Toon items op tag: Visie

Onderstaande oproep verzond Privacy First vandaag aan de Tweede Kamer: 

Geachte Kamerleden, 

Met grote afkeuring heeft Stichting Privacy First kennisgenomen van de geplande invoering van coronatoegangsbewijzen voor de horeca, evenementen en culturele instellingen. Dit zal leiden tot een tweedeling in de samenleving, uitsluiting van kwetsbare groepen en massale schending van ieders recht op privacy. Hieronder zal Privacy First dit kort toelichten.

Zware inbreuk op grondrechten

Het coronatoegangsbewijs (“coronapas”) vormt een zware inbreuk op talloze grondrechten en mensenrechten, waaronder het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer, fysieke zelfbeschikking, lichamelijke integriteit en de vrijheid van beweging in combinatie met andere klassieke mensenrechten zoals het recht op deelname aan het culturele leven en diverse kinderrechten zoals het recht op recreatie. Iedere inperking van deze rechten dient strikt noodzakelijk, proportioneel en effectief te zijn. Bij de coronapas is dit tot op heden echter niet aangetoond en wordt de vereiste noodzakelijkheid in het algemeen belang simpelweg verondersteld. Privacyvriendelijker alternatieven om de maatschappij weer te kunnen openen en normaliseren lijken nooit serieus te zijn overwogen. Reeds om deze redenen kan de coronapas de mensenrechtelijke toets niet doorstaan en dient daarom te worden ingetrokken. In dit verband herinnert Privacy First u tevens graag aan landen zoals Engeland, België en Denemarken waar een vergelijkbare pas bewust niet is ingevoerd of inmiddels weer is afgeschaft. In Nederland is de laatste dagen een groot gebrek aan maatschappelijk draagvlak voor de coronapas gebleken en hebben vele duizenden ondernemers reeds laten weten hier niet aan te zullen meewerken. Privacy First verwacht dan ook dat invoering van de coronapas zal leiden tot massale burgerlijke ongehoorzaamheid en kansrijke rechtszaken tegen de Staat.

Sociale uitsluiting

De invoering van de coronapas is bovendien in strijd met het algemene verbod van discriminatie, aangezien hierdoor een breed maatschappelijk onderscheid wordt geïntroduceerd op basis van medische status. Dit zet het sociale leven onder druk en kan leiden tot grootschalige ongelijkheid, stigmatisering, maatschappelijke segregatie en zelfs mogelijke spanningen, aangezien grote groepen in de samenleving zich (om uiteenlopende redenen) niet (of niet stelselmatig) zullen willen of kunnen laten testen of vaccineren, of een digitaal test- of vaccinatiebewijs zullen kunnen bemachtigen. Reeds tijdens onze Nationale Privacy Conferentie begin 2021 nam Privacy First het standpunt in dat de invoering van een verplicht “coronapaspoort” een maatschappelijk ontwrichtende werking zou hebben.[1] Bij die gelegenheid nam o.a. de Autoriteit Persoonsgegevens nadrukkelijk stelling tegen de invoering van een coronapas. De genoemde maatschappelijke risico’s gelden des te sterker voor de vaccinatiedwang die het coronatoegangsbewijs impliceert. In dit verband herinnert Privacy First u graag aan het feit dat zowel uw Kamer als de Parlementaire Assemblée van de Raad van Europa zich tegen een directe of indirecte vaccinatieplicht hebben uitgesproken.[2] Daarnaast zal de coronapas precedentwerking kunnen krijgen voor andere medische aandoeningen en andere maatschappelijke sectoren, waardoor een veel breder scala aan sociaal-economische mensenrechten onder druk zal komen te staan. Om deze redenen roept Privacy First u op om de invoering van de coronapas te blokkeren.

Meervoudige privacyschending

Vanuit het perspectief van het recht op privacy gelden tevens een aantal specifieke bezwaren en vragen. Allereerst introduceert de coronapas een verplicht “gezondheidsbewijs” voor deelname aan een groot deel van het maatschappelijk leven, in flagrante strijd met het recht op privacy en de bescherming van persoonsgegevens. Middels het verplicht tonen van een ID-bewijs naast de coronapas wordt een geheel nieuwe identificatieplicht in openbare gelegenheden gecreëerd. De bestaande anonimiteit in de openbare ruimte wordt daardoor opgeheven, met alle gevaren en risico’s van dien. Bovendien roept deze nieuwe identificatieplicht vragen op over de bevoegdheid van een ondernemer om de identiteit van een persoon vast te stellen en de gezondheidstoestand door middel van de coronapas te beoordelen.

De onderliggende wetgeving resulteert daarnaast in inconsequente toepassing van bestaande wetgeving op dezelfde handeling, namelijk het testen, met verregaande gevolgen enerzijds voor een belangrijk goed als het medisch beroepsgeheim en het vertrouwen van de burger in dat beroepsgeheim, en anderzijds voor de praktische uitvoering van bewaartermijnen terwijl de verwerking niet verandert. Niet het resultaat van de test moet immers bepalend zijn of de registratie van het testen onder de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (Wgbo) valt (met daarop een medisch beroepsgeheim en een bewaartermijn van 20 jaar) of juist onder de Wet publieke gezondheid (met een bewaartermijn van 5 jaar), maar de handeling van het testen zelf. Bovendien is het de vraag waarom er juist aansluiting is gezocht bij Wpg en/of Wgbo nu het gaat om het verkrijgen van een bewijs voor deelname aan de maatschappij en het niet een medische behandeling (Wgbo) noch publieke gezondheidstaak voor dat doel betreft. Hier zou de enige mogelijkheid voor verwerking van persoonsgegevens ten behoeve van het verkrijgen van een coronabewijs en voor doorbreking van het medisch beroepsgeheim de grondslag toestemming moeten zijn. In dit geval kan er echter geen sprake zijn van de wettelijk vereiste vrijelijk gegeven toestemming, nu het testen en vaccineren een dwingende voorwaarde zal zijn voor deelname aan de maatschappij.

Privacy vereist duidelijkheid

Veel andere zaken zijn en blijven voortdurend onduidelijk: welke gegevens zullen worden opgeslagen, waar, door wie en in welke systemen, in hoeverre vindt internationale en Europese uitwisseling van gegevens plaats, welke partijen met welke doelen hebben toegang of kopiëren gegevens of zetten die in enorme nieuwe, nationale databases met onze gezondheidsgegevens? In hoeverre zal er sprake kunnen zijn van persoonlijke localisering en identificatie, of slechts van incidentele verificatie en authenticatie? Waarom kunnen testuitslagen onnodig lang worden bewaard? Hoe groot zijn de risico’s op hacking, datalekken, fraude en vervalsing? In hoeverre is er überhaupt met enige serieuze aandacht nagedacht over decentrale, privacyvriendelijke technologieën en privacy by design, open source software, dataminimalisatie en anonimisering? Hoe lang zullen testbewijzen kosteloos blijven? Wordt er reeds gewerkt aan de introductie van een “alternatieve digitale drager” naast de CoronaCheck app, namelijk een chip(kaart), met alle bezwaren en risico’s van dien? Waarom is er geen sprake geweest van een onafhankelijke Privacy Impact Assessment (PIA)? Hoe vaak moet het land nog accepteren dat nood- en spoedwetten lekkende privacygaten dichten, als onze overbelaste en onderbezette Autoriteit Persoonsgegevens al opmerkt dat er geen wettelijke grondslag voor verwerking is? Hoe zullen onvoorzien gebruik en misbruik, doelverschuiving (function creep) en profilering worden voorkomen en hoe is het privacy-toezicht geregeld? Zullen er altijd niet-digitale, papieren alternatieven beschikbaar blijven? Waarom wordt het “gele boekje” niet geaccepteerd als privacyvriendelijk alternatief, zoals dat in andere landen wel gebeurt? Wat gebeurt er op de diverse testlocaties met het afgenomen testmateriaal, oftewel ieders DNA? En wanneer zal de coronapas weer worden afgeschaft? Met andere woorden: in hoeverre is dit daadwerkelijk "tijdelijk”?

In de optiek van Privacy First zal invoering van de coronapas slechts tot onwerkbare belasting van ondernemers, talloze wantoestanden en grote maatschappelijke kapitaalvernietiging leiden. Privacy First verzoekt u daarom om invoering van de coronapas te blokkeren. Bij gebreke hieraan behoudt Privacy First zich het recht voor om de wetgeving ter invoering van de coronapas aan internationaal en Europees recht te laten toetsen en door de rechter buiten werking te laten stellen. De voorbereidingen voor een dergelijke rechtszaak worden door ons en vele anderen reeds getroffen. 

Hoogachtend, 

Stichting Privacy First 

[1] Zie Nationale Privacy Conferentie 28 januari 2021, https://youtu.be/asEX1jy4Tv0?t=9378, vanaf 2u 36 min 18 sec.
[2] Zie Council of Europe, Parliamentary Assembly, Resolution 2361 (2021): Covid-19 vaccines: ethical, legal and practical considerations, https://pace.coe.int/en/files/29004/html, par. 7.3.1-7.3.2: “Ensure that citizens are informed that the vaccination is NOT mandatory and that no one is politically, socially, or otherwise pressured to get themselves vaccinated, if they do not wish to do so themselves; ensure that no one is discriminated against for not having been vaccinated, due to possible health risks or not wanting to be vaccinated.” Zie tevens o.a. Tweede Kamer, Motie van het lid Azarkan over geen coronavaccinatieplicht (28 oktober 2020), Kamerstuk 25295-676, https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25295-676.html: “De Kamer (...) spreekt uit dat er in de toekomst nooit sprake mag zijn van een directe of indirecte coronavaccinatieplicht”; Motie van het lid Azarkan over toegang tot publieke voorzieningen voor iedereen ongeacht vaccinatie- of teststatus (5 januari 2021), Kamerstuk 25295-864, https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25295-864.html: “De Kamer (...) verzoekt de regering om toegang tot publieke voorzieningen voor iedereen mogelijk te maken ongeacht vaccinatie- of teststatus.”

Een eerdere, vergelijkbare versie van dit commentaar verscheen reeds in maart 2021: 
https://www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/wetgeving/item/1224-standpunt-privacy-first-inzake-concept-wetsvoorstel-testbewijzen-covid-19.html.

Op 28 januari 2022 (Europese Dag van de Privacy) worden door Stichting Privacy First weer de jaarlijkse Nederlandse Privacy Awards uitgereikt.

Er zijn 4 categorieën waarvoor inschrijvingen genomineerd kunnen worden:

1. categorie Consumentenoplossingen (van bedrijven voor consumenten)

2. categorie Bedrijfsoplossingen (binnen een bedrijf of business-to-business)

3. categorie Overheidsdiensten (van de overheid voor burgers)

4. Aanmoedigingsprijs voor een baanbrekende technologie, initiatief of persoon.

“Privacy komt steeds vaker in het nieuws. Dat heeft verschillende oorzaken. De belangrijkste is dat mensen er echt meer aandacht voor krijgen en begrijpen hoe hun vrijheid wordt beperkt, als anderen hun privacy niet respecteren. Maar ook de wereld verandert, mede door Corona. Dat leidt onder meer tot nuttige, spannende en innovatieve mogelijkheden. Maar ook tot nieuwe datalekken, onnodige en onhandige verwerkingen van persoonsgegevens en nieuwe inzichten. En toenemende onveiligheid door slimme criminelen en anderen die het op onze gegevens voorzien hebben. Gelukkig zijn er nog steeds de Nederlandse Privacy Awards, die de mooiste ontwikkelingen op het gebied van privacy laten zien, hoe het beter kan en hoe het innovatie kan helpen”, aldus Wilmar Hendriks, voorzitter van de jury.

De voorwaarden voor deelname vindt u hier.

Bepalen van de genomineerden

Alle inzenders kunnen zich t/m 15 november 2021 aanmelden voor de Awards door een email met korte toelichting over het betreffende Privacy Project en antwoord op de criteria te sturen naar Privacy First via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Medio december 2021 hoort u of u wel of niet tot de genomineerden behoort. Indien u genomineerd wordt ontvangt u van Privacy First een uitnodiging om een korte pitch tijdens de Awards-uitreiking voor te bereiden.

Voorschriften pitch

● Maximaal 3 minuten

● U gebruikt een Powerpoint presentatie (maximaal 3 sheets)

● De presentatie bevat in ieder geval de volgende onderdelen:

   o Organisatienaam

   o Privacy project omschrijving

   o Doel en behaalde resultaten.

Jury Nederlandse Privacy Awards

De jury van de Awards bestaat uit onafhankelijke privacy-experts uit diverse sectoren:

> Wilmar Hendriks, founder Control Privacy en bestuurslid Privacy First (jury-voorzitter)
> Paul Korremans, voorzitter Privacy First 
> Melanie Rieback, CEO en co-founder Radically Open Security
> Nico Mookhoek, privacyjurist en oprichter DePrivacyGuru
> Rion Rijker, privacy- en informatiebeveiliging expert en IT-jurist, partner Fresa Consulting
> Magdalena Magala, Functionaris Gegevensbescherming, gemeente Zaanstad
> Mathieu Paapst, universitair docent IT-recht Rijksuniversiteit Groningen en projectlead cookiedatabase.org
> Jaap van der Wel, IT-deskundige en privacyjurist, managing partner Comfort Information Architects 
> Erik Bruinsma, jurist; directeur Strategie en bestuursadvisering, Centraal Bureau voor de Statistiek. 

Om te garanderen dat de verkiezing van de Awards objectief verloopt wordt uitgesloten dat een jurylid een deelname beoordeelt van de eigen organisatie of een organisatie waar een jurylid een belang bij heeft.

Privacy First organiseert de Nederlandse Privacy Awards met steun van Stichting Democratie & Media en The Privacy Factory, in samenwerking met ECP.

Wilt u graag (media)partner of sponsor van de Nederlandse Privacy Awards worden? Neem dan contact op met Privacy First!

Als NGO die zich inzet voor burgerrechten en privacybescherming houdt Privacy First zich al jaren bezig met financiële privacy. Sinds 2017 volgen we de ontwikkelingen rondom PSD2 op de voet, waarbij we wijzen op de gevaren voor de privacy van consumenten. In het bijzonder richten wij ons op privacyvraagstukken die zich voordoen rond ‘account information service providers’ (AISP’s) en de mogelijkheden die PSD2 biedt om persoonsgegevens verder te verwerken.

Ons PSD2-project begon in 2017. Toen dachten we dat het verstrekken van meer adequate informatie en meer transparantie aan consumenten voldoende zou zijn. De risico’s van PSD2 bleken echter groter en fundamenteler. Daarom heeft Privacy First een tweetalige (Nederlandse & Engelse) website gelanceerd genaamd PSD2meniet.nl om zowel onze zorgen als onze oplossingen ten aanzien van PSD2 te schetsen.

Centraal in ons project staat het filteren van bijzondere persoonsgegevens door het PSD2-me-niet register. Dit idee is op 7 januari 2019 door ons gelanceerd in het televisieprogramma Radar en in dit persbericht. Het PSD2-me-niet-register moet gebruikers daadwerkelijk een instrument geven waarmee zij hun eigen persoonsgegevens kunnen beschermen. Op termijn moet verdergaande filtering en beperking mogelijk worden. Met dit project draagt Privacy First bij aan positieve verbeteringen van PSD2 en de implementatie ervan, om zo een betere bescherming van persoonsgegevens te bereiken. Hierbij zijn we gesteund door het SIDN Fonds.

Bescherming van bijzondere persoonsgegevens

Privacy First heeft zich in dit project vooral gericht op ‘bijzondere persoonsgegevens’. Betalingen aan vakbonden, politieke partijen, religieuze organisaties of LHBT-belangenorganisaties, of betalingen aan medische dienstverleners. Maar ook betalingen aan het CJIB: ze onthullen delen van ons leven die extra beschermd moeten worden. Deze gegevens zijn direct te relateren aan fundamentele mensenrechten. Wanneer een consument een rekeninginformatiedienst gebruikt kunnen deze gegevens breder gedeeld worden. Door PSD2 kunnen gegevens, die nu beschermd zijn, via een omweg toch breed bekend worden, bijvoorbeeld doordat ze opgenomen worden in een profiel. Of omdat ze gebruikt worden als zwarte lijst.

De beste bescherming is voorkómen dat bijzondere persoonsgegevens worden verwerkt. We hebben daarom een PSD2-me-niet register opgezet en daaromheen een API, een privacyfilter. Met dit filter kan een AISP rekeningnummers detecteren en filteren en zo voorkomen dat bijzondere persoonsgegevens onnodig verwerkt of verstrekt worden. Bovendien wordt een consument geïnformeerd en krijgt deze een echte keuze om gegevens te delen of dat niet te doen.

Hoe nu verder?

Een groot deel van onze resultaten hebben we vervat in een Whitepaper. Deze is verstuurd aan stakeholders zoals de Europese Commissie, de European Data Protection Board (EDPB) en de Autoriteit Persoonsgegevens. En natuurlijk zoveel mogelijk AISP’s, want als zij de maatregelen overnemen beschermen zij privacy ‘by design’.  Onze Whitepaper bevat daarnaast een aantal andere voorbeelden hoe privacy beter te beschermen. Zoals de ‘good practices’ om betere transparantie over rekeninginformatiediensten te krijgen. We hopen dat AISP’s de adviezen in onze Whitepaper ter harte zullen nemen.

Onze API is opgenomen in een dienstverlener, Gatekeeper for Open Banking. We steunen hun doorontwikkeling en denken mee hoe het privacyfilter opgenomen kan worden in hun ontwerp en dienstverlening. Wanneer AISP’s de Gatekeeper gebruiken krijgen consumenten de regie over hun data die zij verdienen.

Met de Whitepaper en de API hebben we de instrumenten ontwikkeld en verspreid die gebruikt kunnen worden door AISP’s. De Europese Commissie evalueert de PSD2 pas vanaf 2022. Daarom zijn we blij dat we op deze manier onze gedachten hebben kunnen overdragen.

Privacy First blijft dit dossier monitoren. Onze website PSD2meniet.nl blijft in de lucht en zal een basis blijven voor dit onderwerp.

Heb je suggesties of wil je weten hoe het verder gaat? Laat het ons weten via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.!

Vandaag verstuurde Stichting Privacy First onderstaande brief (pdf) aan informateur Tjeenk Willink. Privacy First roept de informateur hierin op om bij de kabinetsformatie serieuze aandacht aan het onderwerp privacy te besteden: 

Geachte heer Tjeenk Willink,

Graag vragen wij hierbij uw aandacht voor privacy als noodzakelijk onderwerp binnen de gesprekken die door u en de partijen gevoerd worden.

De Coronacrisis waarin we momenteel leven heeft niet alleen veel geld gekost en de gezondheid van heel veel Nederlanders op het spel gezet, maar heeft ook het belang van goede bescherming van de persoonlijke levenssfeer van Nederlanders benadrukt. De CoronaMelder app en het datalek bij de GGD’en zijn pijnlijke voorbeelden van een gebrekkige bescherming van de persoonlijke levenssfeer en in deze gevallen meer specifiek de bescherming van persoonsgegevens. Andere voorbeelden zijn de talloze incidenten in de (semi)publieke en private sector, alsook de vaststelling[1] dat de meeste grote bedrijven in ons land zich bewust niet aan de (U)AVG houden.

Uit reacties in politiek en samenleving wordt de AVG onterecht en soms zelfs onrechtmatig gekarikaturiseerd als een stapel nieuwe, strenge maatregelen, die onhaalbare inspanningen van bedrijven (of overheid) vraagt en effectiviteit en efficiency bij overheid en ondernemers belemmert. Het zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens is niet alleen een kwestie van normaal fatsoen: het is een fundamenteel recht, een mensenrecht.[2] De wettelijke voorwaarden waaraan organisaties moeten voldoen om dit recht te beschermen zijn bovendien voor bijna alle organisaties goed te realiseren. Zorgvuldige omgang met persoonsgegevens en respect voor het privéleven zal altijd uitgangspunt moeten zijn binnen organisaties en bij de ontplooiing van hun activiteiten. Dat kan doorgaans met redelijke inspanningen worden gerealiseerd, waardoor niet alleen aan de minimale eisen vanuit de wet wordt voldaan, maar bovendien wordt bijgedragen aan transparantie, vertrouwen en betere (klanten)binding met betrokkenen. Zeker wanneer privacy en gegevensbescherming worden gezien als onderdeel van een kwalitatieve dienstverlening. Sinds het van toepassing worden van de AVG, maar zeker ook in het afgelopen jaar waarin de gemiddelde Nederlandse burger zich steeds bewuster is geworden van het belang van de bescherming van de eigen persoonlijke levenssfeer, is het brede belang van privacy terechte aandacht gaan krijgen. Dit is een goed begin, maar er valt nog veel te leren en veel winst op verschillende vlakken te behalen; naast persoonlijk zeker ook economisch.

Het is daarom onze wens, aansluitend op de visie van onze stichting, dat het aankomende kabinet:

1. zich voldoende bewust is van het belang van bescherming van dit grondrecht en dit ook expliciet onderkent en uitdraagt;
2. hierbij zelf het goede voorbeeld geeft door haar eigen verantwoordelijkheden voldoende zorgvuldig in te richten;
3. hierbij de positieve effecten onderkent en praktisch vertaalt, volgend uit zorgvuldige omgang met persoonsgegevens van Nederlanders, vergelijkbaar met zorgvuldige omgang met hun (belasting)geld;
4. het bedrijfsleven en alle andere sectoren actief aanspoort en waar nodig en mogelijk dit ook te doen;
5. de Autoriteit Persoonsgegevens alsnog snel de ruimte en middelen biedt die nodig zijn om haar taken volwaardig te kunnen uitoefenen;[3]
6. de ambitie overweegt om op dit terrein van Nederland een internationaal voorbeeldland te maken door:
   1. als overheid heel transparant te zijn;
   2. open te staan voor leren van, investeren in en samenwerken met goede initiatieven;
   3. open te staan voor toetsing van wetgeving,
   4. waar nodig via rechtspraak en/of
   5. leidend tot aanpassing van nationale wetgeving of
   6. inzet tot aanpassing van Europese wet- en regelgeving.

Wij hopen dat u het belang van privacy en gegevensbescherming en de serieuze aandacht die hiervoor in ons land nodig is, deelt en in uw gesprekken in de informatiefase meeneemt. Voor concrete input per politieke partij verwijzen wij u naar het onafhankelijke rapport van de Datavakbond[4] waarin de standpunten uit de meeste partijprogramma’s op het gebied van privacy en informatieveiligheid zijn verzameld.

Hoogachtend,

Stichting Privacy First

[1] Zie o.m. https://fd.nl/economie-politiek/1379255/meerderheid-nederlandse-bedrijven-voldoet-na-drie-jaar-nog-niet-aan-privacywet, met als kanttekening dat wij stellen dat het bedrijfsleven in dit artikel de schuld te ver buiten de eigen verantwoordelijkheden legt, omdat zij dit voor veruit de meeste vraagstukken goed kunnen, maar vaak nog niet voldoende serieus oppakken.

[2] Het recht op de bescherming van privacy is o.a. vastgelegd in de Nederlandse Grondwet (art. 10), Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (art. 7 en 8), het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (art. 8) en het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (art. 17).

[3] https://www.trouw.nl/nieuws/autoriteit-persoonsgegevens-kampt-met-dramatische-achterstand-nog-10-000-klachten-op-de-plank~b808a335/.

[4] https://datavakbond.nl/?page_id=2725.

Met grote zorg heeft Privacy First kennisgenomen van het concept-wetsvoorstel testbewijzen covid-19. Onder dit wetsvoorstel zal een negatief corona-testbewijs verplicht worden voor toegang tot openbare gelegenheden, waaronder horeca, evenementen, sport en jeugdactiviteiten, culturele instellingen en waarschijnlijk ook een deel van het (hoger) onderwijs, e.e.a. op straffe van hoge boetes. Dit zet ieders recht op privacy onder druk.

Zware inbreuk op grondrechten

Het concept-wetsvoorstel vormt een zware inbreuk op talloze grondrechten en mensenrechten, waaronder het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de lichamelijke integriteit en de vrijheid van beweging in combinatie met andere relevante mensenrechten zoals het recht op deelname aan het culturele leven, het recht op onderwijs en diverse kinderrechten zoals het recht op recreatie. Iedere inperking van deze rechten dient strikt noodzakelijk, proportioneel en effectief te zijn. Bij het huidige concept-wetsvoorstel is dit echter niet aangetoond en wordt de vereiste noodzakelijkheid in het algemeen belang simpelweg verondersteld. Privacyvriendelijker alternatieven om de maatschappij weer te kunnen openen en normaliseren lijken niet te zijn overwogen. Reeds om deze redenen kan het voorstel de mensenrechtelijke toets niet doorstaan en dient daarom te worden ingetrokken.

Sociale uitsluiting

Het voorstel is daarnaast in strijd met het algemene verbod van discriminatie, aangezien hierdoor een breed maatschappelijk onderscheid wordt geïntroduceerd op basis van medische status. Dit zet het sociale leven onder druk en kan leiden tot grootschalige ongelijkheid, stigmatisering, maatschappelijke segregatie en zelfs mogelijke spanningen, aangezien grote groepen in de samenleving zich (om uiteenlopende redenen) niet (of niet stelselmatig) zullen willen of kunnen laten testen. Ook tijdens de recente Nationale Privacy Conferentie van Privacy First en ECP bleek dat de invoering van een verplicht “coronapaspoort” een maatschappelijk ontwrichtende werking kan hebben.[1] Bij die gelegenheid nam o.a. de Autoriteit Persoonsgegevens hier dan ook nadrukkelijk stelling tegen. Dergelijke maatschappelijke risico’s gelden des te sterker voor de indirecte vaccinatieplicht die in het verlengde van het corona-testbewijs ligt. In dit verband herinnert Privacy First graag aan het feit dat recentelijk zowel de Tweede Kamer als de Parlementaire Assemblée van de Raad van Europa zich tegen een directe of indirecte vaccinatieplicht hebben uitgesproken.[2] Daarnaast zal het onderhavige concept-wetsvoorstel precedentwerking kunnen hebben voor andere medische aandoeningen en andere maatschappelijke sectoren, waardoor een veel breder scala aan sociaal-economische mensenrechten onder druk zal komen te staan. Om al deze redenen adviseert Privacy First het kabinet met klem om dit concept-wetsvoorstel in te trekken.

Meervoudige privacyschending

Vanuit het perspectief van het recht op privacy gelden bovendien een aantal specifieke bezwaren en vragen. Allereerst introduceert het concept-wetsvoorstel een verplicht “gezondheidsbewijs” voor deelname aan een groot deel van het maatschappelijk leven, in flagrante strijd met het recht op privacy en de bescherming van persoonsgegevens. Ook introduceert het concept-wetsvoorstel een identificatieplicht “aan de voordeur” bij openbare gelegenheden, in strijd met het recht op anonimiteit in de openbare ruimte. Het wetsvoorstel resulteert daarnaast in inconsequente toepassing van bestaande wetgeving op dezelfde handeling, namelijk het testen, met verregaande gevolgen enerzijds voor een belangrijk goed als het medisch beroepsgeheim en het vertrouwen van de burger in dat beroepsgeheim, en anderzijds voor de praktische uitvoering van bewaartermijnen terwijl de verwerking niet verandert. Niet het resultaat van de test moet immers bepalend zijn of het dossier onder de Wgbo valt (met daarop een medisch beroepsgeheim en een bewaartermijn van 20 jaar) of juist onder de Wet publieke gezondheid (met een bewaartermijn van 5 jaar), maar de handeling van het testen zelf. Bovendien is het de vraag waarom er in het huidige concept-wetsvoorstel aansluiting wordt gezocht bij Wpg en/of Wgbo als het hier enkel gaat om het verkrijgen van een testbewijs met als doel deelname aan de maatschappij (en dus geen medische behandeling noch publieke gezondheidstaak voor dat doel). Hier zou de enige mogelijkheid voor verwerking en voor doorbreking van het medisch beroepsgeheim de grondslag toestemming moeten zijn. In dit geval kan er echter geen sprake zijn van de wettelijk vereiste vrijelijk gegeven toestemming, nu het testen een dwingende voorwaarde zal zijn voor deelname aan de maatschappij.

Privacy vereist duidelijkheid

Veel andere zaken zijn nog onduidelijk: welke gegevens zullen worden opgeslagen, waar, door wie en wat zal er kunnen worden uitgewisseld? In hoeverre zal er sprake zijn van persoonlijke localisering en identificatie, of slechts van incidentele verificatie en authenticatie? Waarom kunnen testuitslagen onnodig lang (5 of zelfs 20 jaar) worden bewaard? Hoe groot zijn de risico’s op hacking, datalekken, fraude en vervalsing? In hoeverre zal er sprake zijn van decentrale, privacyvriendelijke technologie en privacy by design, open source software, dataminimalisatie en anonimisering? Zullen testbewijzen kosteloos blijven en in hoeverre zal er sprake kunnen zijn van privacyvriendelijke diversiteit en keuzevrijheid bij test-applicaties? Wordt er reeds gewerkt aan de introductie van een “alternatieve digitale drager” i.p.v. de CoronaCheck app, namelijk een chip, met alle risico’s van dien? Hoe zullen doelverschuiving (function creep) en profilering worden voorkomen en hoe is het privacy-toezicht geregeld? Zullen er altijd niet-digitale, papieren alternatieven beschikbaar blijven? Wat gebeurt er met het afgenomen testmateriaal, oftewel ieders DNA? En wanneer zullen de corona-testbewijzen weer worden afgeschaft?

Zolang dergelijke bezwaren en vragen onbeantwoord blijven, heeft indiening van dit wetsvoorstel überhaupt geen zin en zal het corona-testbewijs slechts tot maatschappelijke kapitaalvernietiging leiden. Privacy First verzoekt u daarom nogmaals om het huidige voorstel in te trekken en dit niet bij het parlement in te dienen. Bij gebreke hieraan zal Privacy First zich het recht voorbehouden om e.e.a. door de rechter te laten toetsen en onrechtmatig te laten verklaren.

[1] Zie Nationale Privacy Conferentie 28 januari 2021, https://youtu.be/asEX1jy4Tv0?t=9378, vanaf 2u 36 min 18 sec.
[2] Zie Council of Europe, Parliamentary Assembly, Resolution 2361 (2021): Covid-19 vaccines: ethical, legal and practical considerations, https://pace.coe.int/en/files/29004/html, par. 7.3.1-7.3.2: “Ensure that citizens are informed that the vaccination is NOT mandatory and that no one is politically, socially, or otherwise pressured to get themselves vaccinated, if they do not wish to do so themselves; ensure that no one is discriminated against for not having been vaccinated, due to possible health risks or not wanting to be vaccinated.” Zie tevens o.a. Tweede Kamer, Motie van het lid Azarkan over geen coronavaccinatieplicht (28 oktober 2020), Kamerstuk 25295-676, https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25295-676.html: “De Kamer (...) spreekt uit dat er in de toekomst nooit sprake mag zijn van een directe of indirecte coronavaccinatieplicht”; Motie van het lid Azarkan over toegang tot publieke voorzieningen voor iedereen ongeacht vaccinatie- of teststatus (5 januari 2021), Kamerstuk 25295-864, https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-25295-864.html: “De Kamer (...) verzoekt de regering om toegang tot publieke voorzieningen voor iedereen mogelijk te maken ongeacht vaccinatie- of teststatus.”

Tijdens de Nationale Privacy Conferentie van Privacy First en ECP zijn vandaag, op de Europese Dag van de Privacy, de Nederlandse Privacy Awards uitgereikt. Deze Awards bieden een podium aan bedrijven en overheden die privacy zien als een kans om zich positief te onderscheiden en privacyvriendelijk ondernemen en innoveren tot norm te maken. De winnaars van de Nederlandse Privacy Awards 2021 zijn STER, NLdigital, Schluss, FCInet & Ministerie van J&V. 

Winnaar: STER

Reclame zonder opslag van persoonsgegevens, contextual targeting: werking bewezen

De Stichting Ether Reclame, beter bekend als de STER, heeft als één van de eerste organisaties in Nederland afscheid genomen van het gangbare model om advertenties aan te bieden op basis van informatie die via cookies verzameld wordt. De STER heeft een procedure ontwikkeld die alleen nog maar gebruik maakt van de betreffende informatie op de bezochte webpagina. Er worden in het geheel geen persoonlijke gegevens meer verzameld (gegevens zoals browserversie, IP-adres en click-through gedrag). Adverteerders leveren bij de STER hun te plaatsen advertenties in. Die advertenties worden geplaatst op basis van het door de STER ontwikkelde protocol dat gebaseerd is op een aantal eenvoudige categorieën. Die categorieën zijn verbonden aan de informatie die getoond wordt, zoals een tv-programma dat door iemand opgevraagd wordt. Het protocol is in de afgelopen periode opgebouwd en verfijnd en werkt nu naar behoren.

Op deze wijze slaat STER een aantal vliegen in één klap. Allerbelangrijkste: uit de eerste toepassingen blijkt dat deze aanpak voor adverteerders ten minste net zo effectief is als de oude, op cookies gebaseerde manier. Ten tweede, de aanpak haalt partijen uit de keten weg. Databrokers die in het oude systeem een rol vervulden zijn nu overbodig geworden. Buiten de financiële winst die dit voor de keten oplevert, voorkomt het ook dat gegevens bij partijen terechtkomen die daar eigenlijk niets mee te maken hebben. En ten derde, STER houdt de advertentiecampagnes in eigen hand.

Daarmee is STER een terechte winnaar van de Nederlandse Privacy Awards. Het uitgewerkte concept is innovatief en het draagt bij aan bescherming van de privacy van burgers zonder dat deze daar moeite voor hoeven te doen. STER onderzoekt ook de mogelijkheden om de aanpak breder in te zetten. Ook dat is innovatie die de jury toejuicht.

In die zin is de aanpak van STER ook een gefundeerd weerwoord tegen de datagraaiende grootmachten op de markt. Want STER toont hiermee aan dat dit eindeloos verzamelen van persoonsgegevens helemaal niet nodig is om je boodschap goed terecht te laten komen, of die nu commercieel of ideëel is.

Het had eventueel ook als Business-to-Business inzending kunnen meedingen, maar het directe belang van de consumenten maakte dat voor deze categorie is gekozen.

Winnaar: NLdigital

Organisatorisch vernieuwend en praktisch toepasbaar: Data Pro

Vaak hebben inzendingen voor de Privacy Awards betrekking op technische innovaties. Bij Data Pro is niet de techniek, maar de aanpak vernieuwend. Data Pro richt zich vooral op de verwerkers en niet op de verantwoordelijken en heeft concrete invulling gegeven aan AVG-verplichtingen door afspraken. Daarmee kunnen verwerkers afspraken sneller, praktisch en voldoende zorgvuldig maken en zijn ze daar ook toetsbaar op. Veel bedrijven verlenen diensten door het beschikbaar stellen van applicaties, waarbij dataverwerking aan de orde is. En dat vereist verwerkersovereenkomsten, die niet voor elke organisatie eenvoudig toepasbaar zijn. Het invullen van het bijbehorende statement leidt tot een passende verwerkersovereenkomst voor opdrachtgevers.

Data Pro is een praktisch toepasbaar instrument, bruikbaar voor de doelgroep: ICT bedrijven die in opdracht van anderen data verwerken. Centraal staat de gedragscode Data Pro, opgesteld als uitwerking van art. 28 van de AVG, met en door de deelnemers/leden (600), goedgekeurd door de Autoriteit Persoonsgegevens en leidend tot een openbaar raadpleegbare certificering.

Winnaar: FCInet & Ministerie van J&V

Ma³tch, privacy op de agenda van de overheid: innovatieve dataminimalisatie

Ma³tch is innovatieve, privacy enhancing techniek, die nu het ministerie van Justitie en Veiligheid helpt bij het bestrijden van (internationale) criminaliteit. Zo kunnen de Financial Criminal Investigation Services (FCIS) beveiligd en gepseudonimiseerd datasets delen op nationaal niveau (FIU-Nederland en de FIOD), maar ook in internationaal verband. Ma³tch is een technologie die ondersteunt/afdwingt dat betrokken partijen per gegevensveld een zorgvuldige afweging kunnen maken. Dit kan zowel over de vraag welke gegevens ze willen vergelijken en op basis van welke voorwaarden. Dit zorgt er voor dat partijen de infrastructuur zo kunnen inrichten dat technisch kan worden afgedwongen dat alleen op rechtmatige basis gegevens worden uitgewisseld.

Via hashing versleutelt organisatie A (bundels van) persoonsgegevens op een zodanige wijze dat een ontvangende partij B de mogelijkheid heeft te controleren of een persoon die bij organisatie B bekend is ook bij organisatie A bekend is. Pas als blijkt dat er een match is (omdat de lijst van bekende personen in gehashte vorm van organisatie B wordt uitgedraaid tegen de lijst van personen in de opgestuurde lijst) vindt de vervolgstap plaats waarbij ook daadwerkelijk informatie over de betreffende persoon door organisatie B bij organisatie A wordt opgevraagd. De check vindt plaats in een beveiligde decentrale omgeving, waardoor organisatie A niet weet of er sprake is van een hit of niet. De techniek voorkomt daarmee het onnodig kennisnemen van persoonsgegevens in het kader van vergelijkingen.

Deze techniek biedt bredere mogelijkheden voor toepassing. Dit was ook een belangrijke reden voor de inzending: de techniek kan worden hergebruikt in heel veel andere organisaties en systemen. De open source code laat zien hoe het werkt, hergebruik op veel terreinen is mogelijk en wordt aangemoedigd. De jury heeft dit initiatief mede daarom beoordeeld als een goede investering in privacy door de overheid, waaruit ook blijkt dat privacy daar echt op de agenda staat.

Winnaar: Schluss

Schluss meldde zich voor de Privacy Awards in 2021 voor de derde keer aan. Dat is niet de reden voor de Aanmoedigingsprijs, ook al kan het anderen stimuleren om vol te houden.

De reden is dat het een heel mooi initiatief is, gericht op eigen beheer van persoonsgegevens. De particuliere gebruiker krijgt in de vorm van een App een kluis voor zijn/haar persoonsgegevens, van medisch tot financiële en andere gegevens. De gebruiker bepaalt zelf wie of welke organisatie inzage in de gegevens krijgt. De anderen die inzage krijgen in de gegevens hoeven deze gegevens niet meer zelf op te slaan, is het idee. De organisatie Schluss krijgt ook geen inzage in wie de app gebruikt, zij faciliteert alleen. De technologie die open source is garandeert transparantie over de werking van de app.

Het is de prestigieuze Aanmoedigingsprijs geworden, omdat het nog in een betaversie leeft. Wel zijn er veelbelovende trajecten opgestart met de Volksbank en een pilot in samenwerking met het Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie. Vanuit de missie “Met Schluss bepaal jij, en alleen jij, wie wat van jou mag weten” is gekozen voor de organisatievorm van een coöperatie. Ook dit element sprak de jury aan. Met deze nationale Aanmoedigingsprijs hoopt de jury de initiatiefnemers aan te moedigen om op de ingeslagen weg door te gaan en partijen over te halen om samen met Schluss op te trekken.

Nominaties  

Er zijn 4 categorieën waarvoor inschrijvingen genomineerd konden worden:

1. categorie Consumentenoplossingen (van bedrijven voor consumenten)

2. categorie Bedrijfsoplossingen (binnen een bedrijf of business-to-business)

3. categorie Overheidsdiensten (van de overheid voor burgers)

4. Aanmoedigingsprijs voor een baanbrekende technologie of persoon.

Uit de diverse inzendingen had de onafhankelijke vakjury de volgende genomineerden per categorie bepaald, in willekeurige volgorde:

Tijdens de Nationale Privacy Conferentie hebben alle genomineerden hun projecten middels Award-pitches aan het digitale publiek gepresenteerd. Vervolgens zijn de Awards uitgereikt. Klik HIER voor het hele juryrapport (pdf) met deelnamecriteria en toelichting bij alle genomineerden en de winnaars.

Nationale Privacy Conferentie

De Nationale Privacy Conferentie is een initiatief van ECP|Platform voor de InformatieSamenleving en Privacy First. Deze conferentie brengt jaarlijks het Nederlandse bedrijfsleven, overheid, wetenschap en maatschappelijk middenveld bijeen om gezamenlijk te kunnen bouwen aan een privacyvriendelijke informatiemaatschappij. Missie van de Nationale Privacy Conferentie en de Nederlandse Privacy Awards is de ontwikkeling van Nederland tot internationaal Privacy Gidsland. Privacy by design vormt daartoe de sleutel.

Sprekers tijdens de Nationale Privacy Conferentie 2021 waren achtereenvolgens:  

Monique Verdier (vice-voorzitter Autoriteit Persoonsgegevens)
Judith van Schie (Considerati)
Erik Gerritsen (Secretaris-Generaal, Ministerie VWS) 
Mieke van Heesewijk (SIDN fonds) 
Peter Verkoulen (Dutch Blockchain Coalition)
Paul Tang (Europarlementariër PvdA)
Ancilla van de Leest (voorzitter Privacy First)
Chris van Dam (Tweede Kamerlid CDA)
Evelyn Austin (directeur Bits of Freedom)
Wilmar Hendriks (juryvoorzitter Nederlandse Privacy Awards).

De gehele conferentie werd live gestreamd vanuit Nieuwspoort: zie https://www.nieuwspoort.nl/agenda/overzicht/privacy-conferentie-2021/stream en https://youtu.be/asEX1jy4Tv0.

Jury Nederlandse Privacy Awards

De jury van de Awards bestaat uit onafhankelijke privacy-experts uit diverse sectoren:

• Wilmar Hendriks, founder Control Privacy en lid Raad van Advies Privacy First (jury-voorzitter)
• Ancilla van de Leest, voorzitter Privacy First
• Paul Korremans, partner Comfort-IA en functionaris gegevensbescherming (tevens bestuurslid Privacy First)
• Marc van Lieshout, managing director iHub, Radboud Universiteit Nijmegen
• Alex Commandeur, senior adviseur BMC Advies
• Melanie Rieback, CEO en co-founder Radically Open Security
• Nico Mookhoek, privacy jurist en oprichter DePrivacyGuru
• Rion Rijker, privacy en informatiebeveiliging expert en IT-jurist, partner Fresa Consulting.

Om te garanderen dat de verkiezing van de Awards objectief verloopt, is het niet toegestaan dat de jury een deelname beoordeelt van de eigen organisatie of een organisatie waar een jurylid een belang bij heeft.

Privacy First organiseert de Nederlandse Privacy Awards met steun van Stichting Democratie & Media en The Privacy Factory, in samenwerking met ECP.

Voorinschrijvingen voor de Nederlandse Privacy Awards 2022 zijn alvast welkom! 

Wilt u graag sponsor van de Nederlandse Privacy Awards worden? Neem dan contact op met Privacy First!

Voor de vierde keer organiseren ECP | Platform voor de Informatiesamenleving en Privacy First op donderdag 28 januari 2021 de jaarlijkse Nationale Privacy Conferentie. 28 januari is de Europese Dag van de Privacy, de dag waarop in 1981 het Europese dataprotectieverdrag werd ondertekend. De Dag van de Privacy is in het leven geroepen om burgers beter te informeren over hun rechten. Daarnaast worden bedrijven en organisaties aangespoord de bescherming van persoonsgegevens te verbeteren.

Deze editie zal online plaatsvinden en staat in het teken van privacy in coronatijd. Het programma bestaat uit drie blokken met elk een ander sub-thema:

• thuiswerken en privacy;
• technologie in de strijd tegen corona;
• debat over digitaliseringsvraagstukken in coronatijd.

Sprekers zijn o.a. Monique Verdier (vice-voorzitter Autoriteit Persoonsgegevens), Secretaris-Generaal Erik Gerritsen (VWS), Ancilla van de Leest (voorzitter Privacy First), Chris van Dam (Tweede Kamerlid CDA), Evelyn Austin (directeur Bits of Freedom), Paul Tang (Europarlementariër PvdA), Mieke van Heesewijk (SIDN fonds) en Peter Verkoulen (coalitiemanager Dutch Blockchain Coalition).

Ook vindt tijdens deze conferentie de uitreiking van de jaarlijkse Nederlandse Privacy Awards plaats. Alle genomineerde projecten zullen door de inzenders aan het publiek worden gepresenteerd. De Nederlandse Privacy Awards zullen vervolgens worden uitgereikt in vier categorieën: 1) Consumentenoplossingen, 2) Bedrijfsoplossingen, 3) Overheidsdiensten en 4) Aanmoedigingsprijs.

Programma

Deel 1 – thuiswerken en privacy  

Deel 2 – inzet van technologie in de strijd tegen corona 

Deel 3 – debat over privacy in coronatijd + uitreiking Privacy Awards

Aanmelden kan via https://ecp.nl/agenda/nationale-privacy-conferentie-2021/ 

Normaliter organiseren ECP en Privacy First deze conferentie jaarlijks voor een relatief select publiek uit onze netwerken en achterban (maximaal 200 personen in Nieuwspoort, Den Haag). I.v.m. de coronamaatregelen hebben we besloten om het evenement ditmaal grotendeels online en dus voor een breder publiek te organiseren. Klik HIER voor een impressie van de conferentie vorig jaar.

Privacy First organiseert de Nederlandse Privacy Awards met steun van Stichting Democratie & Media en The Privacy Factory, in samenwerking met ECP. Voorinschrijvingen voor de Nederlandse Privacy Awards 2022 zijn alvast welkom!

In de strijd tegen corona dreigt het demissionaire kabinet deze week een avondklok in te voeren. Vandaag stuurde Privacy First hierover onderstaande oproep aan de Tweede Kamer:

Geachte Kamerleden,

Deze week staat Nederland op een historisch mensenrechtelijk kruispunt: wordt voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog weer een nationale avondklok ingevoerd? Privacy First acht een dergelijk verregaande, generieke maatregel in vrijwel elke situatie verre van noodzakelijk en disproportioneel. Bovendien is de effectiviteit ervan in de strijd tegen het coronavirus tot op heden onbekend. Alleen daarom al kan van de juridisch vereiste maatschappelijke noodzaak van een avondklok geen sprake zijn. Een avondklok zal ook averechts kunnen werken, omdat dit de mentale en (dus ook) fysieke gezondheid van grote groepen in de samenleving schaadt. Daarnaast vormt een avondklok in Nederland een zoveelste stap richting surveillance maatschappij. De inzet van lichtere, gerichte en effectievere maatregelen heeft dan altijd de voorkeur. Mocht desondanks een avondklok worden ingevoerd, dan vormt dat in de optiek van Privacy First een massale schending van het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en de vrijheid van beweging. Privacy First roept u hierbij dan ook op om dit te voorkomen en de invoering van een avondklok te blokkeren.

Hoogachtend,

Stichting Privacy First

Update 17 februari 2021: deze week deed de rechtbank Den Haag in kort geding een baanbrekende uitspraak door te oordelen dat de avondklok ten onrechte is ingevoerd onder de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag. De huidige avondklok is daarmee onrechtmatig. Bovendien oordeelde de rechtbank dat er "grote vraagtekens te plaatsen zijn bij de feitelijke onderbouwing door de Staat van de noodzaak van de avondklok. (...) Voordat een vergaande beperking als een avondklok wordt ingevoerd moet duidelijk zijn dat er geen andere, minder verstrekkende maatregelen meer open staan en dat de invoering van de avondklok daadwerkelijk een substantieel effect zal hebben", aldus de rechtbank die hiervan niet overtuigd was. Daarnaast wierp de rechtbank de vraag op waarom niet was gekozen voor een dringend (maar vrijwillig) avondklokadvies. Tevens stelde de rechtbank vast "dat het OMT naar eigen zeggen geen bewijs heeft dat de avondklok een substantiële bijdrage levert aan het terugdringen van het virus." E.e.a. "maakt de stelling van de Staat dat een avondklok onvermijdelijk is minst genomen discutabel en ook niet erg overtuigend gemotiveerd", aldus de rechtbank. (Zie vonnis, ro. 4.12-4.14.)

Het vonnis van de rechtbank Den Haag is in lijn met het eerdere standpunt van Privacy First. Privacy First hoopt dat dit in hoger beroep door het Hof Den Haag zal worden bevestigd en dat het tevens zal leiden tot verwerping van de avondklok door de Eerste en Tweede Kamer.

De partijen die in februari vorig jaar een rechtszaak wonnen tegen fraudesysteem SyRI, waarschuwen de Eerste Kamer voor een nog grotere en ingrijpendere datakoppelwet. “Dit voorstel legitimeert de werkwijze die leidde tot de toeslagenaffaire.”

De Wet Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden (WGS) maakt het mogelijk om databases van zowel overheden als bedrijven in zogeheten samenwerkingsverbanden aan elkaar te knopen. Overheidspartijen en bedrijven in zo’n samenwerkingsverband zijn verplicht hun gegevens samen te brengen om daarmee data-analyses uit te voeren. Deze moeten helpen bij het bestrijden van allerlei vormen van criminaliteit en overtredingen.

De coalitie, bestaand uit het Platform Burgerrechten, FNV, het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, Stichting Privacy First, Stichting KDVP, de Landelijke Cliëntenraad en auteurs Tommy Wieringa en Maxim Februari noemt de wet ‘Super SyRI’, omdat deze in meerdere opzichten verder gaat dan het vorig jaar door de rechter uit de wet geschrapte SyRI (Systeem Risico Indicatie). De partijen noemen het voorstel een bedreiging voor het functioneren van de rechtsstaat in een brief aan de Eerste Kamer, die deze dinsdag start met de behandeling.

Parlement buitenspel gezet

De Eerste en Tweede Kamer worden in dit voorstel buitenspel gezet, schrijven de partijen. De belangrijke onderdelen staan namelijk niet geregeld in de wet waarover de Kamer nu stemt, maar worden naderhand bepaald door de minister in lagere regelgeving. Kwesties als de hoeveelheid en soorten gegevens, de partijen die erbij kunnen en de manier waarop ze worden geanalyseerd en verder worden gebruikt, worden bepaald zonder dat de Kamer daarmee instemt. Zo’n wetsconstructie is in strijd met de Grondwet, die voorschrijft dat een inbreuk op de privacy moet worden goedgekeurd door het parlement. Als de Eerste Kamer instemt met deze insteek, plaatst ze zichzelf effectief langs de zijlijn.

Alle data over burgers fair game

Het kabinet stelt in haar toelichting op de wet dat het ‘nee, tenzij’ principe bij het verwerken van persoonsgegevens moet worden omgedraaid naar een ‘ja, mits’. Daarmee keert ze het doelbindingsprincipe om, dat voorschrijft dat persoonsgegevens verzameld voor een specifiek doel, niet zomaar voor andere doelen mogen worden verwerkt. De vanzelfsprekende vertrouwelijkheid waarmee werd omgegaan met persoonsgegevens, wordt daarmee afgeschaft, zo schrijven de partijen. “Alle data over burgers zijn ‘fair game’ onder de WGS.”

Voor burgers wordt het zo onmogelijk om na te gaan wat er zoal over hen wordt uitgewisseld, waar deze informatie terechtkomt en welke gevolgen dat kan hebben. Het gaat onder de WGS niet alleen om feitelijke gegevens die bedrijven en overheden met elkaar delen, maar ook om signalen, vermoedens en volledige zwarte lijsten die worden uitgewisseld en met elkaar verknoopt. Daarbij is het de bedoeling dat deze partijen op basis van deze schaduwadministraties ‘interventies’ met elkaar afstemmen waarin ze handhavend optreden tegen burgers die ze in het vizier krijgen.

Blauwdruk voor meer toeslagenaffaires

Uit de toeslagenaffaire is gebleken dat het heimelijk plaatsen van burgers op lijsten rampzalige gevolgen kan hebben. Het wetsvoorstel voor de WGS leest als een blauwdruk voor een nieuw data-schandaal, stellen de partijen: “Met dit voorstel koerst het kabinet af op een vorm van governance die niet past in een vrije samenleving en doet denken aan de dataverwerkingspraktijken die vooraf gingen aan de toeslagenaffaire.”

De coalitie hoopt dat de fundamentele bezwaren tegen dit voorstel, die eerder werden geuit door de Raad van State en de Autoriteit Persoonsgegevens, in de Eerste Kamer tot een uitvoerige en kritische behandeling leiden. De Tweede Kamer nam het voorstel aan op 17 december 2020, de dag dat het rapport “Ongekend Onrecht” van de parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslagaffaire werd gepubliceerd. “Met dit debacle zo vers in het geheugen verdient dit voorstel, dat de door Belastingdienst gehanteerde werkwijze in feite van een wettelijke basis voorziet, een grondige behandeling in de Kamer die de nadrukkelijke verantwoordelijkheid heeft voor het bewaken van de kwaliteit van wetgeving.”

Bron: https://bijvoorbaatverdacht.nl/syri-coalitie-aan-eerste-kamer-super-syri-blauwdruk-voor-meer-toeslagenaffaires/, 11 januari 2021. 

Op 28 januari as. (de Europese Dag van de Privacy) worden tijdens de Nationale Privacy Conferentie van ECP en Privacy First de jaarlijkse Nederlandse Privacy Awards uitgereikt. Deze Awards bieden een podium aan bedrijven en overheden die privacy zien als een kans om zich positief te onderscheiden en privacyvriendelijk ondernemen en innoveren tot norm te maken.

Genomineerden

Dit jaar heeft opnieuw een groot aantal inzenders (waaronder meerdere overheidsorganisaties) zich voor deelname aan de Nederlandse Privacy Awards aangemeld. Na een eerste selectie en diverse gesprekken heeft de onafhankelijke vakjury de volgende genomineerden bepaald, in willekeurige volgorde:

NLdigital

NLdigital (voorheen Nederland ICT) is een branchevereniging in de digitale sector. Ze vertegenwoordigt 600 leden van start-up tot multinational. Veel van deze leden behoren tot het MKB en zijn verwerker. NLdigital heeft gezocht naar een manier om hun leden te ondersteunen bij het implementeren van de AVG op een wijze die verder gaat dan alleen het aanbieden van een 10-stappenplan.

Door het beschikbaar stellen van een model verwerkersovereenkomst afgestemd op de branche, de Data Pro Code en het Data Pro Statement, heeft NLdigital een concrete invulling gegeven van de AVG voor verwerkers in de digitale sector. De Data Pro Code is bovendien transparant met een openbare certificering, staat open voor niet-leden en zal toetsbaar zijn door een nog in te stellen onafhankelijk toezichthoudend orgaan. De Data Pro Code is bovendien goedgekeurd door de Autoriteit Persoonsgegevens. Daarmee heeft NLdigital als brancheorganisatie een innovatieve werkwijze gevonden voor het ondersteunen van leden bij de implementatie van de AVG.

Simple Analytics

Simple Analytics heeft een eenvoudige analysetool ontwikkeld om het bezoek aan websites te meten. Met deze betalende dienstverlening respecteren zij de “do-not-track” instelling van gebruikers door niets van hen op te slaan. Er worden geen cookies en advertenties geplaatst tijdens het bezoek aan een website.

Met de dienstverlening voor bedrijven en organisaties doorbreekt Simple Analytics de trend van mondiale aanbieders die gratis een analysetool aanbieden waarbij o.a. trackgegevens worden doorverkocht in de vorm van advertenties. Binnen 2 jaar maken al ruim 500 organisaties gebruik van deze dienstverlening die bewust kiezen om geen persoonsgegevens te verzamelen van bezoekers, maar uitsluitend geaggregeerde data gebruiken om analyses te maken.

Door op deze wijze bezoeksdata te analyseren wordt maximaal de privacy van burgers gerespecteerd die gebruik maken van het internet als informatiebron. Dit verdienmodel heeft bewezen levensvatbaar te zijn.

FCInet & Ministerie van Justitie en Veiligheid

FCInet Secretariat is onderdeel van een internationale samenwerking gericht op het bestrijden van economische misdrijven zoals belastingfraude, corruptie en witwassen. Als uitgangspunt daarbij geldt Connect, don't collect. Daartoe is Ma³tch ontwikkeld.

Via een wiskundig formalisme (hashing) versleutelt organisatie A (bundels van) persoonsgegevens op een zodanige wijze dat een ontvangende partij B de mogelijkheid heeft te controleren of een persoon die bij organisatie B bekend is ook bij organisatie A bekend is. De check vindt plaats in een beveiligde decentrale omgeving, waardoor organisatie A niet weet of er sprake is van een hit of niet. Pas als blijkt dat er een match is vindt de vervolgstap plaats waarbij ook daadwerkelijk informatie over de betreffende persoon door organisatie B bij organisatie A wordt opgevraagd.

FCInet is er in geslaagd om samen met het Ministerie van Justitie en Veiligheid een Privacy by Design toepassing concreet toepasbaar te maken in een internationale samenwerking. Alleen noodzakelijke gegevens worden uitgewisseld. Het toepasbaar maken van de techniek in een bestaand proces van gegevensuitwisseling heeft veel overredingskracht gevraagd binnen traditioneel ingerichte (internationale) overheidsorganisaties. De volharding en de potentie van de gebruikte techniek rechtvaardigen een nominatie voor dit initiatief.

Schluss

Schluss biedt een datakluis aan voor het beheer van persoonlijke gegevens. De datakluis die Schluss in ontwikkeling heeft geeft individuen verregaande mogelijkheden om hun gegevens te beheren en beschikbaar te stellen op basis van hun eigen voorwaarden.

Naast de technische voorziening van een veilige datakluis wil Schluss betrokkenen ook ondersteunen in de wijze waarop ze met hun gegevens om kunnen gaan. Daartoe onderzoekt Schluss de voordelen van een coöperatie bij het beheer van gegevens, en welke spelregels over het beschikbaar stellen van gegevens gebruikt zouden moeten worden.

Op deze wijze zet Schluss niet alleen in op technische innovatie maar ook op een organisatorisch innovatieve manier om de privacy van individuen beter te beschermen.

Nkey

Nkey is een inspirerende Privacy by Design oplossing, die als plug-in voor website en app bouwers gemakkelijk een deel van de privacy voldoende veilig kan inrichten.

De bouwer van je website, bijvoorbeeld een online shop, neemt een abonnement en ‘plugt je site erop in’, je betaalt per maand en je klanten kunnen zelf de beschikbaarheid van hun gegevens zien en bijhouden.

Nkey laat zien dat er goede mogelijkheden zijn om maximaal controle te houden over je persoonsgegevens en deze alleen te laten gebruiken met jouw toestemming.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

De CoronaMelder app is inmiddels al door meer dan 4,3 miljoen mensen in Nederland gedownload. De app waarschuwt je op het moment dat je in de buurt bent geweest van iemand met corona. De app maakt gebruik van de technologie Bluetooth Low Energy. Via dit signaal kan gemeten worden of je in de buurt bent geweest van iemand die later positief is getest. Door de samenwerking met corona apps uit andere EU-landen krijg je ook een melding als je in contact bent geweest met een persoon die een corona-app gebruikt van een ander EU-land.

Gebruikers van de app ontvangen een melding nadat ze:
1. minimaal 15 minuten dicht bij iemand zijn geweest die later corona blijkt te hebben;
2. deze persoon de app ook gebruikt; en
3. deze persoon via CoronaMelder samen met de GGD aangeeft het coronavirus te hebben.

De app is een aanvulling op het bron- en contactonderzoek dat door de GGD wordt uitgevoerd. De app zelf slaat alleen statische gegevens op, zogenaamde wiskundige codes die om de 14 dagen worden verwijderd en niet te herleiden zijn tot een persoon. Mocht blijken dat de app-gebruiker corona heeft dan kan die ervoor kiezen om de wiskundig gegenereerde code op een server op te slaan, zodat andere gebruikers die mogelijk in de buurt zijn geweest geïnformeerd kunnen worden. De melding bevat alleen informatie over het feit dat je in buurt bent geweest van een besmet persoon en niet wie het was of waar dit is geweest.

STER

STER verzorgt alle reclame-uitingen voor de publieke omroep. Voor de online reclames heeft STER radicaal gebroken met de gebruikelijke aanpak om via ´cookies´ advertenties zoveel mogelijk af te stemmen op de kenmerken die over een persoon verzameld worden.

In plaats daarvan is STER overgestapt op een systeem dat uitsluitend gebruik maakt van informatie over het product dat bekeken wordt. Deze contextuele benadering van het aanbieden van advertenties blijkt in de praktijk net zo effectief als de gebruikelijke manier van advertentieselecties en biedt daarnaast nog een aantal extra voordelen, ook voor de adverterende partijen.

STER heeft deze stap gezet omdat duidelijk was dat het gebruik van persoonskenmerken voor het aanbieden van advertenties bij veel mensen irritatie opwekt. De Algemene Verordening Gegevensbescherming gaf het laatste zetje om over te stappen.

Door de nieuwe aanpak verdwijnen er partijen uit de keten die vooral dienden om persoonskenmerken te verzamelen en te verwerken voor adverteerders. Er blijft meer geld over voor de adverteerders. STER beheert de gehele advertentiecampagne in huis. Een door de STER ontwikkelde aanpak voegt automatisch trefwoorden aan de digitale content toe. STER geeft door aan adverteerders wat de effectiviteit van hun campagnes is geweest. Met deze aanpak heeft STER een technisch en organisatorisch model ontwikkeld dat beter aansluit op de privacybehoeften van betrokkenen, ten minste net zo effectief is als het oude systeem en minder kosten met zich meebrengt. Het model is naar andere domeinen buiten de publieke omroep over te brengen.'

4MedBox

4LifeSupport van 4MedBox zet de verhouding tussen bron en betrokkene in een ander daglicht. Het individu, de persoon, wordt als bron en bepaler beschouwd, die bepaalt welke partijen of professionals toegang tot de gegevens verkrijgen. Door het zelfbeschikkingsprincipe dat in het platform is verwerkt stelt het individuen in staat om vervolgens die data naar eigen inzicht bijvoorbeeld te delen of te verkopen aan door hen geselecteerde partijen. Het kan wat van de mensen vragen qua handigheid, begrip en inzicht, maar kan dan ook veel bieden op het vlak van zelfregie. Die heeft zeker te maken met privacy, maar werkt dan ook breder.

4LifeSupport staat nog aan het begin van een langer proces en vraagt nog uitwerking op een aantal onderdelen, maar de jury beoordeelt de aanpak en vorderingen als voldoende om het te nomineren.

Roseman Labs

Roseman Labs is door drie academici opgericht met als doel om moderne privacy technologieën zoals secure multiparty computation (MPC) breed en gemakkelijk toepasbaar te maken.

Multiparty computation stelt meerdere partijen in staat om berekeningen uit te voeren op hun gezamenlijke dataset, zonder deze data onderling te hoeven delen; alleen het resultaat van de berekening wordt bekend.

MPC is met name relevant voor sectoren waarin zowel data-privacy als samenwerking tussen meerdere stakeholders cruciaal is, zoals de financiële sector, de gezondheidssector, geo-informatiediensten, energiebedrijven, e-commerce en cyber-weerbaarheid.

Roseman Labs heeft Cranmera ontwikkeld, een MPC software engine waarmee in korte tijd domeinspecifieke applicaties op basis van MPC kunnen worden gebouwd. Voorbeelden van dergelijke applicaties zijn een enquêtesysteem waarbij de antwoorden van respondenten op basis van MPC versleuteld worden verwerkt, en een pseudonimisatie-oplossing met sterke privacygaranties voor interbancaire transactiemonitoring.

Jury Nederlandse Privacy Awards

De jury bestaat uit onafhankelijke privacy-experts uit diverse sectoren:
- Wilmar Hendriks, founder Control Privacy en lid Raad van Advies Privacy First (jury-voorzitter)
- Ancilla van de Leest, voorzitter Privacy First
- Paul Korremans, data protection & security professional, Comfort Information Architects, tevens bestuurslid Privacy First
- Marc van Lieshout, managing director iHub, Radboud Universiteit Nijmegen
- Alex Commandeur, senior adviseur BMC Advies
- Melanie Rieback, CEO en co-founder Radically Open Security
- Nico Mookhoek, privacy jurist en oprichter DePrivacyGuru
- Rion Rijker, privacy en informatiebeveiliging expert en IT-jurist, partner Fresa Consulting.

Uitreiking Awards

Tijdens de Nationale Privacy Conferentie op 28 januari as. worden alle genomineerde projecten door de inzenders aan het publiek gepresenteerd. De Nederlandse Privacy Awards zullen vervolgens worden uitgereikt in vier categorieën: 1) Consumentenoplossingen, 2) Bedrijfsoplossingen, 3) Overheidsdiensten en 4) Aanmoedigingsprijs.

Privacy First organiseert de Nederlandse Privacy Awards met steun van Stichting Democratie & Media en The Privacy Factory, in samenwerking met ECP. Wilt u graag ook (media)partner of sponsor van de Nederlandse Privacy Awards worden? Neem dan contact op met Privacy First!