Toon items op tag: Rechtspraak

Al jaren voeren talloze Nederlandse burgers een verwoede strijd tegen de verplichte afname en opslag van hun vingerafdrukken onder de Paspoortwet. Sinds 2009 is de afname van vingerafdrukken voor een nieuw paspoort verplicht. Volgens de Nederlandse regering dienen deze vingerafdrukken ter bestrijding van look-alike fraude met paspoorten. Harde cijfers over dit type fraude zijn door de Nederlandse overheid echter nooit bekendgemaakt. Uit Wob-verzoeken van Privacy First is de laatste jaren gebleken dat het slechts gaat om een relatief gering fenomeen: hooguit enkele tientallen gevallen per jaar. Vandaag voegt Privacy First hier nieuwe cijfers over look-alike fraude aan toe: in Nederland betrof dit in 2014 slechts 7 paspoorten en 3 ID-kaarten. Deze cijfers staan in het Statistisch Jaaroverzicht Documentfraude 2014 van de Koninklijke Marechaussee (pp. 38-39). Klik HIER om de hele rapportage te downloaden (pdf, 54 pp, 10 MB).

Gebrek aan noodzaak en proportionaliteit

De afname van de vingerafdrukken van de hele Nederlandse bevolking ter bestrijding van een handjevol look-alikes kan onmogelijk “maatschappelijk noodzakelijk” en “proportioneel” worden geacht. Die noodzaak en proportionaliteit zijn echter wel vereist onder het Europese privacyrecht (art. 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). De afname van ieders vingerafdrukken onder de Paspoortwet is hiermee onrechtmatig en had nooit ingevoerd mogen worden.

Zwijgende rechters

Tot nu toe heeft geen enkele Nederlandse of Europese rechter hier een kritisch, principieel oordeel over willen vellen. Op donderdag 26 november en donderdag 3 december as. vinden bij de Raad van State een zevental rechtszittingen plaats waarbij deze en andere kwesties rond de Paspoortwet (waaronder de RFID-chip in paspoorten en ID-kaarten, gewetensbezwaren en de opslag van vingerafdrukken en gezichtsscans) opnieuw uitgebreid aan de orde zullen komen. Sinds mei 2010 voerde Privacy First samen met 19 mede-eisers (burgers) reeds een uitputtende civielrechtelijke strijd tegen de eerdere centrale en decentrale (gemeentelijke) opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet. In mei dit jaar verklaarde de Hoge Raad dit civiele Paspoortproces echter (onterecht) niet-ontvankelijk en verwees daarbij naar de parallelle, deels vergelijkbare bestuursrechtelijke zaken bij de hoogste bestuursrechter: de Raad van State. Het is nu dus aan de Raad van State om alsnog een kritisch oordeel over (onder meer) de afname en opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet te vellen. Zo niet, dan resteert voor de betreffende burgers een kansrijke rechtsgang naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.

Gebrek aan rechtsbescherming

Schrijnend aspect aan de huidige zaken bij de Raad van State is dat de betreffende burgers reeds jarenlang zonder geldig paspoort door het leven gaan. Er kon door hen immers slechts bestuursrechtelijk geprocedeerd worden na afwijzing van hun paspoortaanvraag wegens hun weigering om vingerafdrukken af te staan. Mede om deze reden koos Privacy First er in 2010 voor om civielrechtelijk i.p.v. bestuursrechtelijk te procederen. De Hoge Raad bleek hier echter totaal ongevoelig voor. Nederlanders die geen vingerafdrukken voor een paspoort willen afstaan worden daardoor gedwongen tot een gekunstelde bestuursrechtelijke rechtsgang, met alle maatschappelijke nadelen en risico’s van dien. Privacy First verwacht dat deze situatie bij het Europese Hof in Straatsburg zal leiden tot een veroordeling van Nederland wegens gebrek aan toegang tot de rechter en ineffectieve rechtsmiddelen (art. 6 en 13 EVRM). Het draait in deze zaken dus allang niet meer louter om het recht op privacy, maar tevens om de effectieve rechtsbescherming van de Nederlandse bevolking tegen onrechtmatige wetgeving zoals de Paspoortwet.

Privacy First hoopt dat de Raad van State spoedig een kritisch oordeel zal vellen. Zo niet, dan zal Privacy First de betreffende burgers graag assisteren bij hun verdere rechtsgang richting Straatsburg.

Burgerrechtenvereniging Vrijbit was de laatste jaren actief betrokken bij de bestuursrechtelijke zaken die nu bij de Raad van State dienen. Voor nadere informatie terzake verwijst Privacy First u dan ook graag door naar Vrijbit.

"Als het aan de VVD en Partij voor de Dieren ligt, moeten automobilisten in Rotterdam weer anoniem kunnen parkeren. De twee partijen vragen het stadsbestuur om dat mogelijk te maken. Nu wordt het kenteken altijd gekoppeld aan de betaling.

In schriftelijke vragen wijzen de twee partijen erop dat door een recente uitspraak van de rechter het verplicht doorgeven van het kenteken onder vuur ligt. Ook de organisatie Privacy First pleit voor de vrijwillige invoer van kentekens als bewijs voor betaald parkeren. De VVD en Partij voor de Dieren willen verder van het stadsbestuur weten wat het met de kentekengegevens doet.

Mocht de uitspraak van de rechter inderdaad tot gevolg hebben dat een kenteken niet altijd hoeft te worden ingevoerd, dan zit Rotterdam met een overbodige kentekenscanwagen. Een parkeerwachter zal dan weer moeten gaan controleren of er een betaalbewijs achter de ruit ligt."

Bron: http://www.metronieuws.nl/binnenland/rotterdam/2015/11/anoniem-parkeren-in-rotterdam-moet-weer-kunnen, 20 november 2015.

"Tegenslag voor kentekenparkeren 

De verplichting om bij parkeren het kenteken in te voeren, zoals in meerdere gemeenten geldt, is niet terecht. Dat heeft het Hof in Amsterdam bepaald in acht zaken rond kentekenparkeren.

'Het parkeerbeleid van Amsterdam en tal van andere Nederlandse gemeenten komt daardoor definitief op losse schroeven te staan', stelt Privacy First uit Amsterdam.

Deze stichting roept burgers op om zich tegen kentekenparkeren te verzetten, dit kan met het modelbezwaarschrift op www.privacyfirst.nl. Directeur en jurist Vincent Böhre vindt de uitspraak 'een grote overwinning in de strijd voor meer privacy in de openbare ruimte'. Sinds juli 2013 moet in Amsterdam bij parkeerautomaten het kenteken van de geparkeerde auto worden ingevoerd. Böhre meent dat dit haaks staat op het recht anoniem anderen te bezoeken. Met één druk op de knop zijn kentekens namelijk te herleiden tot personen en waar zij zich bevinden. Zo ontstaat bij het Servicehuis Parkeer- en Verblijfsrechten (SHPV) volgens Böhre 'een enorme database'. ,,Ze zijn de spin in het web.''

Het Hof stelt in de acht zaken vast dat de parkeerbelasting wel is betaald, maar bij de automaat een verkeerd kenteken was ingetoetst. 'Bijvoorbeeld HA-HA-HA in plaats van het werkelijke kenteken.' Omdat de parkeercontroleur niet kon zien of belasting was betaald, volgde een naheffingsaanslag. Ten onrechte, aldus het Hof, 'immers parkeerbelasting die is betaald, kan niet worden nageheven'. Ook in (private) parkeergarages wordt gewerkt met kentekenparkeren. Na betalen in de automaat gaat de hefboom zónder kaartje omhoog, vanwege herkenning van het eerder gescande kenteken en bijbehorende betaling.

Parkeergarages zijn het volgende doel. Böhre: ,,Wie zegt mij dat mijn gescande gegevens inderdaad na het uitrijden weer worden gewist? En je hebt nu geen keus, je kunt niet aangeven dat je anoniem wilt parkeren en daarom op de oude manier – betaald kaartje insteken, hefboom omhoog – uit de garage wilt rijden.''"

Bron: Noordhollands Dagblad, Leidsch Dagblad, IJmuider Courant, Haarlems Dagblad & Gooi- en Eemlander, 10 november 2015. 

"Hof: Kenteken invoeren bij parkeren hoeft niet

Parkeerders in Rotterdam zijn niet verplicht om hun kenteken in te vullen bij de parkeerautomaat. Als ze maar betalen. De gemeente mag deze automobilisten dan geen parkeerbon opleggen. Dat blijkt uit een uitspraak van het Amsterdams gerechtshof in meerdere zaken van parkeerders in de hoofdstad.

In Amsterdam werd het kentekenparkeren al in 2013 ingevoerd. Net als in Rotterdam zouden parkeerders hun kenteken moeten invullen als ze ergens met hun auto staan. Meerdere automobilisten weigerden dat om privacyredenen. Zij kregen een bon. Maar volgens het hof kunnen ze geen boete krijgen, omdat ze hebben betaald.

Begin dit jaar won Bas Filippini, voorzitter van de organisatie Privacy First, ook al een rechtszaak tegen de gemeente Amsterdam over het kentekenparkeren. Ook Filippini had bewust geen kenteken ingevoerd. De rechtbank Amsterdam oordeelde toen ook dat er geen parkeerboete mag worden opgelegd als er aantoonbaar is betaald.

Volgens Privacy First komt door deze uitspraak het parkeerbeleid van steden definitief op losse schroeven te staan. Zij wil dat parkeerders contant kunnen betalen of met anonieme betaalmiddelen."

Bron: AD/Rotterdams Dagblad, AD/De Dordtenaar & AD/Rivierenland, 10 november 2015.

Vergelijkbare nieuwsberichten verschenen tevens in De Stentor/Apeldoornse Courant, Deventer Dagblad, Dagblad Flevoland, Gelders Dagblad, Nieuw Kamper Dagblad, Sallands Dagblad, Zutphens Dagblad, Veluws Dagblad, Zwolse Courant & De Gelderlander.

Naar aanleiding van de uitspraak van het Hof Amsterdam besloot de gemeente Hoorn om het parkeerbeleid niet 100% te digitaliseren en parkeerkaartjes te blijven uitgeven bij parkeerautomaten. Ook zijn de parkeerhandhavers in Hoorn inmiddels door de gemeente geïnstrueerd om op het dashboard van auto's te kijken of er een parkeerkaartje ligt. (Zie Noordhollands Dagblad, 11 november 2015: 'Hoorn houdt tickets in stand na uitspraak over kentekenparkeren.') In Hoorn bestaat bij het kentekenparkeren tevens de mogelijkheid om contant te betalen bij de parkeerautomaat.

In Nijmegen twijfelt men inmiddels over de invoering van kentekenparkeren: http://www.gelderlander.nl/regio/nijmegen-e-o/nijmegen/toch-weer-twijfel-over-proef-met-kentekenparkeren-1.5423291 

Zie verder de volgende nieuwsbronnen: http://www.nu.nl/economie/4159267/geen-naheffing-parkeren-verkeerd-kenteken.html
http://www.metronieuws.nl/binnenland/amsterdam/2015/11/boete-geldt-niet-bij-xxx-of-ha-ha-ha
https://www.security.nl/posting/450330/Hof+Amsterdam+zet+streep+door+kentekenparkeren
http://www.destentor.nl/regio/kampen/kentekenparkeren-door-hoge-raad-op-de-helling-1.5426995

Reactie parkeerbeheerder Cition (gemeente Amsterdam): 
http://www.at5.nl/artikelen/149495/cition-kentekenparkeren-stukje-service-voor-automobilist
http://www.powned.tv/nieuws/binnenland/2015/11/kentekenparkeren_adam_is_servi.html

Het Hof Amsterdam heeft vorige week bepaald dat parkeerders die geen kenteken willen invoeren maar wel betalen voor hun parkeerplek, geen parkeerboete mogen krijgen. Naar aanleiding hiervan interviewde Rick van Velthuysen ("WeekendRick") Privacy First voorzitter Bas Filippini op Radio Veronica. Beluister hieronder het hele interview:

Gisteren deed het Hof Amsterdam een belangrijke uitspraak in een achttal zaken rond kentekenparkeren: parkeerders kunnen niet verplicht worden om bij het parkeren hun kenteken in te voeren. Indien iemand kan aantonen dat hij voor zijn parkeerplek betaald heeft, dient een eventuele parkeerboete vernietigd te worden. Het parkeerbeleid van Amsterdam en tal van andere Nederlandse gemeenten komt daardoor definitief op losse schroeven te staan. Privacy First beschouwt dit als een grote overwinning in de strijd voor meer privacy in de openbare ruimte.

Privacy First roept burgers al jaren op om in verzet te gaan tegen kentekenparkeren middels het model-bezwaarschrift op onze website. Die oproep blijkt nu succesvol.

Begin dit jaar won Privacy First voorzitter Bas Filippini reeds zijn eigen rechtszaak tegen de gemeente Amsterdam over kentekenparkeren. Onze voorzitter had bij het parkeren bewust geen kenteken ingevoerd, aangezien dit een schending vormt van het recht op privacy in de zin van anonimiteit in de openbare ruimte. De rechtbank Amsterdam oordeelde vervolgens dat indien een parkeerder geen kenteken opgeeft maar wel aantoonbaar betaald heeft, er geen parkeerboete mag worden opgelegd. Parkeerbeheerder Cition BV (gemeente Amsterdam) ging bewust niet tegen dit vonnis in hoger beroep, maar deed dat wél in een aantal andere, vergelijkbare rechtszaken van individuele burgers zonder advocaat. Die laffe tactiek van Cition komt de gemeente Amsterdam nu duur te staan: in een achttal vergelijkbare zaken komt het Hof tot dezelfde conclusie als de rechtbank Amsterdam eerder in de zaak van Privacy First. Het is nu aan Amsterdam (en andere Nederlandse gemeenten) om het parkeerbeleid alsnog aan te passen: vrijwillige i.p.v. verplichte invoering van kentekens bij parkeren!

Privacy First dringt daarnaast aan op herinvoering van contante betaling of andere anonieme betaalmiddelen, bijvoorbeeld een anonieme parkeerkaart. Over deze kwestie heeft onze voorzitter reeds in mei dit jaar een bezwaarschrift bij Cition ingediend, maar daar tot op heden geen reactie op ontvangen. Privacy First overweegt dan ook nadere juridische stappen ter algehele afschaffing van kentekenparkeren. Wordt vervolgd!

Klik HIER voor de uitspraken van het Hof Amsterdam over kentekenparkeren en HIER voor ons model-bezwaarschrift.

Update 9 november 2015: Cition heeft de voorzitter van Privacy First inmiddels uitgenodigd voor een hoorzitting n.a.v. zijn bezwaarschrift van 6 maanden geleden over contant (anoniem) betalen bij kentekenparkeren.

Enkele fragmenten uit een artikel door TNO-wetenschapper David Langley in het FD van zaterdag 25 juli 2015:

"Met draadloos verbonden dingen — het 'internet of things'— valt geld te verdienen. Vermijd de valkuil om voor één productvariant te kiezen en smeed allianties buiten de eigen sector. En let op: wetgeving voor privacybescherming biedt kansen.

Wereldwijd zijn technologieontwikkelaars hard bezig met het 'internet of things', waar fysieke objecten als auto's, kleren en zelfs koeien met internet worden verbonden. Ook veel Nederlandse ondernemers hebben het gevoel dat ze de innovatiekansen met beide handen moeten aanpakken. De vraag is alleen: hoe?

(...)

Naast deze zakelijke overwegingen ontstaan er door het internet of things nieuwe maatschappelijke vraagstukken waarmee ondernemers rekening moeten houden. Een daarvan is wetgeving rond het gebruik van de gigantische en almaar uitdijende hoeveelheid data die wordt geproduceerd. In een opmerkelijke rechtszaak, die grote invloed kan hebben, stapte Bas Filippini van het Nederlandse Privacy First naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens om in het geweer te komen tegen privacyschending door een voorloper van het internet of things: de trajectcontroles op snelwegen. Omdat de snelheid van alle automobilisten continu wordt gevolgd, belandt, aldus Filippini, 'iedere automobilist [...] nu in een politiedatabank als potentiële verdachte en Joost mag weten hoe die data gebruikt worden.' Dit is strijdig met het hard bevochten principe van onze democratische rechtsstaat: er mag pas privacyinbreuk worden gemaakt als er een concrete aanwijzing van een strafbaar feit is. Het is een opmerkelijke zaak omdat binnenkort niet alleen ons rijgedrag, maar, door het internet of things, al ons fysiek gedrag door vele organisaties in binnen- en buitenland op de voet zal worden gevolgd, nog veel meer dan nu al, via onze mobiele telefoons, het geval is.

'Privacy is ouderwets'

Sommigen, zoals de futuroloog Jeremy Rifkin, beweren dat privacy een ouderwets idee is, een eigenaardigheid van het industriële tijdperk. Maar toch vinden veel mensen het geen prettig idee wanneer organisaties en onbekenden vrijwel onbeperkt inzage hebben in hun levens.

Er komt nieuwe EU-wetgeving, de Algemene Verordening Gegevensbescherming, die de privacywetgeving bijwerkt naar de kenmerken van digitale technologieën. De toegestane verwerking van gegevens via het internet of things kan daardoor drastisch beperkt worden. Verwerking mag in veel gevallen alleen met toestemming van de burger. Wat blijft er van het internet of things over wanneer burgers deze toestemming massaal weigeren?

Dit probleem biedt ook een innovatiekans voor Nederland. We kunnen met ideeën komen voor toepassingen waarin de bescherming van onze data in het ontwerp ingebouwd is. Waar ieder individu zelf kiest waarvoor zijn of haar data gebruikt worden op basis van de voordelen die de persoon zelf ziet. Dit past niet in het Facebook- en Googlemodel van vrije commerciële toegang tot persoonlijke data, maar het kan wel de toekomst van het internet of things worden.

(...) Zo kan Nederland een voorloper worden, in plaats van dat andere landen ons achter zich laten."

Bron: Financieel Dagblad 25 juli 2015, rubriek Anders denken, p. 5. Het volledige artikel is gratis online beschikbaar op http://fd.nl/fd-outlook/1112133/nieuwste-technologiestap-vraagt-om-aanvalsplan.

"'Nederland moet privacygidsland van de wereld worden'

Nederland moet hét privacygidsland van de wereld worden. Daartoe ontwikkelt Stichting Privacy First (SPF) een 'webwarenhuis' met producten die burgers kunnen beschermen tegen meeloerende instanties en bedrijven. SPF wil als een 'soort softwarewarenhuis' mogelijkheden aanbieden om zo anoniem mogelijk gebruik te maken van data. Door apps en programma's te installeren kunnen smartphones, tablets of internetverbindingen op legale wijze beschermd worden, zodat bij gebruik geen digitale sporen worden achtergelaten.Zodoende blijven controlerende instanties en gretige bedrijven als Facebook, Google en WhatsApp buiten de deur. Burgers kunnen via zo'n beveiligde app anoniem bellen, mailen en chatten. Die digitale bescherming blijkt hard nodig omdat overheden en bedrijven data opslaan die ze helemaal niet nodig hebben, claimt voorzitter Bas Filippini van de privacywaakhond.

We hoeven het wiel niet helemaal uit te vinden. Er zijn al veel goede apps gebouwd, die wij ook in ons assortiment opnemen. Burgers kunnen er zeker van zijn dat wij alleen programma's gebruiken die 100 procent veilig zijn. Ons land loopt in ontwikkeling van programma's al voorop. Dat moeten we uitbuiten door ons met dit soort legale digitale diensten te profileren als gidsland in privacy, meent Filippini.

Spionagechip

De diensten zijn hard nodig: SPF ziet de vrijheid van de burger steeds verder ingeperkt worden. Van zwarte dozen in de auto, diefstalpreventiechips, verplichte dashcams, trajectcontrole tot een netwerk van politiecamera's. Onlangs sloeg de club alarm over een spionagechip in de autokentekenplaat.

Allemaal om totale registratie van het reisgedrag van de burgers in te voeren. En er dienen zich alweer nieuwe gevaren aan, aldus Filippini. Zo worden automobilisten steeds meer verplicht overal hun kenteken in te voeren, bijvoorbeeld bij parkeergarages. Ook al betalen ze gewoon voor het stallen van hun voertuig. Van de gekke. Wij starten een rechtszaak tegen de opslag van alle kentekens en alle parkeer- en reisgegevens van burgers. Voordat het ingevoerd is.

Eerder kreeg de particuliere belangengroep boetes van tafel voor mensen die in Amsterdam wel contant een parkeerkaartje kochten maar geen kenteken wilden laten opslaan. Ook zorgde de stichting ervoor dat de verplichte opslag van alle bel- en internetgegevens is geschrapt. Daarnaast trok de privacywaakhond aan het langste eind in enkele rechtszaken tegen de verplichte opslag van vingerafdrukken voor paspoorten.

Het is pure noodzaak je privacy te beschermen. Vanaf 2018 zit in alle nieuwe auto's de E-call, een apparaatje dat bij een ongeluk automatisch de 112-centrale belt. Dat lijkt leuk en veilig, maar die chip in je auto wordt door gsm-masten opgepikt , zegt Filippini. Kortom, ze weten voortdurend waar je auto is. Die gegevens kunnen worden opgeslagen, als het aan de lobby van leveranciers ligt zelfs in heel Europa.

Justitie moet criminelen vroeg met datacontroles kunnen opsporen, erkent de stichting. Filippini: Vroeger werden belgegevens van criminelen voor opsporing opgevraagd door politie. Prima. Maar nu worden alle burgers voortdurend via hun data real time gevolgd. Daar blijven wij tegen strijden."

Bron: Telegraaf 25 juni 2015, p. 10. Tevens HIER online beschikbaar en met commentaar van lezers op http://www.telegraaf.nl/binnenland/24197318/__Gevecht_voor_privacy__.html.

Sinds 2010 voerde Privacy First een megazaak tegen één van de zwaarste privacyschendingen in de Nederlandse geschiedenis: de centrale opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet. In deze zaak werd Privacy First echter achtereenvolgens niet-ontvankelijk verklaard, ontvankelijk verklaard én in het gelijk gesteld, maar tenslotte alsnog niet-ontvankelijk verklaard. Hoe kon dit gebeuren? En wat betekent dit voor de rechtsbescherming in Nederland?

Civiele rechter

Sinds mei 2010 voerde Stichting Privacy First samen met 19 mede-eisers (burgers) een grootschalige rechtszaak tegen de centrale opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet (Paspoortproces). Dit was een civielrechtelijke zaak. Individuele burgers konden voor deze kwestie immers niet bij de bestuursrechter terecht. Burgers konden namelijk slechts bij de bestuursrechter terecht als zij daartoe eerst een individueel besluit zouden uitlokken: een bestuurlijke weigering om een paspoort (of ID-kaart) te verstrekken na een individuele weigering om vingerafdrukken te laten afnemen. Men kon dus slechts bestuursrechtelijk procederen als men bereid was om jarenlang zonder paspoort (of ID-kaart) door het leven te gaan. De bepaling in de Paspoortwet over centrale opslag van vingerafdrukken (art. 4b) was (en is) bovendien nog niet in werking getreden. De bestuursrechter was daarom onbevoegd om deze bepaling te toetsen. Rechtstreeks beroep tegen wetgeving is in het Nederlandse bestuursrecht (in tegenstelling tot andere landen) bovendien onmogelijk. De bestuursrechter kon art. 4b Paspoortwet dan ook slechts individueel en indirect ("exceptief") aan hogere privacywetgeving toetsen nadat dit artikel in werking getreden zou zijn, dus pas nadat centrale opslag (en uitwisseling) van ieders vingerafdrukken een fait accompli zou zijn. Om massale privacyschending te voorkomen resteerde voor Privacy First c.s. dus slechts de civiele rechter als enige bevoegde rechter. Sinds jaar en dag is de civiele rechter immers bij uitstek de rechter waar nationale wetgeving rechtstreeks aan hogere (privacy)wetgeving kan worden getoetst, zelfs als die nationale wetgeving nog niet in werking getreden is maar wel een dreigende privacyschending inhoudt.

Sterke zaak

Privacy First kon (als relevante stichting) deze zaak civielrechtelijk voeren in het algemeen belang, namens iedere Nederlander. Sinds begin jaren 90 kan dit middels een speciale procedure in het Burgerlijk Wetboek: de zogeheten 'algemeen-belangactie' onder art. 3:305a BW. Ook de Hoge Raad leek hiertoe alle seinen op groen te hebben gezet, althans tot de dagvaarding van de Staat door Privacy First c.s. in mei 2010. In juli 2010 doorbrak de Hoge Raad echter zijn eerdere jurisprudentie door te verklaren dat belangenorganisaties nog slechts bij de civiele rechter terecht zouden kunnen als voor individuele burgers geen bestuursrechtelijke rechtsgang openstond. Voor de kwestie in ons Paspoortproces konden burgers nu echter juist niet bij de bestuursrechter terecht. Dus hadden Privacy First c.s. nog steeds een sterke zaak. Bovendien leken de nieuwe ontvankelijkheidscriteria van de Hoge Raad niet van toepassing op algemeen-belangacties, maar slechts op zogeheten 'groepsacties' (namens een bepaalde groep mensen i.p.v. de hele bevolking).

Onbegrijpelijk oordeel Hoge Raad

In februari 2011 verklaarde de rechtbank Den Haag ons Paspoortproces onterecht niet-ontvankelijk. Vervolgens stelden Privacy First c.s. hoger beroep in. Mede onder druk van dit hoger beroep werd de centrale (en decentrale, gemeentelijke) opslag van vingerafdrukken in de zomer van 2011 (grotendeels) stopgezet en werd de afname van vingerafdrukken voor ID-kaarten in januari 2014 afgeschaft. Een maand later (18 februari 2014) verklaarde het Hof Den Haag Privacy First vervolgens alsnog - in het algemeen belang - ontvankelijk en oordeelde dat centrale opslag van vingerafdrukken in strijd was met het recht op privacy. Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken reageerde not amused en eiste cassatie bij de Hoge Raad. Tegen alle verwachtingen in (Privacy First had immers vrijwel alle wetgeving, wetsgeschiedenis, jurisprudentie én rechtsliteratuur aan haar zijde) verklaarde de Hoge Raad vervolgens op 22 mei jl. zowel Privacy First als de 19 mede-eisers (burgers) niet-ontvankelijk. Volgens de Hoge Raad kunnen deze individuele burgers immers bij de bestuursrechter terecht en is ook voor Privacy First daardoor de weg naar de civiele rechter afgesloten. Dit terwijl de laatste jaren nu juist was gebleken dat onze mede-eisers niet bij de bestuursrechter terecht konden, althans niet ter toetsing van art. 4b Paspoortwet (centrale opslag van vingerafdrukken). In talloze bestuursrechtelijke zaken verklaarden de bestuursrechters van diverse rechtbanken zich daartoe de laatste jaren onbevoegd. Voor Privacy First als belanghebbende organisatie stond de weg naar de bestuursrechter daardoor evenmin open. Dat de Hoge Raad nu oordeelt alsof dit niet zo is, is simpelweg onbegrijpelijk. Van procederende burgers kan bovendien niet gevergd worden dat zij jarenlang zonder paspoort door het leven gaan. Evenmin kan van burgers gevergd worden dat zij eerst hun privacy laten schenden (vingerafdrukken afstaan en zelfs laten opslaan) voordat zij dit kunnen laten toetsen. Dat de Hoge Raad dit wel lijkt te vereisen is niet alleen onbegrijpelijk (en in strijd met eerdere jurisprudentie van de Hoge Raad zelf), maar ook ronduit verwerpelijk.

Gat in de rechtsbescherming

Het oordeel van de Hoge Raad creëert een juridisch vacuüm: ter toetsing van massale, dreigende privacyschending (zoals centrale opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet) kunnen burgers en organisaties hierdoor wellicht noch bij de civiele rechter, noch bij de bestuursrechter terecht. Dit slaat een groot gat in de Nederlandse rechtsbescherming zoals die de laatste decennia gold. De Hoge Raad schuift de zaak weliswaar door naar de hoogste bestuursrechter (Raad van State), maar het is hoogst onzeker of de Raad van State centrale opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet alsnog zal kunnen en willen toetsen. De Hoge Raad had het oordeel van de Raad van State in een viertal actuele, parallelle bestuursrechtelijke zaken rond de Paspoortwet dan ook eerst dienen af te wachten alvorens uitspraak te doen in het Paspoortproces van Privacy First. Door dit niet te doen is de Hoge Raad geheel voorbarig op de stoel van de Raad van State gaan zitten, zet het de Raad van State onder zware druk en neemt de Hoge Raad een enorm risico. Mocht de Raad van State binnenkort immers anders oordelen dan de Hoge Raad (namelijk dat de Raad van State terzake onbevoegd is), dan slaat de Hoge Raad hiermee een gigantische flater én creëren de Hoge Raad en Raad van State gezamenlijk een enorm gat in de Nederlandse rechtsbescherming in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Indiening procesdossier Privacy First bij Raad van State

Privacy First is de laatste jaren reeds inhoudelijk betrokken geweest bij de bestuursrechtelijke zaken tegen de Paspoortwet die nu bij de Raad van State dienen. Naar aanleiding van de uitspraak van de Hoge Raad zal Privacy First bovendien het gehele Paspoortproces-dossier integraal (door de advocaat in één van deze zaken) laten indienen bij de Raad van State. Dit ter versterking van de argumenten van de betreffende burger tegen centrale opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet. Blijkens de uitspraak van de Hoge Raad is het nu immers aan de Raad van State om hierover alsnog een oordeel te vellen. 
 
Meervoudige schending EVRM

Privacy First c.s. wachten het oordeel van de Raad van State met spanning af. Tegelijkertijd overweegt Privacy First alvast zelf een klacht in te dienen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg wegens schending van art. 8 EVRM (recht op privacy) én art. 6 en 13 EVRM (recht op toegang tot de rechter en een effectief rechtsmiddel). Ondanks de kafkaëske anticlimax bij de Hoge Raad (en afhankelijk van het uiteindelijke oordeel van de Raad van State) ligt daarmee wellicht een Europese veroordeling van Nederland in het verschiet.

Oproep

Ons Paspoortproces heeft Privacy First de laatste jaren enorm veel geld gekost: minstens EUR 100.000 (!) aan advocaatkosten, geheel betaald uit donaties aan Privacy First. Dit drukt al jarenlang verschrikkelijk zwaar op de beperkte middelen die een kleine stichting als Privacy First tot haar beschikking heeft. Hier bovenop heeft de Hoge Raad Privacy First ook nog eens veroordeeld tot betaling van EUR 5.088 aan proceskosten. Hierbij doet Privacy First dan ook nogmaals een dringend beroep op uw financiële steun. Stort uw financiële bijdrage op IBAN: NL95ABNA0495527521 t.n.v. Stichting Privacy First te Amsterdam o.v.v. "Paspoortproces" of maak uw donatie rechtstreeks over via onze donatiemodule. Bij voorbaat dank voor uw hulp!

Lees HIER de hele uitspraak. Ons hele procesdossier staat HIER online.

Update 15 oktober 2015: eind mei dit jaar heeft de advocaat van Louise van Luijk het volledige civiele procesdossier van Privacy First c.s. ingediend bij de bestuursrechters van de Raad van State. Dit ter versterking van de argumenten van Louise tegen de afname en opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet. Louise is één van de Nederlandse burgers die hier al jarenlang bestuursrechtelijk tegen procederen en gedurende die periode (om processuele redenen) zonder paspoort door het leven moeten gaan. Klik HIER voor een eerdere reportage over Louise in het tv-programma VARA Ombudsman uit maart 2011 (vanaf 21m11s). Deze week heeft Privacy First (op advies van Stibbe Advocaten) bovendien een zelfstandig verzoek tot voeging in de zaak van Louise bij de Raad van State ingediend; klik HIER voor het hele document (pdf). Privacy First hoopt dat de Raad van State dit verzoek spoedig zal inwilligen; dit mede in het belang van de ontvankelijkheid van belangenorganisaties in dit type rechtszaken. De rechtszitting in de zaak van Louise zal op donderdag 3 december as. bij de Raad van State plaatsvinden.

Update 4 november 2015: de Raad van State heeft het verzoek tot voeging van Privacy First vrijwel direct en nauwelijks beargumenteerd afgewezen; klik HIER (pdf). Hierop heeft Privacy First een klacht en verzoek tot heroverweging ingediend bij de voorzitter van de afdeling bestuursrechtspraak; klik HIER (pdf). Vervolgens heeft de Raad van State dit opnieuw afgewezen met als argument dat "niet valt in te zien om welke reden Privacy First zich niet eerder al, naast het voeren van de civielrechtelijke procedure, tot de bestuursrechter had kunnen wenden teneinde deel te nemen aan de bestuursrechtelijke procedure"; klik HIER (pdf). Privacy First interpreteert dit aldus dat Privacy First in een eerder stadium bestuursrechtelijk ontvankelijk zou zijn geweest en zal daar in toekomstige rechtszaken haar voordeel mee doen. Ook had Privacy First volgens de Raad van State blijkbaar tegelijkertijd civielrechtelijk én bestuursrechtelijk kunnen procederen. Voorzover Privacy First bekend is vormt dit een breuk met de heersende rechtsleer dat niet tegelijkertijd door dezelfde partij over dezelfde kwestie bij twee verschillende rechters kan worden geprocedeerd. (Om deze reden hadden Privacy First c.s. er sinds 2010 voor gekozen om louter civielrechtelijk te procederen.) Ook met deze kennis c.q. trendbreuk zal Privacy First in nieuwe rechtszaken haar voordeel doen. Het bevreemdt Privacy First echter dat de Raad van State het in deze zaak reeds te laat acht voor onze voeging. Art. 8:26 Awb bepaalt immers letterlijk dat "de bestuursrechter tot de sluiting van het onderzoek ter zitting ambtshalve, op verzoek van een partij of op hun eigen verzoek, belanghebbenden in de gelegenheid kan stellen als partij aan het geding deel te nemen", oftewel zelfs tot de sluiting van de zitting op 3 december as. Blijkbaar had de Raad van State er simpelweg geen zin in. Privacy First ziet desondanks het oordeel van de Raad van State over de eerdere (de)centrale opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet met vertrouwen tegemoet. Bij gebreke van een kritisch oordeel terzake staat voor de bestuursrechtelijk procederende burgers (onder wie Louise van Luijk) bovendien een uiterst kansrijke weg open naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg, zowel i.v.m. het recht op toegang tot de rechter en een effectief rechtsmiddel (art. 6 en 13 EVRM) als het recht op privacy (art. 8 EVRM).

Vandaag heeft de Hoge Raad een uiterst teleurstellende uitspraak in ons Paspoortproces gedaan door de hele zaak rücksichtslos niet-ontvankelijk te verklaren; zie http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2015:1296. Bij Privacy First overheerst momenteel verslagenheid; nader commentaar volgt medio volgende week. Privacy First c.s. zullen zich nu gaan bezinnen op mogelijke stappen richting het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, zowel wegens privacyschending (art. 8 EVRM) als wegens gebrek aan toegang tot de rechter en een effectief rechtsmiddel (art. 6 en 13 EVRM). De Hoge Raad schuift de hete brij immers door naar de bestuursrechter, terwijl de bestuursrechter de laatste jaren juist onbevoegd bleek om te oordelen over centrale opslag van vingerafdrukken onder de Paspoortwet en individuele burgers alleen bij de bestuursrechter terecht kunnen als zij bereid zijn om jarenlang zonder paspoort door het leven te gaan.

Kafka in het kwadraat dus.

Wordt vervolgd.

Update 28 mei 2015: Lees HIER ons nader commentaar.

Op 12 mei 2015 besteedden zowel de NOS ('s middags) als RTL ('s avonds) op televisie aandacht aan het vonnis in de zaak van Privacy First voorzitter Bas Filippini tegen trajectcontroles; klik HIER voor het NOS Journaal (vanaf 4m2s) en HIER voor het item bij RTL Nieuws (vanaf 14m54s).