Toon items op tag: Pers

"Foto's van nummerborden mogen straks vier weken bewaard

DEN HAAG - Het ministerie van Veiligheid en Justitie ziet veel in uitbreiding van de opslag van camerabeelden van kentekens van voertuigen, maar een rechtszaak dreigt.

Camera's leggen nu voertuigen en hun nummerplaten in het verkeer vast. De gegevens kunnen dan automatisch worden vergeleken met kentekens van voertuigen die op naam staan van bekenden van de politie, bijvoorbeeld iemand die nog een straf moet uitzitten of boete moet voldoen.

De op camerabeelden zichtbare kentekens worden meteen vergeleken met een bestand van kentekens op naam van deze 'bekenden'. Levert dit een 'hit' op, dan gaat de politie aan de slag. De overgebleven 'no hits' gaan in de prullenbak.

Straks mag de politie de 'no hits' vier weken opslaan en gebruiken voor het oplossen van misdaden. Het opslaan gebeurt zonder daaraan een naam van een persoon te koppelen. Na aangifte of ontdekking van een strafbaar feit kan de politie dan bijvoorbeeld onderzoeken of de auto van de verdachte van een overval op een bepaalde plaats is gesignaleerd.

'We moeten terug naar degelijke klassieke grondrechten'

De Raad van State is al niet enthousiast over de opslag van camerabeelden. Maar de Stichting Privacy First, bekend van de strijd tegen het nieuwe paspoort, is helemaal niet van plan het te accepteren als dit wettelijk mogelijk wordt. Dan komt er een rechtszaak, zegt Vincent Böhre van genoemde organisatie. Iedere burger wordt door deze maatregel een potentiële verdachte, vindt zijn stichting, en van iedereen wordt maar vastgelegd en bewaard waar hij is.

De overheid moet onschuldige burgers met rust laten en pas bij redelijke verdenking tot actie overgaan, aldus de stichting. ,,We moeten terug naar dergelijke klassieke grondrechten en niet de hele bevolking criminaliseren. Het wordt nu steeds vaker omgekeerd. Daarbij kan het wel anoniem gebeuren, maar alles valt te herleiden en ook alles kan worden gekraakt."

Burgers worden zelf ook veel te gemakkelijk in het vrijgeven van allerlei informatie, volgens Böhre. Dat is dan een collectief proces, dat gestimuleerd wordt door ontwikkelingen als Facebook, denkt hij. De Tweede Kamer praat woensdag over de verruiming van de mogelijkheden camerabeelden te gebruiken. (ANP)"

Bron: Leeuwarder Courant, 19 maart 2013, p. 2.

"Drones worden in toenemende mate ingezet als politieopsporingsmiddel. De 'vliegende camera's' verbreden het publieke cameratoezicht in Nederland naar particulier terrein, zoals tuinen en dakterrassen. Dat is een aantasting van de privacy, stellen Kamerleden en juristen. De stichting Privacy First overweegt een rechtszaak tegen de staat aan te spannen.

Drones zijn uitgerust met camera's, nachtzicht en warmtedetectie. De politie gebruikt de onbemande robotvliegtuigjes om inbrekers of wietplantages op te sporen. Onaangekondigd cameratoezicht is in Nederland verboden, stelt Vincent Böhre, jurist Nederlands en Europees recht bij de stichting Privacy First. 'Cameratoezicht moet worden aangekondigd. In winkels of de tram hangen bordjes die je erover informeren. Zelfs het omstreden camerasysteem Amigoboras waarmee de marechaussee de grens controleert, wordt met borden langs de snelweg gemeld. Voor drones van de politie dienen dezelfde principes te gelden.'

De politie en het Openbaar Ministerie doen geen mededelingen over de inzet van de onbemande vliegtuigjes. De vluchten worden pas achteraf gemeld in de Staatscourant. Daaruit blijkt dat drones sinds 2009 ten minste 132 keer zijn ingezet boven 40 verschillende Nederlandse plaatsen. In 2012 werden de robotvliegtuigjes zeker 82 keer ingezet, dit jaar telt al minstens 32 vluchten.

Ook oorlogsdeskundige Leon Wecke van de Radboud Universiteit Nijmegen noemt het gebruik ervan door de politie een ongeoorloofde verbreding van het publieke cameratoezicht. 'We worden door drones beloerd terwijl we ons daar niet van bewust zijn', stelt Wecke. 'Brandweer en politie hebben ze, waterschappen en grote bedrijven waarschijnlijk ook. Misschien worden ze wel gebruikt voor bedrijfsspionage.'

Niet alleen Böhre en Wecke, maar ook D66-Kamerlid Gerard Schouw meent dat regelgeving voor een legitieme inzet van de onbemande vliegtuigjes ontbreekt. Hij heeft Kamervragen gesteld aan minister Opstelten van Veiligheid over de doeleinden van de onbemande vluchten, de kosten, de legitimiteit, het aantal ervan en de juridische aansprakelijkheid als er ongelukken mee gebeuren. Daarnaast wil hij weten of ook andere overheidsinstanties van drones gebruikmaken, en met welk doel.

Kamerlid Sharon Gesthuizen van de SP stelt dat drones een goede opsporingsmogelijkheid tegen zware criminaliteit kunnen zijn, maar 'dit kan niet zonder een duidelijk mandaat en goede voorwaarden'. Ahmed Marcouch van de PvdA zegt dat mensen 'niet het gevoel moeten krijgen dat ze stiekem worden bespioneerd. Het moet goed geregeld en verantwoord zijn'.

Het CDA is een voorstander van drones in de strijd tegen criminaliteit. Kamerlid Peter Oskam is niet bang voor de aantasting van privacy, maar wel voor ongelukken, zoals die zich ook in de VS hebben voorgedaan.

Officier van justitie voor de luchtvaart Fred Bijlsma was gisteren niet bereikbaar voor commentaar. Zijn woordvoerster laat weten pas vragen te kunnen beantwoorden nadat Opstelten de Kamervragen van D66 heeft beantwoord."

Bron: Volkskrant, 19 maart 2013.

"De Tweede Kamer maakt zich zorgen over de toenemende inzet van onbemande vliegtuigjes in Nederland. De politie zet steeds vaker zogenaamde drones in tegen criminele activiteiten.

De politie zet regelmatig civiele drones in bij de achtervolging van vluchtauto's of de opsporing van wietplantages. Drones zijn op afstand bestuurbare, onbemande vliegtuigjes die zowel bewapende, militaire toepassingen als onbewapende, civiele toepassingen kennen.

Uit cijfers van de ministeries van Infrastructuur en Milieu, Binnenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie blijkt dat de politie sinds 2009 op zeker 132 verschillende dagen heeft gevlogen met een drone, zo meldde het AD gisteren.

D66 heeft vragen gesteld over de inzet van drones aan minister Opstelten (Veiligheid en Justitie). Ze worden soms om heel plausibele reden ingezet, maar het wordt sluipenderwijs steeds meer. We weten niet waar, wanneer of hoeveel , aldus Kamerlid Schouw. Ook is niet bekend wie er nu precies over de inzet beslist en of, en zo ja hoe dan de gegevens worden opgeslagen.

Schouw erkent dat burgers die alleen maar viooltjes poten weinig te vrezen hebben. Toch is dat volgens hem het punt niet. Zou jij het goedvinden als Opstelten al je sms'jes las? Of toegang had tot je patiëntgegevens?

De PvdA wil ook duidelijkheid over de inzet van drones. Kamerlid Marcouch wijst er tegelijkertijd op dat er ook helikopters boven risicogebieden vliegen en dat politiewagens, herkenbaar en onherkenbaar, op surveillance gaan. De SP wil al langer duidelijkheid. Kamerlid Gesthuizen vindt een debat met Opstelten op zijn plaats.

De inzet van drones is een schending van de privacy, vindt conflictdeskundige Léon Wecke (81) van de Radboud Universiteit Nijmegen. We worden al overal door camera's beloerd. En nu ook nog door drones, terwijl we ons dat niet bewust zijn. Misschien worden ze wel gebruikt voor bedrijfsspionage.

Wecke, ooit een kopstuk in de vredesbeweging en nog altijd actief voor een multiculturele Palestijnse staat, meent dat er onvoldoende duidelijkheid en regelgeving is voor de inzet van onbemande vliegtuigjes. Er moet één overheidsinstantie zijn die alles regelt.

Wecke is verder van mening dat de politie drones alleen zou mogen inzetten als vooraf vrijwel vaststaat dat de inzet effect heeft. Zeker niet voor permanente surveillances.

Stichting Privacy First spreekt van illegale operaties omdat de vluchten niet bekend worden gemaakt en mensen de stille vliegtuigjes met camera's niet opmerken."

Bron: Reformatorisch Dagblad 19 maart 2013, p. 3.

"De politie grijpt naar drones als opsporingsmiddel, omdat de onbemande vliegtuigjes handig zijn bij het pakken van inbrekers en wiettelers. Tegelijk zwelt de kritiek aan, omdat de drones in het grootste geheim zijn ingezet boven tientallen plekken in ons land.
(...)
Uitgerust met camera's zijn de lichte vliegtuigjes een waardevol wapen in de criminaliteitsbestrijding. Met de beelden vanuit de lucht worden live vluchtauto's gevolgd, inbrekers gepakt, wietkwekerijen opgespoord of luchtfoto's van de plaats van een misdrijf gemaakt. Al dan niet met hulp van camera's die warmtebeelden kunnen maken. De toestellen kunnen uit de hand worden gelanceerd en maken amper geluid. Daarmee zijn ze vaak geschikter dan de lawaaiige politiehelikopters.

Tel daarbij op dat er dijkinspecties mee kunnen worden uitgevoerd én dat de brandweer bij heidebranden als in Bergen brandhaarden kan ontdekken. Alle reden voor politie en justitie om apetrots te zijn op hun nieuwe opsporingsmiddel. Ze willen het wel van de daken schreeuwen, zou je denken. Maar niets is minder waar. Er is geen opsporingsdienst die erover wil vertellen.

,,Wij geven hierover geen commentaar,'' klinkt het bij de nationale politie. Bij justitie is dat niet anders. Al vertelt woordvoerder Wim de Bruin wel waaróm justitie zwijgt. ,,Het gaat om een bijzonder opsporingsmiddel en daarover doen wij in het belang van het gebruik daarvan geen verdere toelichtingen.''

Onduidelijk

Daarmee blijft het mysterie in stand. Want de gemiddelde Nederlander heeft geen weet van deze civiele inzet van een militair middel, dat vanaf de grond wordt bestuurd. Zo is onduidelijk hoe nauwkeurig kan worden gefilmd en wat er met camerabeelden gebeurt.

Bovendien wordt pas ná de inzet van een drone bekendgemaakt dat het middel is ingezet. En dan nog slechts met een publicatie in de Staatscourant, niet het meest leesdichte medium van Nederland.

Wat daarmee wél bekend is, zijn de locaties waar de drones sinds 2009 hebben gevlogen, althans grotendeels.

Uit bekendmakingen in de Staatscourant blijkt dat de vliegtuigjes op allerlei plekken in ons land zijn ingezet, ten minste op veertig verschillende plaatsen verspreid over het land. Het ging om zeker 132 verschillende vliegdagen sinds 2009.

Werd het middel aanvankelijk sporadisch ingezet, in 2012 gebeurde dit al op zeker 82 dagen. Dit jaar staat de teller op 32 dagen, op zes verschillende plekken.

Op sommige locaties, zoals boven de hele stad Amersfoort, vloog zelfs twintig dagen achtereen een drone. Waarom, is meestal volstrekt onduidelijk.

In de schamele toelichtingen is soms te lezen dat het ging om `ondersteuning bij strafrechtelijk onderzoek'. Dan weer ging het om de heidebrand bij Bergen in 2010, en soms om onrustige jaarwisselingen, zoals in Culemborg, Veen en Aalburg in 2009, 2010 en 2011.
(...)
Controleerbaar

De onrust heeft ook politiek Den Haag bereikt. D66-Kamerlid Gerard Schouw wil duidelijkheid van de minister. ,,We hebben geen idee waarom die drones de lucht in gaan. Ik snap dat het een handig middel kan zijn, maar er moet wel een wettelijke basis liggen. En het moet controleerbaar zijn. Nu weten we nagenoeg niets. Is onze privacy in het geding, bijvoorbeeld? Hoe nauwkeurig worden nietsvermoedende burgers gefilmd? Joost mag weten wat die dingen filmen en doen.''

Jurist Vincent Böhre van stichting Privacy First noemt de inzet `illegaal'. ,,Het is een vorm van geheim cameratoezicht en dat is op deze manier verboden volgens de Nederlandse wet,'' zegt hij. ,,Ook volgens de Europese privacywetten gaat de overheid hier haar boekje te buiten. Een rechtszaak tegen de overheid sluiten we niet uit.''

Volgens Rejo Zenger van privacyorganisatie Bits of Freedom is het hoog tijd voor duidelijkheid. Nu er al drones in ontwikkeling zijn die niet groter zijn dan een vingernagel, moet op tafel komen waarvoor de overheid drones gebruikt.

Het enthousiasme bij de politie is groot. Het aantal vluchten steeg en bij de nationale politie is een werkgroep op poten gezet om acties te coördineren. Uit gegevens van het ministerie van Defensie blijkt dat er soms bijna 35.000 euro wordt uitgetrokken voor een serie vluchten."

Bron: Algemeen Dagblad 18 maart 2013, p. 9. Tevens gepubliceerd in AD/Haagsche Courant, Rotterdams Dagblad, Groene Hart, De Dordtenaar, Utrechts Nieuwsblad, Amersfoortse Courant en Rivierenland.

"De politie gebruikt steeds vaker drones in de strijd tegen criminelen, zo blijkt uit gegevens van de betrokken ministeries. Deze onbemande vliegtuigjes worden in het geheim ingezet om inbrekers op te sporen, vluchtauto's van criminelen te volgen en wiettelers op te sporen. In de Tweede Kamer leven zorgen over de privacy.

Uit gegevens van de ministeries van Infrastructuur en Milieu, Binnenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie blijkt dat de drones op minstens veertig plaatsen in ons land zijn uitgevlogen. Dat gebeurde sinds 2009 op zeker 132 verschillende dagen. Het aantal vluchten neemt bovendien toe.

Omdat de vluchten niet bekend worden gemaakt, spreekt de stichting Privacy First van illegale operaties. Zeker omdat burgers niet kunnen merken dat de stille drones met camera's dag en nacht rondvliegen. ,,Het is een vorm van geheim cameratoezicht. Dat is verboden,'' stelt jurist Vincent Böhre. De Tweede Kamerfractie van D66 eist opheldering. ,,De inzet moet wettelijk en controleerbaar zijn. Nu weten we niets,'' zegt Kamerlid Gerard Schouw.

Drones zijn eigenlijk oorlogswapens om verkenningsvluchten uit te voeren of tegenstanders te beschieten. Het type dat de politie gebruikt is onbewapend, maar maakt camera- en warmtebeelden.

Van verreweg de meeste inzetten, variërend van enkele uren per dag tot 20 dagen achtereen, is onduidelijk waarvoor deze exact waren. Behalve bij het opsporen van criminelen zijn de onbemande vliegtuigjes in elk geval ingezet bij het bestrijden van grote branden, dijkinspecties en grote evenementen. Het Nederlandse leger helpt bij de inzetten.

De politie is enthousiast over het gebruik, maar wil niets kwijt over de drones omdat het `een opsporingsmiddel is'. De vliegtuigjes vlogen al boven onder meer Amsterdam, Rotterdam, Arnhem, Utrecht, Amersfoort en Almere."

Bron: Algemeen Dagblad 18 maart 2013, voorpagina. Tevens gepubliceerd in AD/Haagsche Courant, Rotterdams Dagblad, Groene Hart, De Dordtenaar, Utrechts Nieuwsblad, Amersfoortse Courant, Rivierenland en het Dagblad van het Noorden (p. 4).

"Alle vingerafdrukken en pasfoto's van alle vreemdelingen in Nederland moeten worden opgeslagen in een database, die het Openbaar Ministerie (OM) mag raadplegen als een strafrechtelijk onderzoek is vastgelopen. De Tweede Kamer stemde gisteren in met een verandering van de Vreemdelingenwet, waarmee de database wordt geïntroduceerd. Wel moet de Eerste Kamer nog akkoord gaan met de wijziging.

Het is de bedoeling dat het systeem tien vingerafdrukken en een pasfoto gaat bevatten van elke vreemdeling die in Nederland woont, en niet afkomstig is uit Europese landen. VVD, PvdA, CDA, PVV, 50Plus en de SGP stemden voor. Ook GroenLinks bracht per ongeluk een positieve stem uit, maar liet weten dit te zullen corrigeren naar een tegenstem. 'Met dit project maakt Nederland vreemdelingen collectief tot potentiële verdachten', reageert Vincent Böhre, jurist van de stichting Privacy First. Hij doelt daarmee op de mogelijkheid dat het OM - weliswaar met toestemming van de rechter-commissaris - de gegevens mag inzien als een onderzoek naar ernstige strafbare feiten is vastgelopen. 'Dit gaat niet alleen over asielzoekers, maar over alle vreemdelingen, dus ook studenten en medewerkers van bedrijven.' Volgens SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen is de nieuwe wet om die reden 'stigmatiserend en discriminerend'. (...) Bij Nederlanders hoef je niet aan te komen met: u heeft niets met deze strafzaak te maken, maar wij gaan toch uw gegevens even nakijken.'

fraude bestrijden

Volgens staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie is de database nodig om de 'identiteit van vreemdelingen betrouwbaar vast te stellen' en om fraude te bestrijden. Met de gegevens zou het niet meer mogelijk zijn dat vreemdelingen zich uitgeven voor een ander. Er zijn echter geen rapporten over hoe vaak deze fraude voorkomt, melden diverse organisaties, waaronder stichting Vluchtelingenwerk. Naar verluidt zou dit in minder dan tien gevallen per jaar voorkomen. 'Wij vinden de wet daarom discriminerend, en vragen ons af of deze maatregel nodig is', aldus een woordvoerder. Vincent Böhre: 'Het gaat om schandalig kleine aantallen. Je kunt deze wet daar niet op baseren.'

Kamer wees database met autochtonen eerder af

(...) Een woordvoerder van de [Nederlandse Orde van Advocaten] laat weten teleurgesteld te zijn. 'Nu is onduidelijk wie er toegang heeft tot het systeem. Bovendien hoeft de noodzaak van die toegang niet te worden aangetoond, enkel en alleen omdat het een vreemdeling betreft. Dit hadden we graag duidelijker gezien, mede omdat er enkele jaren geleden een database om deze vragen niet doorging.' Dat betrof een soortgelijke database met gegevens van alle Nederlanders. Die maakte deel uit van de nieuwe Paspoortwet, die in 2009 werd aangenomen. Enkele jaren later, in 2011, rezen er echter twijfels over de betrouwbaarheid van de techniek en de bescherming van de gegevens. Nadat een meerderheid van de Tweede Kamer het vertrouwen in de database verloor, besloot minister Donner (Binnenlandse Zaken) het project voorlopig te stoppen. De ontwikkeling van de database gaat pas verder als het Europese Hof van Justitie in Luxemburg zich heeft gebogen over de vraag of het verzamelen van deze gegevens is toegestaan. Dat kan nog enkele jaren duren. Volgens jurist Vincent Böhre speelden deze bezwaren nauwelijks een rol in het debat over de verzameling gegevens van vreemdelingen. 'Kennelijk telt het belang van privacy voor hen minder zwaar mee. Ik hoop dat de Eerste Kamer deze ontwikkeling blokkeert.' Maar ook al zou de database volledig veilig zijn, dan nog heeft Böhre er problemen mee. 'Het gaat ons om het principe dat je een hele bevolkingsgroep criminaliseert.' (...)"

Bron: Nederlands Dagblad 31 januari 2013, pp. 1 & 10. Lees HIER het hele artikel bij het Nederlands Dagblad online.

"De Tweede Kamer stemt vandaag in met centrale opslag van vingerafdrukken, van vreemdelingen. Eerder wees ze zo'n database voor Nederlanders af.

De bezwaren waren groot, eind 2010. De apparatuur om vingerafdrukken te herkennen maakte fouten. Er leefden twijfels over privacy. Onduidelijk was welk probleem de overheid eigenlijk met centrale opslag van vingerafdrukken van alle Nederlanders zou oplossen.

En dus kwam die centrale opslag, onderdeel van de Paspoortwet, er niet. De Kamerleden zagen te veel problemen. Ook VVD en PvdA, inmiddels coalitiegenoten, waren behoorlijk kritisch. De PvdA noemde centrale opslag ,,dood en begraven", de VVD zag ,,aanzienlijke risico's".

En toch stemt de Tweede Kamer vandaag  opnieuw in met een wetsvoorstel dat zo'n centrale opslag regelt. Dit keer niet voor Nederlanders, maar voor vreemdelingen. VVD en PvdA zijn voor, net als CDA en PVV.

Volgens staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie, VVD) is die database vooral nodig om identiteitsfraude te bestrijden. Opslag van vingerafdrukken van vreemdelingen moet een oplossing bieden voor fraude waarbij iemand zich voordoet als een persoon op wie hij of zij lijkt.

Hoe vaak dit soort lookalike-fraude precies voorkomt, is niet duidelijk, geeft Teeven toe. De Immigratie- en Naturalisatiedienst en de marechaussee registreren het aantal vervalste documenten, maar ,,het is niet altijd mogelijk om vast te stellen of sprake is van kwade opzet", zei Teeven vorige week.

Volgens de oppositie, SP en D66 onder andere, is het zonder die aantallen lastig vaststellen of de wet proportioneel is. En cijfers uit onderzoeken bevestigen hun twijfel.  Minder dan tien asielaanvragen worden jaarlijks afgewezen omdat een vreemdeling een paspoort bij zich heeft dat niet van hem is - dat is de lookalike-fraude die deze wet moet tegengaan.

In de wet over de opslag van vingerafdrukken voor vreemdelingen staat uitdrukkelijk dat die afdrukken gebruikt kunnen worden voor opsporing.  Bij de Paspoortwet was het risico dat politie en justitie die vingerafdrukken zouden kúnnen gebruiken, juist reden terughoudend te zijn.

,,Ongeoorloofd onderscheid", noemt SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen dit. ,,Het is discriminerend. Deze maatregel was ondenkbaar als het om Nederlanders zou gaan." Ze krijgt bijval van Vincent Böhre, van belangenorganisatie Privacy First. ,,Een hele bevolkingsgroep, in dit geval vreemdelingen, is hiermee bij voorbaat potentiële verdachte."

Waarom stemmen VVD en PvdA nu wel in met zo'n opslag voor vreemdelingen, terwijl zij het voor Nederlanders niet wilden? Volgens PvdA-Kamerlid Khadija Arib omdat nu ,,echt goed is gekeken of dit technisch kan".   Staatssecretaris Teeven zegt dat binnen de vreemdelingendiensten veel meer expertise bestaat over het gebruik van vingerafdrukken dan bij de gemeentebalies die de paspoorten verstrekken.

De kans dat deze opslag alsnog stuit op bezwaren, zoals bij de Paspoortwet gebeurde, is klein, schat Vincent Böhre. ,,Kennelijk heeft de politiek er minder moeite mee om de privacy van vreemdelingen te schenden."

Vreemdelingen kunnen ook nog eens minder tegen die Nederlandse staat beginnen. Als ze een visum willen, zullen ze hun vingerafdrukken wel moeten geven. Nederlanders daagden de overheid voor de rechter, vóór ze hun vingerafdrukken afgaven. Böhre: ,,Iemand die hier wil werken of studeren, kan hooguit achteraf eisen dat zijn afdrukken weer uit die database verdwijnen."

Regels gaan verder

Asielzoekers die in Nederland aankomen, moeten nu twee vingerafdrukken afgeven. Die gaan in een EU-database, ter controle of iemand ook in een andere lidstaat asiel heeft aangevraagd. Met de nieuwe wet gaat Nederland verder. Vingerafdrukken van asielzoekers, maar ook van 'gewone' migranten die hier langer dan drie maanden willen werken of studeren, gaan in een centrale opslag. Die krijgt zo data van veel meer mensen: in 2011 vroegen  er 58.950 een gewone verblijfsvergunning aan, tegenover 11.300 asielzoekers. Ze moeten straks afdrukken van alle vingers plus pasfoto afgeven."

Bron: NRC Handelsblad 29 januari 2013, p. 8. Tevens gepubliceerd in NRC Next 30 januari 2013, p. 8, onder de titel "Nederland slaat weer vingerafdrukken op, nu van vreemdelingen".

"Vier vragen over Dna-onderzoek 
Door dna-onderzoek lijkt de zaak-Vaatstra nu eindelijk opgelost. Maar in hoeverre tast deze manier van opsporing ons recht op privacy aan?

Wat is er allemaal mogelijk in de opsporing?

De opsporingsmogelijkheden van politie en justitie groeien mee met de ontwikkeling van de techniek. Nederland loopt daarin voorop: nergens ter wereld worden zoveel burgers afgeluisterd. Een ander voorbeeld is het voorstel van staatssecretaris van Justitie Teeven (VVD), die wil dat opsporingsdiensten kunnen 'terughacken'.

Hetzelfde geldt voor dna-onderzoek. Sinds onderzoekers in de jaren tachtig deze methode ontdekten, kan er met maar weinig sporen dna naar een dader worden gezocht. Sinds 1997 worden dna-profielen van veroordeelden, slachtoffers en verdachten opgeslagen bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). De databank bevat nu meer dan 150 duizend profielen, in 2010 waren dat er nog 50 duizend.

Waarom wordt er van steeds meer mensen dna opgeslagen?

Steeds meer groepen zijn de afgelopen jaren verplicht om dna af te staan. Zo moeten minderjarige slachtoffers vanaf april dit jaar wangslijmvlies afstaan voor de opsporing van de daders. Tegelijkertijd werd ook het dna-verwantschapsonderzoek wettelijk toegestaan dat is gebruikt in de zaak-Vaatstra. Hierbij kan de dader via het dna van familieleden worden opgespoord.

De afgelopen jaren kwamen er steeds meer voorstellen om de dna-databank uit te breiden. Zo wilde minister Edith Schippers in oktober dat justitie toegang zou krijgen tot het dna dat in ziekenhuizen wordt opgeslagen voor wetenschappelijk onderzoek.

'De privacy erodeert, wordt uitgehold door zulke voorstellen,' zegt hoogleraar regulering van technologie Bert-Jaap Koops van de universiteit Tilburg. 'Nieuwe technologieën voor opsporing worden steeds vaker toegelaten. En de wetgever gaat daar erg makkelijk in mee.' 

Zullen nieuwe opsporingstechnieken onze privacy aantasten?

Volgens hoogleraar Koops wel. 'Die ontwikkeling is niet te keren. Nieuwe technologieën veroorzaken een logische verschuiving van grenzen. Tien jaar geleden was het onvoorstelbaar dat alles werd gefilmd. Hetzelfde geldt voor de situatie over tien jaar, we zullen alleen maar aan privacy inleveren.'

Een volgende stap zou een nationale dna-databank kunnen zijn, volgens Koops. Dan moet iedere Nederlander dna afstaan. 'Het kan twee kanten op. Of de maatschappij zegt dat door de zaak-Vaatstra, en mogelijke volgende doorbraken, het nut van zo'n databank is aangetoond. Of de maatschappij zegt: blijkbaar hoeft niet iedereen dna in te leveren, het kan ook op vrijwillige basis.'

Wat zijn de voors en tegens van een nationale dna-databank?

Door het succes in de zaak-Vaatstra is de discussie weer opgelaaid. In 2011 pleitte korpschef Frank Paauw van de politie Rotterdam-Rijnmond ook voor een nationale databank. Zijn argumentatie is die van de voorstanders: wie niets heeft te verbergen, heeft ook niets te vrezen.

Privacy is juist veiligheid, vinden tegenstanders. 'Dat is de persoonlijke veiligheid van het individu tegenover een overheid', zegt Vincent Böhre van de stichting Privacy First. 'Een nationale databank zou impliceren dat de overheid haar eigen burgers niet meer vertrouwt en iedere Nederlander als potentiële verdachte ziet.'

Volgens Böhre is de grens bereikt met het verwantschapsonderzoek in de zaak-Vaatstra. 'Dat is het dilemma: nu lijkt er eindelijk een dader te zijn opgepakt. Daar ben ik blij om. Maar verplichting mag er nooit komen. Dat staat op gespannen voet met het klassieke rechtsbeginsel dat niemand tegen zichzelf hoeft te getuigen.'"

Bron: Volkskrant 21 november 2012, p. 5. Klik HIER voor de versie op Volkskrant.nl

"Een nieuwe variant van het elektronisch patiëntendossier (EPD) moet het leven van een patiënt gemakkelijker maken door medische informatie te delen. Toch klinkt dezelfde kritiek over het beschermen van de gegevens en de privacy.

Gaat het dan eindelijk lukken met het elektronisch patiëntendossier? Patiënten kunnen vanaf volgend jaar hun medische gegevens laten uitwisselen tussen verschillende zorgverleners - huisartsen, apothekers, medisch specialisten in ziekenhuizen.

Kunnen, niet moeten. De patiënt is tot niks verplicht, het uitwisselen gebeurt alleen na specifieke toestemming. Het is het grootste verschil met alle eerdere pogingen om het elektronisch patiëntendossier (EPD) tot leven te wekken. Het belangrijkste voordeel van het elektronisch uitwisselen is dat huisartsen, specialisten en apothekers te allen tijde kunnen inzien wat een patiënt aan medicijnen slikt en wat is voorgeschreven. Voor een deel gebeurt dat al, omdat ziekenhuizen in het hele land bij apothekers gegevens kunnen opvragen over welke medicijnen iemand heeft geslikt. Al vijftien jaar lang wordt gewerkt om een nog beter systeem in elkaar te zetten. Els Borst pleitte er als minister van Volksgezondheid al voor, de jongste poging van Den Haag sneuvelde vorig jaar in de Eerste Kamer.

privacy

Toen was de belangrijkste kritiek dat de privacy van de patiënten niet voldoende was gewaarborgd. Ook zouden de medische gegevens opgeslagen op internet niet veilig genoeg zijn. En iedereen moest eraan meedoen, tenzij mensen nadrukkelijk weigerden. Dat een patiënt nu eerst moet instemmen is een goede verbetering in vergelijking met de vorige voorstellen, vindt jurist Vincent Böhre van burgerrechtenorganisatie Privacy First. 'Prima dat zo'n keus aan de burger wordt overgelaten.' Toch behoudt hij ook nu zijn twijfels over de bescherming van de privacy en de veiligheid van patiëntgegevens. 'Dezelfde bezwaren die we destijds hadden tegen het voorstel van de minister gelden ook hier. Wij hebben geen idee hoe dit nieuwe project omspringt met de gegevens van patiënten. Het is ons niet duidelijk hoe groot de risico's zijn op datalekken. Ook weten wij niet of de beveiliging van de gegevens goed is gewaarborgd.' Als voorbeeld noemt de jurist het datalek van begin deze maand in het Groene-Hartziekenhuis in Gouda. Toen kon een hacker van buiten het ziekenhuis zonder veel moeite bijna een half miljoen vertrouwelijke patiëntgegevens bereiken die op een computer stonden. Niet iedereen mag zomaar en willekeurig in patiëntgegevens kijken, zegt een woordvoerder van de Vereniging van zorgaanbieders voor zorgcommunicatie, de koepelorganisatie achter het nieuwe systeem. Een zorgverlener kan alleen met een speciaal pasje en een inlogcode in het systeem. Daarvan wordt volgens de woordvoerder ook een melding gemaakt. En sommige informatie is alleen toegankelijk voor een specifieke zorgverlener. Zo kan een apotheker niet in het huisartsendossier kijken, maar wel zien wat andere apotheken aan medicatie hebben voorgeschreven. 'Het is geen grote vergaarbak van medische informatie.'

ziekenhuizen

Ziekenhuizen zijn niet verplicht mee te doen, maar een zekere dekkingsgraad is wel wenselijk, zegt de woordvoerder. Op dit moment kunnen nog lang niet alle ziekenhuizen informatie uitwisselen, zelfs als de patiënt dat graag wil. Hoeveel patiënten daadwerkelijk bereid zijn om hun gegevens uit te wisselen, schept nog een risico of het elektronisch patiëntendossier deze keer wel zal slagen. Böhre: 'In Tsjechië is veel onrust over het elektronisch delen van patiëntgegevens. Een paar jaar terug is daar ook een systeem uitgeprobeerd waarbij burgers eerst hun toestemming moesten geven. Daar bleek toen te weinig draagvlak voor, het project werd stopgezet. Dat kan ook hier gebeuren.'"

Bron: Nederlands Dagblad 26 oktober 2012, sectie Binnenland. Tevens gepubliceerd in de Leeuwarder Courant, 26 oktober 2012, p. 2.

"Vingerafdruk op paspoort schendt mogelijk recht op privacy, vindt Raad van State. Pas over een à anderhalf jaar meer duidelijkheid.

De Raad van State twijfelt of de Nederlandse overheid burgers mag verplichten vingerafdrukken af te staan voor een paspoort of identiteitskaart.

De regel schendt mogelijk het recht op privacy en daarom vraagt Nederlands hoogste rechtscollege advies aan het Hof van Justitie in Luxemburg. Dat heeft de Raad van State gisteren besloten in vier zaken tegen gemeenten die burgers een paspoort hadden geweigerd omdat zij geen vingerafdrukken wilden geven.

De Raad is er niet van overtuigd dat de vingerafdrukken nodig zijn om misbruik van reisdocumenten te voorkomen. Bovendien moet duidelijk worden of de overheid de plicht heeft om te waarborgen dat de vingerafdrukken alléén voor paspoorten en id-kaarten worden gebruikt.

Het duurt een tot anderhalf jaar voordat het Hof met een antwoord komt en tot die tijd liggen de zaken in Nederland stil.

De stichting Privacy First is blij met de kritische houding van de Raad van State. "Dat is meer dan we hadden gehoopt, het kan spannend worden", zegt jurist Vincent Böhre. "Het lijkt erop dat de Europese verordening weleens onrechtmatig zou kunnen zijn."

Een Duitse rechter toonde zich in mei dit jaar ook kritisch over de regelgeving en stelde het Luxemburgse Hof soortgelijke vragen over de vingerafdrukken. De Europese regel uit 2009 verplicht burgers om een afdruk van een duim en een vinger af te geven als zij een paspoort aanvragen. Deze informatie wordt opgeslagen in een chip in het document en moet misbruik door criminelen en terroristen voorkomen. Maar Duitse juridische experts stelden dat de pasfoto én de vingerafdrukken een ernstige inbreuk waren op iemands rechten, omdat de maatregel zijn doel voorbij schiet. Ook zo'n zogeheten biometrisch paspoort is niet waterdicht, stelden de deskundigen. Bovendien zijn er volgens hen genoeg manieren om de controles te omzeilen, waardoor de verzameling van vingerafdrukken van alle burgers weinig zin heeft. De privacy van goedwillende mensen zou dan zwaarder moeten wegen.

Burgerrechtenvereniging Vrijbit is niet blij met het uitstel. De mensen die zij bijstaat, kunnen voorlopig geen paspoort aanvragen. Vrijbit stelt dat de overheid deze mensen zo lang een vingerafdrukvrije id-kaart moet geven. Dat weigert het Rijk nog, maar dat kan veranderen als de Tweede Kamer snel instemt met het plan van het kabinet om vingerafdrukken niet langer voor id-kaarten te verplichten."

Bronnen: BN/DeStem, De Stentor, Apeldoornse Courant, Deventer Dagblad, Dagblad Flevoland, Gelders Dagblad, Sallands Dagblad, Veluws Dagblad, Nieuw Kamper Dagblad, Zwolse Courant, Brabants Dagblad, Dagblad De Limburger, Zutphens Dagblad, Twentse Courant Tubantia, Eindhovens Dagblad, Noordhollands Dagblad, Enkhuizer Courant, Leeuwarder Courant, Dagblad Zaanstreek, Alkmaarsche Courant, De Gelderlander, Haarlems Dagblad, Limburgs Dagblad & Provinciale Zeeuwse Courant, 29 september 2012.