Toon items op tag: Biometrie

Stap 1: E-Gates op Schiphol 

Vandaag viel het oog van Privacy First op een ogenschijnlijk onschuldig artikel in Computable. Dit artikel heeft als titel: "Fotosysteem paspoort is fraudegevoelig" en als subtitel "Digitale paspoortfoto is onder de maat". Teneur van het artikel is dat de kwaliteit van gezichtsscans in paspoorten (en ID-kaarten) zou moeten worden verhoogd om de kans op mismatches bij automatische gezichtsherkenning op Schiphol te verkleinen. Een proef met dergelijke gezichtsherkenning staat momenteel gepland voor het najaar van 2011. Dan worden op Schiphol 36 zogeheten E-Gates geïnstalleerd: poorten voor automatische grenspassage.

Op weg naar de gate loopt u dan gewoon door zo'n poortje heen: het Systeem controleert of uw gezicht correspondeert met het gezicht op de chip in uw paspoort. Als het in 100% van de gevallen 100% werkt is dit een ontzettend handig Systeem. Zo niet, dan creëert het Systeem vertraging en irritatie, lange rijen en nieuwe mogelijkheden voor identiteitsfraudeurs. En zelfs als het 100% werkt is er nog een verborgen 'catch': automatische screening van uw veiligheidsprofiel. Voordat u op Schiphol komt bent u al compleet doorgelicht aan de hand van alle mogelijke databases die men aan u heeft kunnen koppelen. Eenmaal op Schiphol aangekomen is het feest: zonder dat u het zelf weet heeft u inmiddels een groen, geel, oranje of rood vlaggetje achter uw naam. Meer kleuren zijn eventueel mogelijk. Dit alles blijft voor u onbekend. Dat maakt het extra spannend. Mocht u bij de E-Gate uit de rij worden geplukt, dan is het niet voor een kopje thee met een koekje, maar om de kleur van uw virtuele vlaggetje nog eens extra te bewonderen. Het is immers feest en de Marechaussee is liever niet kleurenblind. Met een beetje geluk kunt u vervolgens alsnog snel aan boord van uw vliegtuig. En dan maar hopen dat u bij aankomst in land X niet een volgend vlaggetjesfestijn te wachten staat.

Stap 2: pasfoto-hokjes in het gemeentehuis

Enkele jaren later (na terugkomst in Nederland) dient u uw paspoort te laten verlengen. Voor nieuwe pasfoto's gaat u naar uw lokale vakfotograaf. Deze verwijst u echter door naar het gemeentehuis. Sinds enige tijd mogen foto's voor paspoorten alleen nog maar daar worden gemaakt. U herinnert zich vaag een oud artikel in Computable dat daar reeds op duidde: "Fouten [in paspoortfoto's] zouden voorkomen kunnen worden door op het stadhuis een digitale foto te maken van paspoortaanvragers, op het moment dat ze hun paspoort komen aanvragen." Dat leek de overheid destijds (2011) enorm handig. Voortaan geen gedoe meer met vakfotografen, maar gewoon hup, rechtstreeks een hoge resolutie 3D-foto in een speciaal Big Brother-hokje op het gemeentehuis. Oorspronkelijk handig voor de E-Gates op Schiphol en daarna ook voor automatische gezichtsherkenning in winkels en op straat, uiteindelijk wereldwijd. Een vergelijkbaar Nederlands plan werd in 2007 nog afgeschoten onder druk van de branche van vakfotografen. Sindsdien denderde de ene na de andere recessie over ons land heen. Ook kwam er een Nederlandse privacybeweging tot bloei. Dat mocht de pret echter niet drukken. Het kostte de overheid dan ook veel moeite om fotografen ervan te overtuigen dat ze hun pasfoto-inkomsten best konden missen. Om over de privacy van burgers nog maar te zwijgen.

Wordt dit de toekomst? Niet als het aan Privacy First ligt. Wij houden u op de hoogte.

"De verplichte opslag van vingerafdrukken onder de nieuwe Paspoortwet leidde in 2010 tot grote onrust vanwege de enorme risico's. Om deze risico's voor de burger in te dammen stelde Stichting Privacy First de GemeenteGarantieBrief op. Met deze modelbrief kunnen burgers bij hun gemeente protesteren en de garantie krijgen dat er zorgvuldig met hun vingerafdrukken wordt omgegaan.

De GemeenteGarantieBrief is een groot succes, meldt Privacy First op haar website. Groot voordeel is ook dat eventuele schade voor rekening van de overheid komt. Tijdens een parlementair debat omschreef staatssecretaris Bijleveld (Binnenlandse Zaken) de brief als volgt: "Het gaat om een actie van de Stichting Privacy First. Deze stichting legt de gemeenten een verklaring voor over de opslag van vingerafdrukken en vraagt gemeenteambtenaren die te ondertekenen. Verder moeten zij aangeven hoe zij met vingerafdrukken omgaan en verklaren dat zij zich aan bepaalde garanties houden."

Recht op petitie

Aanleiding voor dit debat in de Tweede Kamer was het feit dat de staatssecretaris gemeenten had geadviseerd om de brief niet in ontvangst te nemen, laat staan deze te ondertekenen. Dit tot ergernis van zowel politieke partijen als de Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer. Zulke brieven moeten door de overheid altijd in ontvangst worden genomen vanwege het recht op petitie, aldus de Nationale ombudsman.

Opslag in ijskast

Onlangs kondigde Minister Donner aan dat de opslag van vingerafdrukken bij gemeenten uiterlijk eind juli 2011 (na aanpassing van de gemeentelijke software) zou worden beëindigd. Hierover berichtten we vorig jaar op onze site. Tevens zijn de plannen voor opslag in een nationale database in de ijskast gezet. Dit wegens privacybezwaren en de enorme foutenpercentages in de biometrische techniek. Op 1 augustus meldde het Ministerie van Binnenlandse Zaken telefonisch aan Privacy First dat de opslag van vingerafdrukken nu inderdaad bij alle gemeenten in Nederland is stopgezet, althans is verkort tot de duur tussen aanvraag en uitreiking van een paspoort of identiteitskaart. Daarmee is het doel van de GemeenteGarantieBrief grotendeels bereikt.

Hiermee komt een volgend doel in zicht: vrijwillige i.p.v. verplichte opslag van vingerafdrukken in het document. Hiertoe heeft Privacy First de GemeenteGarantieBrief geactualiseerd naar een nieuwe versie: de GemeenteGarantieBrief 2.0. Met deze brief kunnen burgers bij hun gemeente officieel protest indienen tegen de verplichte afname van hun vingerafdrukken voor een nieuw paspoort of identiteitskaart. In de modelbrief heeft Privacy First alvast enkele mogelijke bezwaren ingevuld. Burgers kunnen de brief naar eigen inzicht veranderen of aanvullen."

Lees HIER het hele artikel op de website van het Humanistisch Verbond.

"De proef waarbij agenten op straat vingerafdrukken gaan afnemen, stuit op protest. 'Vingerafdrukken afnemen doe je bij verdachten op het politiebureau. Niet bij de gewone burger op straat', zegt burgerrechtenorganisatie Privacy First over de proef waarbij 125 politiemensen vingerafdrukken gaan afnemen via een mobiel apparaat. Dit gebeurt als er verdenking bestaat dat iemand illegaal in Nederland is en niet beschikt over een legitimatiebewijs. Privacy First: 'Naast schending werkt dit willekeur, discriminatie en ethnic profiling in de hand.' D66 wil van minister Ivo Opstelten 'opheldering' over de proef. D66-Kamerlid Gerard Schouw vraagt zich af 'op grond van welke wet dit mogelijk is'. Ook wil D66 onder meer weten wat er na controle met de afdrukken gebeurt."

Lees HIER het artikel in De Pers online (p. 2).

"Theoretisch zou de politie inderdaad van iedereen die wordt aangehouden en geen identiteitsbewijs bij zich heeft, een vingerafdruk af kunnen nemen ter controle.
(...)
De oppositie heeft vraagtekens bij de wettelijke basis van deze proef. Tweede Kamerlid Gerard Schouw (D66) heeft een brief met vragen gestuurd aan minister Opstelten (Veiligheid en Justitie, VVD). Hij wil onder andere weten wie de politie nu precies om vingerafdrukken mag vragen, en onder welke omstandigheden.

Bovendien wil Schouw weten of er eigenlijk wel foutloos in de database gezocht kan worden. Eerder werd de centrale opslag van vingerafdrukken immers uitgesteld omdat er problemen waren met de zoekfunctie in zo'n centrale databank - de foutmarge was namelijk te hoog. "Misschien is het een andere databank, maar hoe kan de techniek van díé zoekmachine dan ineens wel werken", vraagt hij zich af.

Stichting Privacy First wijst op hetzelfde probleem als Schouw. Het foutenpercentage in de biometrische techniek ligt volgens Privacy First boven de 20 procent, maar "dat risico neemt de politie hierbij kennelijk op de koop toe".

Daarbij bestaat het gevaar voor function creep, zegt de stichting: het begint met het sneller opsporen van vreemdelingen, maar "daarna zijn ongetwijfeld ook onschuldige burgers aan de beurt".

Niet iedereen kan zomaar om een vingerafdruk worden gevraagd. De oppositie heeft onder meer daarom bezwaar tegen de proef."

Bron: NRC Next 21 juli 2011, p. 3.

"Politie draait proef met het mobiel scannen van vingerafdrukken, bedoeld voor de identificatie van illegale vreemdelingen

Mag dat zomaar?

Zes vragen

1 Wat is het geval?

De politie draait sinds kort proef met 125 mobiele vinger scanners. Daarmee kunnen agenten ter plekke een vingerafdruk afnemen en nagaan of iemand legaal in Nederland verblijft. (...) Het ministerie van Veiligheid en Justitie overweegt de vingerscanners na de proefperiode breder in te zetten, bijvoorbeeld om te controleren of iemand nog een boete heeft open staan.
(...)
Kritiek

Het nieuws over de mobiele vingerscanners bij de politie oogstte kritiek.

D66-Kamerlid Gerard Schouw stelde Kamervragen. Hij wil weten welke wet de afname van vingerafdrukken op straat mogelijk maakt, en of de praktijk niet strijdig is met privacywetgeving.

Ook betwijfelt Schouw of de gegevens na opname wel worden vernietigd.

Stichting Privacy First, die strijdt voor behouden en bevorderen van het recht op privacy , noemt het afnemen van vingerafdrukken op straat schokkend. Het zou in strijd zijn met privacywetgeving."

Lees HIER het hele artikel in Metro.

"De politie gaat binnenkort met een speciaal apparaatje vingerafdrukken afnemen op straat. Het gaat om een proef die in de eerste plaats bedoeld is voor intensievere controles van illegale vreemdelingen. Een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid bevestigt berichtgeving daarover in Trouw.
(...)
Het afnemen van de vingerafdrukken maakt deel uit van het gewone politiewerk. "In plaats van op het bureau neem je ter plekke de vingerafdruk. Daardoor dring je de bureaucratie terug, zorg je voor meer blauw op straat en verbeter je het opsporingswerk."

De proef loopt tot het voorjaar. Dan wordt bekeken of de nieuwe technologie op bredere schaal kan worden ingezet.

Stichting Privacy First is geschokt door de berichtgeving. Onlangs werd besloten de opslag van vingerafdrukken bij de aanvraag van paspoorten stop te zetten wegens privacybezwaren en het hoge foutenpercentage in de biometrische techniek. "Dat risico neemt de politie nu blijkbaar op de koop toe", zegt de organisatie.

"Vingerafdrukken afnemen doe je bij verdachten op het politiebureau. Niet bij de gewone burger op straat", vervolgt Privacy First. Dit zou naast schending van de privacy willekeur, discriminatie en 'etnische profilering' in de hand werken. De geplande proef is volgens de stichting in strijd met de huidige wetgeving."

Lees HIER het hele artikel op Nieuws.nl

Schokkend nieuws vandaag: de politie wil op straat vingerafdrukken gaan controleren. Dit najaar zou daartoe een proef met speciale vingerscan-apparatuur moeten beginnen.

De proef zou in eerste instantie bedoeld zijn ter opsporing van illegale vreemdelingen en verdachten van strafbare feiten. Daarna zijn ongetwijfeld alle andere burgers aan de beurt.

Onlangs werd besloten om de opslag van vingerafdrukken bij de aanvraag van paspoorten en identiteitskaarten stop te zetten wegens privacybezwaren en het enorme foutenpercentage (21-25%) in de biometrische techniek. Door dergelijke fouten zouden onschuldige burgers massaal in het verdachtenbankje terecht kunnen komen. Dat risico neemt de politie nu blijkbaar op de koop toe. Ongetwijfeld een miljoenenkoop: biometrie is big business. Met vergelijkbare, hevig bekritiseerde projecten in Groot-Brittannië waren miljoenen ICT-ponden gemoeid.

Volgens het ministerie van Veiligheid en Justitie is er echter niets aan de hand:

"In plaats van op het bureau neem je ter plekke de vingerafdruk. Daardoor dring je de bureaucratie terug, zorg je voor meer blauw op straat en verbeter je het opsporingswerk." (Bron)

Privacy First verzet zich tegen deze criminalisering van de openbare ruimte. Vingerafdrukken afnemen doe je bij verdachten op het politiebureau. Niet bij de gewone burger op straat. Naast schending van de privacy werkt dit immers willekeur, discriminatie en ethnic profiling in de hand.

In de optiek van Privacy First is de geplande proef in strijd met de huidige privacywetgeving. Tijdens de recente hoorzitting in de Tweede Kamer over paspoortbiometrie werd dit nota bene bevestigd door de Chief Information Officer van de Politie Nederland zelf:

"Het is ook niet zo dat de politie op straat als de identiteit van iemand moet worden vastgesteld of het paspoort wordt overhandigd, dan onmiddellijk even kijkt, waar dan ook... Het mag niet eens, maar het is ook technisch niet beschikbaar."
(A. Meijboom (CIO Politie Nederland), Rondetafelgesprek biometrische data in paspoorten, vaste commissie voor Binnenlandse Zaken, Tweede Kamer, 20 april 2011)

Een ieder concludere hieruit het zijne.

Op vrijdag 15 juli jl. wees de Utrechtse voorzieningenrechter het verzoek van een gewetensbezwaarde om een identiteitskaart zonder vingerafdrukken af. Ter aanvulling op onze eerste reactie bij BNR Peptalk brengt Privacy First in dit verband graag de volgende punten onder de aandacht:

1) Het actuele Utrechtse vonnis betreft het verzoek om een voorlopige voorziening en heeft dan ook slechts een voorlopig karakter. Het vonnis heeft geen bindende werking in de bodemprocedure en kan in die procedure worden teruggedraaid. Dit geldt ook voor vergelijkbare rechtszaken die momenteel voor andere Nederlandse rechtbanken spelen.

2) Opvallend aan het vonnis is dat de rechter zich louter baseert op de Paspoortwetgeving en andere relevante wetgeving geheel buiten beschouwing laat. Zo worden het Wetboek van Strafvordering en de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten nergens genoemd. Onder deze wetten (respectievelijk art. 126nc Sv. en art. 17 Wivd 2002) kunnen politie, justitie en inlichtingendiensten naar alle waarschijnlijkheid wel degelijk vingerafdrukken opvragen, zo niet bij gemeenten, danwel bij de fabrikant van de paspoorten en ID-kaarten in Haarlem (Morpho, voorheen Sagem). Dit verandert niet nu de bewaartermijn van vingerafdrukken in gemeentelijke databanken sterk wordt verkort.

3) Opvallend is verder dat de rechter de (strijd tegen) fraude met reisdocumenten een "groot belang" noemt zonder dit te onderbouwen. Het afnemen van vingerafdrukken is oorspronkelijk bedoeld als middel tegen zogeheten look-alike fraude met reisdocumenten. Blijkens statistieken van de Koninklijke Marechaussee komt dit type fraude in Nederland met Nederlandse reisdocumenten hooguit enkele honderden keren per jaar voor, voornamelijk door asielzoekers. Deze cijfers zijn door de landsadvocaat nimmer weerlegd. Het afnemen van vingerafdrukken bij alle Nederlandse burgers voor een nieuw reisdocument (paspoort of ID-kaart) is daardoor volstrekt disproportioneel en daarmee onrechtmatig.

4) Tijdens het Algemeen Overleg (AO) met de Tweede Kamer van 27 april jl. heeft Minister Donner gesteld dat biometrische verificatie van de vingerafdrukken in 21-25% van de gevallen niet werkt. Het huidige systeem functioneert dus niet en de wetgeving is daardoor technisch onuitvoerbaar gebleken. Ermee doorgaan is dan ook pure kapitaalvernietiging.

5) Aangezien biometrische verificatie van de vingerafdrukken in technische zin niet werkt, kan de burger daardoor ten onrechte verdacht worden van identiteitsfraude. Bijvoorbeeld in de toekomst, ergens op een vliegveld in het buitenland, met alle gevolgen van dien (gemiste vlucht, onrechtmatige detentie etc.). Doorgaan met het afnemen van vingerafdrukken brengt burgers dan ook actief in gevaar.

6) Minister Donner heeft tijdens hetzelfde AO op 27 april jl. toegezegd dat de Nederlandse identiteitskaart z.s.m. "vingerafdruk-vrij" zal worden. Tegenover de rechtbank Amsterdam verklaarde de landsadvocaat onlangs dat deze toezegging een bindend karakter heeft. Door de toezegging van Donner kan dan ook niet langer worden volgehouden dat de afname van vingerafdrukken voor ID-kaarten noodzakelijk is.

7) Inmiddels is echter tevens duidelijk geworden dat de benodigde wijziging van de Paspoortwet pas medio 2012 door het kabinet aan de Raad van State zal worden voorgelegd. Niet valt in te zien waarom de afname van vingerafdrukken voor ID-kaarten niet eerder kan worden stopgezet, desnoods langs technische weg. Ondanks het feit dat afname momenteel nog 'verplicht' is onder de Europese Paspoortverordening, zal de Europese Commissie eerdere stopzetting door Nederland (gezien de enorme foutenpercentages in de biometrische techniek) naar alle waarschijnlijkheid niet euvel duiden. Dit ook gezien het feit dat Nederland als enige EU-lidstaat de ID-kaart als wettelijk reisdocument i.p.v. als identiteitsdocument heeft betiteld, waardoor de Europese Paspoortverordening (en daarmee de verplichting van vingerafdrukken) naast het Nederlandse paspoort ook – geheel overbodig – op de Nederlandse ID-kaart van toepassing is. Snelle stopzetting levert Nederland bovendien slechts voordelen i.p.v. risico's op door kortere wachttijden aan gemeentebalies, kostenbesparingen en uitsluiting van de risico's die met de huidige afname van vingerafdrukken en RFID-technologie in de chip gepaard gaan.

In de uitzending van BNR Peptalk reageerden Vincent Böhre van Stichting Privacy First en Jacob Kohnstamm van het College Bescherming Persoonsgegevens vandaag live op de volgende stelling:

"De wet is de wet, als je je vingerafdrukken niet wil afgeven, krijg je geen ID-kaart."

Dit naar aanleiding van een actueel vonnis van de Utrechtse voorzieningenrechter waarin het verzoek van een gewetensbezwaarde om een identiteitskaart zonder vingerafdrukken werd afgewezen. Beluister HIER het hele interview online of download hier het fragment.

"Deskundige kritiek op het biometrische paspoort is jarenlang consequent gesmoord door ambtenaren. 'De Kamer is misleid.'

Ergens in het democratische besluitvormingsproces dat de natie aan een ultrageavanceerd, fraudebestendig nieuw paspoort hielp, ging iets gruwelijk mis. Nadat gemeenteambtenaren de afgelopen anderhalf jaar van bijna een miljoen [sic] ontvangers van een nieuw paspoort trouwhartig vier vingerafdrukken per persoon registreerden (waarvan twee [sic] bestemd voor de nog in te richten justitiële databank), kondigde minister Donner (Binnenlandse Zaken) vorige maand aan dat de digitale opslag van deze persoonsgebonden kenmerken per direct werd gestaakt. Omdat het systeem van geen kant deugt. De vingerafdruk blijkt een minder solide vehikel om tot betrouwbare identificatie te komen. De voordelen wegen niet op tegen de risico's.

Niet eerder in de vaderlandse geschiedenis werden zo veel miljoenen gepompt in de introductie van een als revolutionair en opzienbarend aangeprezen technische vondst die zo weinig aan haar doel beantwoordde. Zonde van het geld en de moeite. De vereniging Vrijbit, de digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom en de stichting Privacy First hadden eenstemmig gewaarschuwd voor de gevaren. De ambtelijke privacywaakhond, het College bescherming persoonsgegevens, blafte zes jaar geleden al dat door het voor opsporingsdoeleinden vergaren van vingerafdrukken 'de centrale reisdocumentenorganisatie in feite de functie van een opsporingsregister krijgt.'

Gevaarlijk experiment

'Ja, die privacyclubs houden ons scherp. Ze hadden méér gelijk dan we op dat moment in de gaten hadden,' erkent PvdA-Kamerlid Pierre Heijnen. 'Het is inmiddels duidelijk dat critici van het nieuwe paspoort door het ambtelijk apparaat en op bestuursniveau onvoldoende serieus werden genomen.'

'Alles wijst erop dat de Kamer door het ministerie en deskundigen jarenlang op het verkeerde been is gezet,' vindt parlementariër Gerard Schouw van D66. 'Er werd gezegd dat het opslaan van vingerafdrukken in een nationale database echt nodig was. De techniek om dat goed te doen zou voorhanden zijn; het was bovendien een onontbeerlijk middel voor identificatie. Bij dat verhaal zijn grote vraagtekens te zetten, weten we nu.' De discussie werd heropend nadat twee rapporten in opdracht van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) nieuw licht op de privacy- en technische aspecten van de opslag van biometrische paspoortgegevens wierpen.

Eind april was er op aandringen van de Tweede Kamer een hoorzitting waar diverse experts hun twijfel ventileerden over de manier waarop de gewijzigde Paspoortwet gestalte kreeg. De uitgenodigde verantwoordelijken van het Agentschap BPR (Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten) van het ministerie van Binnenlandse Zaken schitterden door afwezigheid. Het leek Donner 'niet opportuun' dat ambtenaren van het agentschap zich tegenover dit forum kwamen verantwoorden voor een beleid dat volgens verschillende afgevaardigden van 'tunnelvisie' getuigde.

(...)

'Het lijkt erop dat de Kamer is misleid,' zegt Kamerlid Mariko Peters van GroenLinks. 'Terwijl de risico's bekend waren, stemde de volksvertegenwoordiging op basis van rooskleurige informatie in met een gevaarlijk experiment. Dit incident is illustratief voor de gesloten bestuurscultuur in ons land. Het apparaat is er niet op gespitst relevante informatie door te spelen aan de democratische beslissingsorganen, maar om bewindspersonen uit de wind te houden.'

(...)

Het CDA was al in 2001 geporteerd voor een database met vingerafdrukken van iedere burger om terroristen en ander geboefte op te sporen, maar minister van Justitie Korthals Altes (VVD) zag daar toen niets in: 'Dit middel is buitenproportioneel, gelet op bijvoorbeeld het aantal sporenzaken op jaarbasis: in geheel Nederland circa tienduizend. Voorts is het praktisch onuitvoerbaar, omdat alle tien de vingers en eventueel de handpalmen moeten worden afgenomen, wil het zinvol zijn voor de opsporing. Dat vergt een te groot beslag op de capaciteit van de politie, nog afgezien van de administratieve verwerking en controle.'

Later liep de VVD bij monde van crime fighter Fred Teeven alsnog warm voor een centrale databank met vingerafdrukken van zestien miljoen burgers. Onder aanvoering van nieuwkomer Jeanine Hennis-Plasschaert deelt de VVD-fractie nu weer de bezorgdheid over de deugdelijkheid van de biometrische opslag. 'Ere wie ere toekomt,' zegt sociaal-democraat Pierre Heijnen. 'Dat de discussie over het bewaren van vingerafdrukken werd heropend, is de verdienste van Hennis-Plasschaert. (...) Toen ze nog als liberale afgevaardigde in het Europees Parlement zat, was privacy al een stokpaard van Hennis-Plasschaert. Omdat ze zich in de materie had verdiept, wist ze wat de risico's waren van biometrische opslag toen ze toetrad tot de Haagse fractie. 'Er is de Kamer steeds voorgehouden dat de biometrische techniek betrouwbaar zou zijn en zich zou lenen voor grootschalige opslag en de daaraan gekoppelde opsporingsfunctie. Achteraf beschouwd zijn de gekozenen misschien te goed van vertrouwen geweest,' zegt Hennis-Plasschaert. Voor het optreden van Donner heeft ze respect: 'Hij durft terug te komen op een besluit. Dat vind ik dapper. Bij de huidige stand van de techniek levert opslag veel risico's op. Ik hoop dat er een Europees onderzoek komt naar de kwaliteit en de integriteit van een database voor vingerafdrukken.'

Om te beginnen zal in opdracht van minister Donner het functioneren van het Agentschap BPR kritisch worden geëvalueerd. Het instituut, onderdeel van Binnenlandse Zaken maar als een gesloten bolwerk opererend vanuit een imposant pand aan de Lange Vijverberg te Den Haag, beschouwde critici van de biometrische paspoortchip en de digitale databank als lastposten die een vlekkeloze uitvoering van de politieke lijn lelijk zouden kunnen dwarsbomen. Lies de Leeuw bewaart weinig warme herinneringen aan haar vier jaar als senior projectleider innovatieprojecten bij het agentschap. 'Er heerste daar een cultuur van niet denken maar doen,' verklaarde ze tijdens de hoorzitting over het biometrische paspoort. De sfeer deed haar het meest denken aan een 'sekte'.

(...)

Eigenlijk vond de onfortuinlijke projectleider binnen het ambtelijk apparaat alleen een luisterend oor bij Jan Grijpink - als raadadviseur bij het ministerie van Justitie bepaald geen privacyexpert van het lagere echelon. 'Maar ook hij moest op eieren lopen, hij kon niet veel doen.' Grijpink, sinds kort met pensioen, bevestigt dat zijn verstandhouding met het Agentschap BPR 'bij vlagen' verre van optimaal was. 'Ik heb me altijd tegen een centrale databank voor de opslag van vingerafdrukken verzet. Wie iets anders te berde brengt dan wat beleidsmakers graag horen, betaalt daar vaak een prijs voor. Die mag niet meer meezingen in het koor van beslissers en adviseurs.'

Consultant Ruud van Renesse is gespecialiseerd in het beveiligen en fraudebestendig maken van documenten. Van 1966 tot 2002 werkte hij bij TNO, waar hij in opdracht van Agentschap BPR het rapport Quick Scan Biometrie (1999) schreef. Zijn inventarisatie van alle problemen die zouden kunnen rijzen als een vingerafdruk in het paspoort werd verwerkt, viel slecht in Den Haag. 'Ik was verbaasd,' herinnert Van Renesse zich. 'Ik had verwacht dat mijn kritische kanttekeningen gretig zouden worden aangegrepen om het beleid bij te stellen, maar het rapport verdween in een la. Nooit meer iets van gehoord.'

In 2002 kreeg de consultant te horen dat BPR voortaan uitsluitend de deskundigheid van TNO zou inroepen als vaststond dat de kritische Van Renesse geen deel uitmaakte van het projectteam. 'Ik begreep dat ik evenals Jan Grijpink en Lies de Leeuw tot de personae non gratae van BPR was gaan behoren. Dat in Nederland vooraanstaande wetenschappers de mond gesnoerd wordt omdat hun standpunten niet aansluiten bij het politieke beleid vond ik schokkend.'

(...)

Ondanks zijn aanvaringen met het Agentschap BPR deed het ministerie in februari vorig jaar opnieuw een beroep op Van Renesse. 'Maar voordat ik aan het project begon, liet programmamanager Reisdocumenten Maria Gonzalez mij weten dat het niet de bedoeling was dat mijn werkzaamheden zouden worden verstoord door voortschrijdend inzicht. Een overheid die met zo'n instructie komt; het is te zot voor woorden.'

Tijdens de eerste werkbespreking over het project werd Van Renesse op het hart gebonden dat hij niet werd geacht om schriftelijk te rapporteren. Hij moest mondeling verslag uitbrengen over de voortgang van zijn activiteiten. Van Renesse: 'Ik weet zeker dat deze instructie was bedoeld om de Wet openbaarheid van bestuur te omzeilen. Als er niets op papier staat, heb je achteraf ook geen gezeur met lastige journalisten die de stukken opvragen. Mijn schriftelijk bezwaar tegen de gang van zaken leidde ertoe dat ik binnen twee weken nadat ik met mijn werkzaamheden was begonnen door Binnenlandse Zaken werd gewipt.'

(...)

Max Snijder, directeur van de European Biometrics Group en verantwoordelijk voor het in opdracht van de WRR geschreven rapport Het biometrisch paspoort in Nederland: crash of zachte landing, herleidt de ambtelijke paniek rond het nieuwe paspoort tot het misverstand dat technisch inzicht ondergeschikt werd gemaakt aan een al genomen politiek besluit. (...) Ons land nam het initiatief voor de oprichting van het European Forum for Travel Documents, waarvan het voorzitterschap, later het secretariaat, bij het Agentschap BPR zaten.'

(...)

Toen de Amerikaanse overheid bekendmaakte dat reizigers zonder biometrisch paspoort zich in de toekomst van een visum zouden moeten verzekeren om tot het land te worden toegelaten, zagen de Nederlandse paspoortmakers opnieuw een voortrekkersrol voor zichzelf weggelegd. De biometrische vingerafdruk zou behalve in het reisdocument ook in het justitiële databestand worden opgeslagen. Snijder: 'Dat was nadrukkelijk een politiek besluit. Omdat we vonden dat het moest, werd niet meer kritisch naar de praktische uitvoerbaarheid gekeken. Adviezen werden genegeerd, rapporten verdwenen onder het tapijt omdat de inhoud de politiek niet welgevallig was.

Naar de haalbaarheid en risico's van centrale opslag van vingerafdrukken is geen serieus onderzoek meer gedaan. In maart 2010 kwam BPR nog met een blijmoedig evaluatierapport over het succes van de pas ingevoerde registratie van vingerafdrukken. Verzwegen werd dat de gemeente Roermond in oktober 2009 aan staatssecretaris Ank Bijleveld schreef dat 21 procent van de vingerscans in de paspoorten van zo'n beroerde kwaliteit was dat er niet mee te werken viel. Toen de SP vorig jaar informeerde in hoeverre de kwaliteit van de vingerafdruk in het paspoort was gegarandeerd, antwoordde Bijleveld dat de norm werd bepaald aan de hand van de ISO-standaard 19794-4. Dat sloeg nergens op.'

(...)

Collectief gedagvaard

Gelijktijdig met het rapport van Max Snijder over de technische onvolkomenheden in het biometrische paspoort lanceerde de WRR de studie Happy Landings?, waarin jurist Vincent Böhre de privacyrisico's van het omstreden reisdocument inventariseert. Een groep verontruste burgers heeft de Staat der Nederlanden collectief gedagvaard vanwege schending van hun privacy. Volgens het rapport 'is de relatie tussen de burger en de Nederlandse overheid door het biometrische paspoort niet alleen reeds veranderd, maar ook op scherp komen te staan, althans in juridische zin'.

Böhre is inmiddels in dienst van de stichting Privacy First, die de rechtmatigheid van de chip in het paspoort en het archiveren van digitale vingerafdrukken aanvecht. Dat Donner onlangs capituleerde en de biometrische opslag stopzette, vervult de activist met vreugde. 'Maar in zijn brief rept Donner met geen woord over privacy,' verzucht Böhre. 'Hij schuift het helemaal op de techniek. Dat betekent dat we, zodra het technisch verantwoord is, alsnog met een centrale database met vingerafdrukken worden opgezadeld. Tegen die tijd zijn we dus terug bij af.'"

Bron: Vrij Nederland (Rudie Kagie), 4 juni 2011, pp. 34-37. Lees HIER het hele artikel online (20 eurocent voor niet-abonnees van Vrij Nederland).