reactie over geven. Wel heeft de gemeente opdracht gegeven om alle kentekengegevens uit de database te verwijderen.

Termijn

Wij hebben er geen probleem mee dat de kentekens van 'foutparkeerders' voor een periode van 13 weken worden opgeslagen. Dit in verband met de termijnen voor eventueel bezwaar en beroep, zegt Vincent Böhre van Privacy First.

Volgens de stichting zou de Belastingdienst gretig van de opgeslagen kentekens gebruik hebben gemaakt. Wij vinden dat een normale burger zich anoniem in de openbare ruimte moet kunnen bewegen zonder dat hij aan de hand van zijn kenteken kan worden opgespoord. Bovendien moet men parkeerkosten ook cash kunnen betalen, want het gaat tenslotte om een wettig betaalmiddel. De gemeente voert nu een beleid waarbij parkeerders continu onder de kentekenscan komen te liggen. Wij roepen zo veel mogelijk Amsterdammers op ons te steunen met de rechtszaak tegen de gemeente, aldus Vincent Böhre."

Bron: Telegraaf 15 oktober 2013, sectie Amsterdam, p. 9. Lees ook www.privacyfirst.nl/acties/bezwaarbrief-kentekenparkeren.html.

Vandaag publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) een aantal cijfers over identiteitsfraude in 2012. Op BNR Nieuwsradio reageerden onderzoeksjournalist Brenno de Winter en Privacy First-medewerker Vincent Böhre. Beluister hieronder het hele fragment:

"Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken moet een oplossing vinden voor mensen die weigeren hun vingerafdrukken op hun paspoort te laten opslaan. Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer stuurde Plasterk gisteren een brief waarin hij de minister oproept een tijdelijke voorziening te treffen voor mensen die hun biometrische gegevens niet willen afstaan bij aanvraag van een nieuw paspoort of identiteitskaart. ,,Deze groep 'ongedocumenteerden' kunnen vaak de meest simpele handelingen niet uitoefenen", schrijft de Ombudsman: ,,Het openen van een bankrekening, reizen, stemmen of postpakketjes ophalen." Volgens Vincent Böhre van Privacy First gaat het om enkele duizenden Nederlanders. Al jaren lopen er rechtszaken tussen burgers en Staat over de opslag van vingerafdrukken. De Ombudsman ,,acht het niet behoorlijk om deze principiële weigeraars in de kou te laten staan, in afwachting van een uitspraak van de rechter", schrijft Brenninkmeijer."

Bron: NRC Handelsblad, 5 september 2013.
Klik HIER voor de hele brief (pdf) van de nationale Ombudsman. Met dank aan Burgerrechtenvereniging Vrijbit.

"Ongemerkt wordt een auto tijdens een rit door Nederland veelvuldig gefotografeerd, gefilmd of geregistreerd. Vooral de Belastingdienst speelt een opvallende rol.

Wie alleen in de auto zit, voelt zich vaak zo onbespied dat hij of zij ongegeneerd in de neus durft te peuteren. Een onterecht gevoel van 'alleen zijn', zo blijkt. Want tijdens de rit word je als automobilist ongemerkt doorlopend in de gaten gehouden.

Hoe vaak wordt een auto geflitst, gefilmd of op een andere manier geregistreerd tijdens een rit van bijvoorbeeld Den Helder naar Maastricht? Een totaalbeeld van wie je in de gaten houdt is er niet, laat een woordvoerster van het College Bescherming Persoonsgegevens weten. Bij meldingen wordt per geval bekeken of de privacy in het geding is. Jurist Vincent Böhre van Privacy First durft ook niet te zeggen hoe vaak je tijdens de voorbeeldrit 'in beeld' komt. Een schatting heeft hij wel: "Ik denk tussen de honderd en de tweehonderd keer."

Trajectcontroles, 'gewone' flitspalen, camerawagens van de Belastingdienst en zogeheten ANPR-camera's (automatische kentekenherkenning) zijn allemaal door de overheid georganiseerd. Zo ook de camera die voor de Marechaussee bij grensovergangen 'scant' of er verdachte auto's voorbij razen. Kentekenherkenning is ingezet om automobilisten te weren uit rosse buurten. Bij wegwerkzaamheden zien hardrijders hun kenteken op een bord langs de weg oplichten met de mededeling: u rijdt te hard. Ook ondernemers kunnen er wat van.

Bij tankstations hangen camera's. Parkeergarages werken steeds vaker met kentekenherkenning. Op internet wemelt het van de bedrijven die kentekenregistratie aanbieden voor bijvoorbeeld de beveiliging van een bedrijf.
Vooral de trajectcontrole scant veel auto's. De camera's meten de gemiddelde snelheid van een auto. Wie te hard rijdt, gaat op de bon. Maar om dat te meten moet op het eerste meetpunt wel 'even' de kentekenplaat gescand worden. Böhre: "Ze zeggen dat die gegevens meteen weggegooid worden als er geen overtreding is. Maar niemand weet zeker of dat ook écht gebeurt."

Ook de gegevens van ANPR worden formeel binnen 24 uur vernietigd. De praktijk is echter weerbarstiger. Het systeem met camera's langs meerdere snelwegen is bedacht om gestolen of gezochte auto's snel te herkennen. Alleen bij een 'hit' worden gegevens doorgespeeld naar de politie. Alle andere informatie moet de prullenbak in. Althans, nu nog. Er ligt een wetsvoorstel om de regels te verruimen, zodat gegevens vier weken bewaard blijven.

Door ook de camera's van trajectcontroles te gebruiken als ANPR-camera, komt er nóg meer informatie binnen. Op die manier kan na een misdrijf, of als er bijvoorbeeld kinderen vermist zijn, gekeken worden of een verdachte auto langs de camera is gereden. De uitbreiding van de regels leidt tot verzet bij College Bescherming Persoonsgegevens en organisaties als Privacy First. "Het is een dilemma. We zijn voor veiligheid, maar wel met waarborgen voor de privacy", zegt Böhre.

Hoewel gegevens formeel vernietigd moeten worden, gebeurt dat vaak niet. De Belastingdienst speelt daarbij een opvallende rol. De dienst sloot een convenant met het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD), dat alle gegevens één op één doorstuurt naar de Belastingdienst. Handig om te checken of een vrachtwagen wel een eurovignet heeft, en of de 'proefrit' met de speciale groene kentekenplaten van de dealer niet een gewoon bezoekje aan oma is.

Wie denkt dat dit kleinschalige controles zijn, heeft het mis. De Belastingdienst krijgt alleen al via het KLPD jaarlijks 44 miljoen gegevens binnen. Daarvan zijn er 15,5 miljoen 'fiscaal relevant', vertelt een woordvoerder van het ministerie van Financiën. Uiteindelijk blijven er 7 miljoen gegevens over die de Belastingdienst bewaart, omdat ze belangrijk zijn voor het toezicht. Welke gegevens dit zijn? Nou, bijvoorbeeld de kentekens van leasewagens die voorbij razen. Als de eigenaar heeft beloofd niet privé in de auto te rijden, worden gegevens tot vijf jaar bewaard om ze achteraf naast de boekhouding van de chauffeur te kunnen leggen. "Je ziet een glijdende schaal", stelt Böhre van Privacy First. "Gegevens worden nu toch opgeslagen bij de Belastingdienst. Je zult zien dat ze later ook door anderen worden gebruikt. De veiligheidsdienst, bijvoorbeeld. Want die heeft ook veel recht op inzage."
(...)
[Tevens] grijpt de Belastingdienst de kans om gegevens bij 'gewone' bedrijven op te eisen om belastingaangiftes van derden te controleren. Die gewone bedrijven hoeven zich vaak aan minder strenge privacyregels te houden dan overheden die kentekengegevens registreren. Iedere bedrijfscamera kan een bron zijn voor de Belastingdienst, erkent de woordvoerder van Financiën. De dienst moet dan wel nut en noodzaak aantonen. Daar is niet veel voor nodig, stelde hoogleraar Zwenne eerder al. Gevolg: big brother is overal. Met dank aan overheid én bedrijfsleven. Ongemerkt autorijden in Nederland is vrijwel onmogelijk. Dus hou die vinger maar uit de neus."

Bron: BN/DeStem, Eindhovens Dagblad, Twentsche Courant Tubantia, De Stentor, Zwolse Courant, Zutphens Dagblad, Sallands Dagblad, Nieuw Kamper Dagblad, Gelders Dagblad, De Gelderlander, Dagblad Flevoland, Deventer Dagblad, Brabants Dagblad, Provinciale Zeeuwse Courant, 29 augustus 2013. Tevens in verkorte vorm verschenen in Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad, IJmuider Courant, Haarlems Dagblad, Gooi- en Eemlander, Alphen.cc & Almere Vandaag, 31 augustus 2013.

"Wie de straat opgaat, is gezien. "Aan camera's en drones valt niet te ontkomen."

Op snelwegen, parkeerplaatsen en perrons. In supermarkten, uitgaansgebieden, flatportalen, tram, bus en trein. Zelfs op het jongenstoilet van een middelbare school in Arnhem hing al een camera. Verstopt in een speakerbox. De schooldirectie wilde niet het legen der blazen in beeld brengen, maar wel een halt toeroepen aan de vernielingen in de toiletruimte.

Ook de drones van minister Opstelten (Justitie en Veiligheid) hebben een hoger doel: het handhaven van de openbare orde bij grote evenementen. De onbemande, met een camera uitgeruste vliegtuigjes gaan de burger echt niet zomaar vanuit de lucht bespieden, nuanceert het ministerie Big brother-achtige associaties rond het wetsvoorstel om de mogelijkheden voor cameratoezicht te verruimen.

Wie niet in beeld wil, kan de straat bijna niet meer op, stelt Vincent Böhre, jurist van de stichting Privacy First. "Als mensen via Facebook of Twitter hun hele privéleven openbaar willen maken, is dat hun eigen keuze. Maar aan die camera's en drones valt niet te ontkomen. Je waant je voortdurend bespied. Bij vaste camera's wordt nog kenbaar gemaakt dat ze er zijn, bij die drones weet je niet eens of ze boven je vliegen."

Op het platteland ziet de Tilburgse hoogleraar regulering van technologie Bert-Jaap Koops nog wel mogelijkheden om buiten beeld te blijven. "In de stad wordt het al een stuk moeilijker." De voortschrijdende technologie maakt de mogelijkheden om elkaar in de gaten te houden groter en groter, erkent Koops. "Maar niet alles wat technisch kan, moet ook", hamert hij net als Böhre op het aambeeld van privacybescherming.
(...)
Koops pleit voor een stevig debat over de vraag wat wij, burgers, wel en niet wensen te accepteren. "Het is te gemakkelijk te denken dat een brave burger niets te vrezen heeft. Ook de politie maakt fouten. Je kunt ook per ongeluk in de verkeerde databank terechtkomen."

Van groot belang is dat camerabeelden ook alleen worden gebruikt voor het doel waarvoor ze worden gemaakt. Koops keert terug naar het al eerder gememoreerde parkeerterrein. "Cameratoezicht is bedoeld om autokraken te voorkomen en aan te pakken. Dan moet je die beelden niet aan de Belastingdienst geven, zodat die kan kijken of er ook leaseauto's geparkeerd staan. In de praktijk wordt daar te vaak de hand mee gelicht."

Die mening is ook Privacy First toegedaan. Jurist Böhre: "De overheid en de opsporingsdiensten spelen het spel nu zo dat ze de grenzen opzoeken en wachten tot ze worden teruggefloten.""

Bron: Noordhollands Dagblad, Gooi- en Eemlander, Limburgs Dagblad, Dagblad De Limburger, BN/DeStem, Leidsch Dagblad, IJmuider Courant, Haarlems Dagblad, Eindhovens Dagblad, Twentsche Courant Tubantia, De Stentor, Zwolse Courant, Veluws Dagblad, Zutphens Dagblad, Sallands Dagblad, Nieuw Kamper Dagblad, Gelders Dagblad, De Gelderlander, Dagblad Flevoland, Deventer Dagblad, Brabants Dagblad, Apeldoornse Courant, Provinciale Zeeuwse Courant, 22 augustus 2013.

"Hoorn wil komend voorjaar overschakelen op nieuw systeem. Kritiek in Amsterdam niet van de lucht.

Als het aan het college ligt, gaat Hoorn komend voorjaar over op kentekenparkeren.

De automobilist moet dan bij het betalen zijn kenteken intikken op de parkeermeter. Controleurs kunnen daarna eenvoudig checken of iemand betaald heeft. Een kaartje achter het raam leggen hoeft niet meer.

Betalen met muntgeld en chip gaat er in Hoorn helemaal uit. Alle 48 parkeerautomaten in de stad worden in een klap vervangen door kentekenautomaten. Inclusief voorlichting kost het Hoorn 100.000 euro.

In Amsterdam, waar kentekenparkeren onlangs in de hele stad is ingevoerd, is de methode omstreden. De plaatselijke VVD heeft er vragen over gesteld. Dit nadat de Stichting Privacy First burgers had opgeroepen bezwaar te maken. De kentekengegevens worden versleuteld bewaard en gedeeld met onder meer de politie, justitie en de Belastingdienst.

Jurist Vincent Böhre van Privacy First: ,,De burger heeft recht op vrij en anoniem reizen. Door de ov-chipkaart en camera's langs de wegen staat dat al onder druk, en dit komt er weer bovenop. Het kan heel goed zijn dat iemand niet wil dat bekend wordt dat hij een arts bezoekt, als klokkenluider met iemand een gesprek voert of een geheime minnares heeft.''

Böhre noemt het de plicht van de overheid om eerst alternatieven te onderzoeken. ,,Waarom geen meters waarin je je parkeervak invoert, zoals je wel in Frankrijk ziet? Werkt net zo goed, zonder de privacy te schenden.''"

Bron: Noordhollands Dagblad, 22 augustus 2013.

Deze week berichtte Metro dat minister Opstelten aan gemeenten de bevoegdheid wil geven om drones (vliegende camera's) te kunnen inzetten ter controle van de lokale bevolking. Op BNR Nieuwsradio (programma Ochtendspits), Radio 2 (KRO Tijd voor Twee) en jongerenzender FunX (Fresh 'n Up) werd Stichting Privacy First om een reactie gevraagd. Beluister de drie fragmenten hieronder:

BNR Nieuwsradio:

Eind deze zomer organiseren onze collega's van Bits of Freedom opnieuw de jaarlijkse Big Brother Awards. Hieronder onze nominaties voor de grootste Nederlandse privacyschendingen van het afgelopen jaar:

1. ANPR-plannen van minister Opstelten
   Als het aan minister Opstelten ligt worden de reisbewegingen van iedere automobilist in Nederland voortaan middels automatische nummerplaatherkenning (ANPR) 4 weken opgeslagen in een politiedatabank voor opsporing en vervolging van strafbare feiten. In de ogen van Opstelten is iedere automobilist dus een potentiële crimineel. Privacy First acht dit voorstel volstrekt disproportioneel en daarom in strijd met het recht op privacy zoals dat voor iedere burger geldt onder art. 8 EVRM. Mocht het plan van Opstelten door het Nederlandse parlement tot wet verheven worden, dan zal Privacy First de Nederlandse Staat direct voor de rechter dagen wegens onrechtmatige wetgeving in strijd met het recht op privacy; zie http://www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/cameratoezicht/item/615-iedere-automobilist-wordt-potentiele-verdachte.html.
2. Hackvoorstel van minister Opstelten
   Een tweede onzalig plan van minister Opstelten is om de politie de bevoegdheid te geven om computers van burgers te kunnen hacken en burgers te kunnen verplichten om versleutelde bestanden voor de politie te ontsleutelen. Ook dit plan acht Privacy First volstrekt in strijd met het recht op privacy, want niet noodzakelijk en disproportioneel. Daarnaast is het voorstel in strijd met het verbod van zelfincriminatie (nemo tenetur). Het voorstel legt de basis voor toekomstig machtsmisbruik en vormt in de optiek van Privacy First een typische bouwsteen voor een politiestaat i.p.v. een democratische rechtsstaat. Zie voor onze voornaamste bezwaren http://www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/wetgeving/item/659-bezwaren-van-privacy-first-tegen-de-hack-plannen-van-opstelten.html.
3. Kentekenparkeren
   In steeds meer steden (waaronder Amsterdam) geldt sinds kort verplicht kentekenparkeren. Privacy First maakt zich sterk voor het klassieke recht van burgers om vrij en anoniem te kunnen reizen in eigen land. Daaronder valt ook het recht om anoniem te kunnen parkeren. Door kentekenparkeren wordt dit recht met voeten getreden. Bovendien leidt het tot function creep (doelverschuiving) in strijd met het recht op privacy, waaronder het reeds gebleken misbruik van de parkeergegevens van leaserijders door de Belastingdienst; zie http://www.nrc.nl/nieuws/2013/07/29/privacywaakhond-het-servicehuis-parkeren-overtreedt-de-wet/.
4. Trajectcontroles
   Door snelheidsmetingen middels trajectcontroles worden de reisbewegingen van automobilisten op snelwegen continu geregistreerd. Dit vormt een massale inbreuk op het recht op privacy. Voor een dergelijke inbreuk is een specifieke, met waarborgen tegen misbruik omgeven wettelijke grondslag verplicht. Voor trajectcontroles bestaat een dergelijke wettelijke grondslag echter niet. Daarmee vormen trajectcontroles een collectieve schending van het recht op privacy. Bovendien bestaat ook hier het gevaar van function creep (doelverschuiving); dit blijkt reeds uit de huidige plannen van minister Opstelten om alle trajectcontrolecamera’s boven snelwegen binnenkort ook te gaan inzetten voor automatische nummerplaatherkenning (ANPR) ter opsporing en vervolging van een breed scala aan strafbare feiten, de inning van openstaande boetes, belastingschulden etc.
   
5. Drones
   Naast vaste camera’s in woonwijken, winkels, stations, boven snelwegen etc. worden burgers in toenemende mate – en vrijwel ongemerkt – bespied door vliegende camera’s: zogeheten drones. Dit gebeurt zowel door de overheid (met name de politie) als door private partijen, vooralsnog echter zonder afdoende wettelijke regulering. De privacyrisico’s en kansen op ongelukken zijn hierdoor enorm. Privacy First pleit dan ook voor een moratorium (opschorting) op het gebruik van drones totdat er sprake is van degelijke nationale regelgeving. Tevens zouden drones door de overheid slechts in uitzonderlijke gevallen mogen worden ingezet, bijvoorbeeld bij rampenbestrijding of ter opsporing van verdachten van zeer ernstige misdrijven, en slechts indien er geen ander toereikend middel bestaat. Voor private partijen dient een vergunningenstelsel te worden ingevoerd met strikt toezicht en handhaving terzake. Tevens dient iedere drone te worden voorzien van een publiekelijk kenbare transponder.
   
6. Taser-wapens politie
   In september 2012 werd bekend dat minister Opstelten het hele Nederlandse politiekorps met Taser-wapens (stroomstootwapens) wil gaan uitrusten. In de optiek van Privacy First kan het gebruik van Taser-wapens gemakkelijk leiden tot schending van het internationale verbod op foltering (marteling van overheidswege) en het daaraan verwante recht op lichamelijke integriteit (dit laatste recht is onderdeel van het recht op privacy). Taser-wapens verlagen immers de geweldsdrempel en laten nauwelijks uiterlijke sporen achter. Tegelijkertijd kunnen Taser-wapens ernstige fysieke en mentale schade veroorzaken. In combinatie met het huidige gebrek aan wapentraining bij de Nederlandse politie levert dit ernstige risico’s op voor de Nederlandse bevolking. In mei 2013 diende de Nederlandse regering zich over de plannen van Opstelten te verantwoorden bij het VN-Comité tegen Foltering in Genève; zie http://www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/wetgeving/item/650-nederlandse-taser-wapens-op-vn-agenda.html. Desondanks lijken de intenties van Opstelten vooralsnog ongewijzigd…
7. EPD
   In april 2011 werd de invoering van een landelijk Elektronisch Patiëntendossier (EPD) wegens privacybezwaren en veiligheidsrisico’s unaniem verworpen door de Eerste Kamer. Sindsdien wordt via private weg echter alsnog toegewerkt naar nationale invoering van vrijwel precies ditzelfde EPD, met regionale uitwisseling van medische gegevens via een Landelijk Schakelpunt (LSP). Dit leidt per definitie tot function creep by design i.p.v. privacy by design. De digitale 'regionale schotten' in en rond het LSP zullen immers eenvoudig kunnen worden omzeild of verwijderd. Het hele systeem kan daardoor op elk toekomstig moment weer zijn oude, centrale vorm aannemen met alle privacy- en veiligheidsrisico's van dien. Daarnaast is in de huidige opzet sprake van generieke i.p.v. specifieke toestemming van patiënten om hun medische gegevens te delen met zorgverleners (en toekomstige derde partijen). Dit vormt een acute bedreiging voor zowel de medische privacy als het medisch beroepsgeheim.

Momenteel is het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) bezig met een inventarisatie van de Nederlandse grondrechtensituatie. Dit zal waarschijnlijk later dit jaar uitmonden in een rapportage genaamd 'De Staat van de Grondrechten' en een bijbehorend Nationaal Actieplan Mensenrechten. In dat kader vroeg BZK onlangs om input bij diverse maatschappelijke organisaties, waaronder Privacy First. Hieronder ons advies:

Top 7 van issues die een plaats verdienen in de Staat van de Grondrechten & Nationaal Actieplan Mensenrechten:

1. Actieve naleving, bescherming, bevordering en promotie van het recht op privacy

Toelichting: privacy is zowel een Nederlands grondrecht als een universeel mensenrecht. Zoals bij alle mensenrechten is de Nederlandse overheid dan ook verplicht om het recht op privacy 1) na te leven, 2) te beschermen, 3) te bevorderen en 4) te promoten middels goede wetgeving en beleid. Sinds ‘9/11’ is echter vrijwel louter sprake van inperking i.p.v. bevordering van het recht op privacy. Dit vormt een schending van bovengenoemde algemene plicht om het recht op privacy actief te bevorderen. Hetzelfde geldt voor verwante rechten en beginselen zoals de onschuldpresumptie en het verbod van zelf-incriminatie (nemo tenetur).

2. Constitutionele toetsing

Toelichting: Nederland kent slechts constitutionele “toetsing” door ambtenaren en Kamerleden bij de ontwikkeling van nieuwe wetgeving. Een Nederlands Constitutioneel Hof bestaat helaas niet en constitutionele toetsing van formele wetgeving door de rechterlijke macht is in Nederland vreemdgenoeg verboden. Mede hierdoor is de Nederlandse Grondwet de laatste decennia een dode letter geworden. Het verdient dan ook aanbeveling om z.s.m. een Constitutioneel Hof in te voeren en het verbod van constitutionele toetsing af te schaffen.

3. Collectieve rechtsmiddelen

Toelichting: door rechtsbeperkende ontwikkelingen in de jurisprudentie van de Hoge Raad is het de laatste jaren steeds moeilijker geworden voor stichtingen en verenigingen om de door hen behartigde maatschappelijke belangen in rechte te kunnen verdedigen middels het collectief actierecht (art. 3:305a BW en art. 1:2 lid 3 Awb). Het effectief en efficiënt functioneren van de Nederlandse rechtsstaat en rechtseconomie is hierdoor ernstig onder druk komen te staan. Het verdient dan ook aanbeveling om het collectief actierecht van overheidswege voortaan actief na te leven, te beschermen en te bevorderen, bijvoorbeeld door de landsadvocaat niet langer te instrueren om te pleiten voor niet-ontvankelijkheid van stichtingen en verenigingen in relevante rechtszaken. Tevens dient het verbod van direct beroep tegen algemeen verbindende voorschriften (art. 8:3 Awb) te worden afgeschaft.

4. Vrijwillige i.p.v. verplichte biometrie

Toelichting: uitgangspunt in een gezonde democratische rechtsstaat dient te zijn dat burgers nimmer verplicht mogen worden om hun unieke lichaamskenmerken (biometrische persoonsgegevens) af te staan aan de overheid of het bedrijfsleven. Dit vormt immers een schending van het recht op privacy en de lichamelijke integriteit. Bij bedrijven, dienstverleners, werkgevers etc. vormt dit bovendien een oneerlijke handelspraktijk. Met de geplande invoering van een identiteitskaart zonder vingerafdrukken zet de Nederlandse overheid op dit terrein een eerste stap in de goede richting. In lijn hiermee adviseren wij de Nederlandse overheid om op Europees niveau te pleiten voor een paspoort met vrijwillige i.p.v. verplichte afgifte van vingerafdrukken.

5. Anonimiteit in de openbare ruimte

Toelichting: het recht om in eigen land anoniem en onbespied te kunnen reizen wordt de laatste jaren in toenemende mate illusoir, met name door zaken als OV-chipkaarten, cameratoezicht, GSM-tracering etc. Zowel de overheid als het bedrijfsleven zijn verplicht om het recht op privacy in de zin van anonimiteit in de openbare ruimte actief te herstellen, te beschermen en te bevorderen, bijvoorbeeld door invoering van anonieme OV-chipkaarten die daadwerkelijk anoniem zijn (privacy by design), afschaffing van cameratoezicht tenzij strikt noodzakelijk, ontwikkeling van privacyvriendelijke mobiele telefonie en apps, etc. Bij alle wetgeving en beleid terzake dienen privacy en individuele keuzevrijheid, noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit leidende beginselen te zijn.

6. Privacy by design

Toelichting: alle privacygevoelige informatietechnologie dient te voldoen aan de hoogste standaarden van privacy by design. Dit kan door gebruikmaking van privacy enhancing technologies (PET), waaronder state-of-the-art encryptie en compartimentering i.p.v. centralisering en koppeling van ICT. Op Europees niveau dient dit een harde juridische plicht te worden voor zowel overheid als bedrijfsleven met actief toezicht en handhaving terzake.

7. Privacy-educatie

Toelichting: qua mensenrechteneducatie dreigt Nederland de laatste jaren een derdewereldland te worden. Op termijn brengt dit het voortbestaan van onze democratische rechtsstaat in gevaar. Dit geldt ook voor het recht op privacy. Een privacyvriendelijke toekomst begint bij de jeugd. Daartoe dient privacy-educatie verplicht te worden gesteld in het lager, middelbaar en hoger onderwijs. De overheid heeft hierin een actieve rol te vervullen.